အိႏၵိယႏိုင္ငံ သမၼတ ႏွင့္ ဒုသမၼတ အေၾကာင္း

     
 အိႏၵိယႏိုင္ငံသမၼတဟာ လက္ေတြ႕မွာ ႏိုင္ငံေရးအာဏာမရွိေပမယ့္ အေျခခံ ဥပေဒမွာေတာ့ သမၼတရဲ႕ အခန္းက႑ကို ေတာ္ေတာ္ေလး ေဇာင္းေပး ေဖာ္ျပထားတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာကို သမၼတကို အပ္ႏွင္းထားၿပီး သမၼတဟာ လက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႕မ်ား အားလံုးရဲ႕ စစ္ေသနာပတိခ်ဳပ္ရာထူးကိုလည္း ရရွိထားပါတယ္။
    သမၼတကို ျပည္သူလူထုက တုိက္႐ိုက္ေရြးေကာက္ တင္ေျမွာက္တာ မဟုတ္ဘဲနဲ႕ ျပည္သူ႕ကိုယ္စားလွယ္ေတြနဲ႕ ဖြဲ႕စည္းထားတဲ့ သမၼတ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ေရးအဖြဲ႕က ေရြးခ်ယ္ တင္ေျမွာက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ သမၼတ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ေရး အဖြဲ႕မွာ ပါတဲ့သူေတြကေတာ့ အထက္လႊတ္ေတာ္နဲ႕ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ အမတ္မ်ား၊ ျပည္နယ္ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ားပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ျပည္သူက တိုက္႐ိုက္ေရြးေကာက္ တင္ေျမွာက္တာ မဟုတ္ဘဲနဲ႕ သမၼတ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ေရးအဖြဲ႕နဲ႕ ေရြးခ်ယ္ တင္ေျမွာက္တာက ျမန္မာျပည္နဲ႕ တူပါတယ္။ မတူတာက ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ေရးအဖြဲ႕ ဖြဲ႕စည္းပံုပါပဲ။ ျမန္မာျပည္မွာ ဒီအဖြဲ႕ကို အထက္လႊတ္ေတာ္နဲ႕ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ အမတ္မ်ားနဲ႕ပဲ ဖြဲ႕စည္းထားေပမယ့္ သူတို႕ ဆီမွာကေတာ့ ျပည္နယ္ လႊတ္ေတာ္ အမတ္ေတြပါ ထည့္ၿပီး ဖြဲ႕စည္းထားတာပါ။ ျမန္မာျပည္မွာ သမၼတေရြးခ်ယ္ေရးအဖြဲ႕က ဒုသမၼတေလာင္း သံုးေယာက္ကို သံုးဖြဲ႕ခြဲၿပီး ေရြးခ်ယ္တာ ျဖစ္ေပမယ့္ သူတို႕ အဖြဲ႕ကေတာ့ သမၼတ တစ္ေယာက္တည္းကိုပဲ ေရြးတာျဖစ္ၿပီး ဒုသမၼတကိုေတာ့ အထက္လႊတ္ေတာ္နဲ႕ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ ေပါင္းၿပီး ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္တာပါ။
    ေနာက္ မတူတာတစ္ခုက ျမန္မာျပည္မွာ ေရြးခ်ယ္ေရးအဖြဲ႕ဝင္ေတြဟာ မဲတစ္မဲစီပဲ ေပးခြင့္ရွိေပမယ့္ သူတို႕ဆီကေတာ့ ကိုယ္စားျပဳတဲ့ လူဦးေရးေပၚ မူတည္ၿပီး တစ္ေယာက္နဲ႕ တစ္ေယာက္ မဲအေရအတြက္ မတူပါဘူး။ ျမန္မာျပည္မွာ ဟိုတစ္ေလာက အသံနည္းနည္း ထြက္လာခဲ့တဲ့ အခ်ိဳးက် မဲေပးစနစ္ျဖစ္ပါတယ္။ မဲေပးနည္းကေတာ့ လွ်ိဳ႕ဝွက္မဲေပးစနစ္ပါ။ အဖြဲ႕၀င္တစ္ဦးစီရဲ႕ မဲတန္ဖုိးကုိတြက္နည္းက
အဖြဲ႕၀င္တစ္ဦး၏မဲတန္ဖုိး = (စုစုေပါင္းျပည္နယ္လူဦးေရ ÷ ေရြးေကာက္ခံအမတ္ဦးေရ) ÷ ၁၀၀၀
ျပည္နယ္လူဦးေရကုိ ၁၉၇၁ခုႏွစ္မွာေကာက္ခံတဲ့ သန္းေခါင္စာရင္းကုိယူပါတယ္။ ဥပမာ- အန္ဒရာပရာေဒ့ရွ္ျပည္နယ္ရဲ႕ ၁၉၇၁ခုႏွစ္ကေကာက္ခံတဲ့သန္းေခါင္းစာရင္းအရ စုစုေပါင္းလူဦးေရဟာ ၄၃၅၀၂၇၀၈ ရွိၿပီး ေရြးေကာက္ခံထားရတဲ့အမတ္ဦးေရဟာ ၂၉၄ ဦးရွိတယ္ဆုိရင္ (၄၃၅၀၂၇၀၈ ÷ ၂၉၄) ÷ ၁၀၀၀ ဆုိရင္ ၁၄၈ ရပါတယ္။ အဲဒီ ၁၄၈ ဟာ အန္ဒရာပရာေဒ့ရွ္ျပည္နယ္ရဲ႕ အဖြဲ႕၀င္အမတ္တစ္ဦးရဲ႕ မဲတန္ဖုိးျဖစ္ပါတယ္။ ျပည္နယ္တစ္ခုလုံးရဲ႕ မဲတန္ဖုိးကုိေတာ့ ၂၉၄ X ၁၄၈ = ၄၃၅၁၂ ဆုိၿပီးတြက္ယူပါတယ္။
          
    သမၼတ သက္တမ္းက ငါးႏွစ္ျဖစ္ၿပီး တာဝန္ထမ္းေဆာင္မွဳ အႀကိမ္အေရအတြက္ ကန္႕သတ္ထားတာ မရွိပါဘူး။ ျမန္မာျပည္မွာေတာ့ ႏွစ္ႀကိမ္ထက္ ပိုထမ္းေဆာင္ခြင့္ မရွိပါ။ သူတို႕ဆီမွာ အသက္ သံုးဆယ့္ငါးႏွစ္ဆိုရင္ သမၼတ လုပ္စားလို႕ ရပါၿပီ။ တို႕ဆီမွာေတာ့ ေလးဆယ့္ငါးႏွစ္လို႕ သတ္မွတ္ထားပါတယ္။ လႊတ္ေတာ္အမတ္ တစ္ေယာက္ ျဖစ္ထိုက္တဲ့ အရည္အခ်င္းနဲ႕ ျပည့္စံုတဲ့ အိႏၵိယ ႏိုင္ငံသားတစ္ေယာက္ျဖစ္ရင္ သမၼတျဖစ္ထုိက္တဲ့ အရည္အခ်င္း ျပည့္စံုၿပီလို႕ ေျပာလို႕ရပါတယ္။ ကန္႕သတ္ခ်က္ မ်ားမ်ားစားစား မရွိပါ။ သမၼအျဖစ္ က်မ္းသစၥာက်ိန္ဆိုတာကလည္း တို႕ဆီကလိုပါပဲ။

 သမၼတက လႊတ္ေတာ္အမတ္ ျဖစ္ခြင့္မရွိတာ၊ သမၼတာဝန္ယူထားရင္ ဘယ္လခရတဲ့အလုပ္ကိုမွ လုပ္ခြင့္ မရွိတာ၊ သမၼတလစာနဲ႕ အေဆာင္အေယာင္ရတာ စတာေတြကေတာ့ တို႕ဆီကလိုပါပဲ။ တစ္ခုရွိတာက သမၼတက သူ႕လစာသူ ေလွ်ာ့ခ်င္ရင္ သူ႕သက္တမ္းအတြင္း ေလွ်ာ့ခြင့္မရွိပါဘူး။ သမၼတက နုတ္ထြက္ခ်င္ရင္ ဒုသမၼတဆီကို နုတ္ထြက္စာတင္ၿပီး ထြက္ခြင့္ ရွိပါတယ္။
    သမၼတကို စြပ္စြဲျပစ္တင္တာနဲ႕ ရာထူးျဖဳတ္ခ်တာေတြကေတာ့ တို႕ဆီကနဲ႕ အတူတူနီးပါးပါပဲ။ အထက္လႊတ္ေတာ္နဲ႕ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ကသာ သမၼတကို စြပ္စြဲျပစ္တင္ခြင့္ ရွိၿပီး လႊတ္ေတာ္တစ္ခုက စြပ္စြဲရင္ လႊတ္ေတာ္တစ္ခုက စံုစမ္းစစ္ေဆးရပါတယ္။ ေနာက္ဆံုး စံုစမ္း စစ္ေဆးေတြ႕ရွိခ်က္ကို လႊတ္ေတာ္ကို တင္ျပၿပီး မဲခြဲလုိ႕ သမၼတ အျပစ္ရွိတာ မွန္တယ္ဆိုရင္ တို႕ဆီမွာေတာ့ ျပည္ေထာင္စု လႊတ္ေတာ္ နာယကက သမၼတကို ရာထူးတာဝန္က ရပ္စဲေၾကာင္း ေၾကညာေပးရေပမယ့္ သူတို႕ကေတာ့ ဘယ္သူက ေၾကညာေပးရမယ္လို႕ မပါပါဘူး။
    သမၼတက ေသဆံုးလို႔ပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ ႏုတ္ထြက္လို႔ပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ ရာထူးက ရပ္စဲခံရလို႔ပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ေနရာလပ္သြားရင္ သမၼတအသစ္ကို အျမန္ဆံုး ျပန္လည္ တင္ေျမွာက္ရၿပီး အသစ္တက္လာတဲ့ သမၼတက ငါးႏွစ္သက္တမ္းအျပည့္ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ ရပါတယ္။ တုိ႕ဆီမွာေတာ့ အဲသည္လို ၾကားျဖတ္တက္လာတဲ ့သမၼတ ဆိုရင္ မူလသမၼတရဲ႕က်န္တဲ့သက္တမ္းပဲ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခြင့္ ရွိတာပါ။
    သမၼတက ျပစ္ဒဏ္လြတ္ၿငိမ္းခြင့္၊ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ ေပးလို႕ရတာကေတာ့ တို႕ဆီကနဲ႕ အတူတူပါပဲ။
    ဒုတိယ သမၼတကုိ အထက္လႊတ္ေတာ္နဲ႕ ေအာက္လႊတ္ေတာ္က ေရြးေကာက္ တင္ေျမွာက္ၿပီး သူက လႊတ္ေတာ္အမတ္ မဟုတ္ေပမယ့္ အထက္လႊတ္ေတာ္ ဥကၠဌရာထူးကို အလိုအေလ်ာက္ ရရွိပါတယ္။ ဒါကေတာ့ တို႕ဆီကနဲ႕ မတူဘဲ အေမရိကန္ စနစ္နဲ႕ သြားတူတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။
    သမၼတနဲ႕ ဒုသမၼတ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္မွဳနဲ႕ ပတ္သက္ၿပီး အျငင္းပြားစရာ ျဖစ္လာရင္ တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္က ဆံုးျဖတ္ေပးတဲ့အတိုင္း အတည္ျဖစ္ပါတယ္။ သမၼတ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ေနတာ ကာလတစ္ခုရွိမွ တရားလႊတ္ေတာ္က သမၼတကို တရားမဝင္ပါဘူးလို႕ ေၾကညာခဲ့ရင္လည္း အရင္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သမွ်ေတြက မပ်က္ျပယ္ပါဘူး။ သမၼတကေတာ့ တရားလႊတ္ေတာ္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္အတိုင္း နာခံရပါတယ္။
    ဒါေတြကေတာ့ အေျခခံ ဥပေဒမွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ သမၼတ ဒုသမၼတတို႕ အေၾကာင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ (အခ်က္အလက္မ်ား ကူညီျဖည့္စြက္ေပးတဲ့ ကိုေဇာ္မင္းဦးကို ေက်းဇူးအမ်ားႀကီးတင္ပါတယ္)