၁၉၈၂ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံသားဥပေဒ

     ရခိုင္ျပည္နယ္ ပဋိပကၡမ်ား စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္ အစီရင္ခံစာမွာ ၁၉၈၂ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏို္င္ငံသားဥပေဒကို ေသခ်ာစြာ အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္ရြက္ဖို႕ အႀကံျပဳ အစီရင္ခံထားတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ ဗိုလ္ေကာင္း မိတ္ေဆြ သူငယ္ခ်င္းမ်ား ျမန္မာႏိုင္ငံသား ဥပေဒကို ဖတ္ခ်င္ရင္ ဖတ္လို႕ ရေအာင္တင္ေပး လိုက္ပါတယ္။ မူရင္းဥပေဒရယ္ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္က ျပင္ဆင္ခဲ့တဲ့ ျပင္ဆင္ခ်က္ရယ္ ႏွစ္ခုလံုးကို ပီဒီအက္ဖ္ တစ္ဖိုင္တည္းမွာ ေပါင္းၿပီး တင္ေပးထားပါတယ္။ ဘယ္သူမဆို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေဝေပးႏိုင္ပါတယ္ ခင္ဗ်ာ။ ဒီေနရာမွာ ေဒါင္းလုတ္ခ်လို႕ ရပါၿပီ။ ရႊင္လန္းခ်မ္းေျမ႕ၾကပါေစဗ်။

ႏိုင္ငံေတာ္ဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္ပုံ

    ေခါင္းစဥ္ကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ အေျခခံဥပေဒ အခန္း ၂ ေခါင္းစဥ္ျဖစ္ပါတယ္။ အိႏၵိယအေျခခံဥပေဒမွာေတာ့ အပိုင္း ၁ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ဆက္စပ္ေနတဲ့ အိႏၵိယႏိုင္ငံ ျပည္နယ္မ်ားစာရင္းကို ေဖာ္ျပထားတဲ့ အေျခခံဥပေဒ ဇယား ၁ နဲ႔ ျပည္နယ္အလိုက္ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ဦးေရ သတ္မွတ္ေပးထားတဲ့ ဇယား ၄ တို႕ကိုပါ ပူးတြဲ ေလ့လာတင္ျပသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ျပည္နယ္ ၇ ခ၊ု တိုင္းေဒသႀကီး ၇ ခု၊ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရတိုင္း ၁ တိုင္း၊ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရေဒသ ၅ ခု၊ ျပည္ေထာင္စုနယ္ေျမ ၁ ခုနဲ႔ ဖြဲ႕စည္းထားၿပီး အိႏၵိယႏိုင္ငံမွာေတာ့ ျပည္နယ္ ၂၈ ခု၊ ျပည္ေထာင္စုနယ္ေျမ ၇ ခုနဲ႕ ဖြဲ႕စည္းထားပါတယ္။ ျပည္နယ္ ၂၈ ျပည္နယ္မွာ ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္ေတြ ရွိၿပီး ျပည္ေထာင္စုနယ္ေျမ ၇ ခုအနက္ ပြန္ဒီခ်ယ္ရီ ျပည္ေထာင္စုနယ္ေျမနဲ႕ ၿမိဳ႕ေတာ္ေဒလီတို႕မွာ ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ ဖြဲ႕စည္းထားတဲ့ ဥပေဒျပဳအဖြဲ႕အစည္းနဲ႕ သီးျခားအစိုးရတုိ႕ ရွိေနၿပီး က်န္ျပည္ေထာင္စု နယ္ေျမေတြကိုေတာ့ ဗဟိုကေန ခန္႕အပ္တဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးနဲ႕ တိုက္႐ိုက္ အုပ္ခ်ဳပ္တာျဖစ္ပါတယ္။ ျပည္နယ္ေတြရဲ႕ေအာက္မွာ ခ႐ိုင္ ၿမိဳ႕နယ္ ေက်းရြာအုပ္စု ေက်းရြာေတြ ရွိေနတာကေတာ့ ျမန္မာျပည္နဲ႔ ဆင္ဆင္တူပါတယ္။

    ျပည္နယ္ေတြကေတာ့
၁။    အန္ဒရာပရာဒက္ရွ္ျပည္နယ္ (Andhra Pradesh)   
၂။    အရမ္နက္ခ်ာပရာဒက္ရွ္ျပည္နယ္ (Arunachal Pradesh)
၃။    အာသံျပည္နယ္ (Assam)
၄။    ဘီဟာျပည္နယ္ (Bihar)
၅။    ခ်က္တီစ္ဂါ့ျပည္နယ္ (Chhattisgarh)
၆။    ဂိုအာျပည္နယ္ (Goa)
၇။    ဂူဂ်ာရတ္ျပည္နယ္ (Gujarat)
၈။    ဟာယာနျပည္နယ္ (Haryana)
၉။    ဟီမာခ်ယ္ပရာဒက္ရွ္ျပည္နယ္ (Himachal Pradesh)
၁၀။    ဂ်မူးႏွင့္ကက္ရွ္မီးယားျပည္နယ္ (Jammu and Kashmir)
၁၁။    ဂ်ဟာယခန္႕ျပည္နယ္ (Jharkhand)
၁၂။    ကာနာတကျပည္နယ္ (Karnataka)
၁၃။    ကာရာလျပည္နယ္ (Kerala)
၁၄။    မတ္ဒရာပရာဒက္ရွ္ျပည္နယ္ (Madhya Pradesh)
၁၅။    မဟာရပ္ရွ္ၾတာျပည္နယ္ (Maharashtra)
၁၆။    မဏိပူရ္ျပည္နယ္ (Manipur)
၁၇။    မဟာလာယျပည္နယ္ (Meghalaya)
၁၈။    မီဇိုရမ္ျပည္နယ္ (Mizoram)
၁၉။    နာဂလန္႕ျပည္နယ္ ( Nagaland)
၂၀။    ေအာဒိရွျပည္နယ္ (Odisha)
၂၁။    ပန္ဂ်ပ္ျပည္နယ္ (Punjab)
၂၂။    ရာဂ်က္စ္သန္ျပည္နယ္ (Rajasthan)
၂၃။    ဆစ္ခင္ျပည္နယ္ (Sikkim)
၂၄။    တမီလ္နာဒူးျပည္နယ္ (Tamil Nadu)
၂၅။    ထရိပူရ္ျပည္နယ္ (Tripura)
၂၆။    ဥတၱရာပရာဒက္ရွ္ျပည္နယ္ (Uttar Pradesh)
၂၇။    ဥတၱရာခန္႕ျပည္နယ္ (Uttarakhand)
၂၈။    အေနာက္ဘဂၤလားျပည္နယ္ (West Bengal) တို႕ ျဖစ္ပါတယ္။

ျပည္ေထာင္စုနယ္ေျမမ်ားကေတာ့
(က)    အက္ဒမန္ႏွင့္နီကိုဘာ ကြ်န္းစုမ်ား (Andaman and Nicobar Islands)
(ခ)    ခ်န္ဒီဂါ့ (Chandigarh)
(ဂ)    ဒက္ရာ နွင့္ နာဂါ ဟက္ဝလီ (Dadra and Nagar Haveli)
(ဃ)    ဒက္မန္ႏွင့္ ဒီ႐ူး (Daman and Diu)
(င)    လာ့ခ္ရွဒြိ (Lakshadweep)
(စ)    ေဒလီၿမိဳ႕ေတာ္ (National Capital Territory of Delhi)
(ဆ)    ပြန္ဒီခ်ယ္ရီ (Puducherry) တို႕ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

    အိႏၵိႏိုင္ငံရဲ႕ ေတာင္ဘက္မွာ အာေရဗ်ပယ္လယ္နဲ႔ ဘဂၤလားပင္လယ္ေအာင္တို႕နဲ႔ ထိစပ္ေနတဲ့ ရွည္လ်ားတဲ့ ကမ္း႐ိုးတန္းရွိပါတယ္။ အေနာက္ဘက္မွာ ပါကစၥတန္ႏိုင္ငံ၊ ေျမာက္ဘက္မွာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၊ နီေပါႏိုင္ငံ၊ ဘူတန္ႏိုင္ငံ၊ အေရွ႕ဘက္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံတို႔နဲ႔ နယ္နိမိတ္ခ်င္း ထိစပ္ေနပါတယ္။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ႏိုင္ငံကေတာ့ အိႏၵိယႏိုင္ငံရဲ႕ အတြင္းထဲမွာပဲ ငံုထားမိတဲ့ ႏိုင္ငံတစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ ေတာင္ဘက္ ကမ္းလြန္ပင္လယ္ထဲမွာ သီရိလကၤာႏိုင္ငံနဲ႕ ေမာ္လ္ဒိုက္ကြ်န္းစုမ်ား တည္ရွိၿပီး အက္ဒမန္နဲ႔ နီကိုဘာကြ်န္းစုေတြကေတာ့ ထိုင္းႏိုင္ငံ၊ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံတို႕နဲ႔ ေရျပင္နယ္နိမိတ္ ထိစပ္လ်က္ရွိေနပါတယ္။

    ႏိုင္ငံေတာ္ နယ္နိမိတ္ထဲကို အသစ္ထပ္မံဝင္ေရာက္လာတဲ့ နယ္ေျမကိုလည္း ျပည္နယ္အသစ္ဖဲြ႕စည္းမွဳအျဖစ္ ပါလီမန္က ဥပေဒျပဌာန္းသတ္မွတ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ျပည္နယ္ႏွစ္ခု ပူးေပါင္းၿပီး ျပည္နယ္တစ္ခုတည္ေထာင္တာပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ ျပည္နယ္တစ္ခုရဲ႕ နယ္ပယ္ကို ခ်ဲ႕ထြင္တာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ျပည္နယ္တစ္ခုရဲ႕နယ္ပယ္ကို ေလွ်ာ့ခ်တာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ျပည္နယ္ရဲ႕ နယ္နိမိတ္ကို ေျပာင္းလဲ သတ္မွတ္တာပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ ျပည္နယ္တစ္ခုရဲ႕ နာမည္ကို ေျပာင္းလဲတာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ပါလီမန္က ဥပေဒျပဌာန္း ေဆာင္ရြက္ႏိုင္တယ္လို႕ ဆိုထားေပမယ့္ သမၼတရဲ႕ေထာက္ခံခ်က္မပါဘဲ ေဆာင္ရြက္လို႕ မရပါဘူး။ အထက္ပါေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြကို ဥပေဒျပဌာန္း ေဆာင္ရြက္လိုက္ၿပီ ဆိုရင္ေတာင္ ပုဒ္မ ၃၆၈ မွာေဖာ္ျပထားတဲ့ ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္မ်ား ဥပေဒျပဳစာရင္းကို ျပင္ဆင္တယ္လို႕ မွတ္ယူခြင့္ မရွိပါဘူးတဲ့။ ဆိုလိုတာက ျပည္နယ္နယ္နိမိတ္ေတြ နာမည္ကိုေတြ ျပင္ဆင္လိုက္တယ္ ဆိုရင္ေတာင္ အဲဒီ ျပင္ဆင္ခ်က္မ်ားဟာ အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၃၆၈ မွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္မ်ား ဥပေဒျပဳစာရင္းကို အက်ိဳးသက္ေရာက္မွဳ မရွိေစရဘူးလို႕ ေျပာတာျဖစ္ပါတယ္။
    တို႕ျမန္မာႏိုင္ငံ အေျခခံဥပေဒမွာလည္း ႏိုင္ငံေတာ္နယ္နိမိတ္ ျပင္ဆင္သတ္မွတ္ရန္ လိုအပ္ပါက ျပင္ဆင္သတ္မွတ္ႏိုင္မယ့္ နည္းလမ္းမ်ားကို ပုဒ္မ ၅၂ မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အၾကမ္းဖ်င္းအားျဖင့္ သမၼတက ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ကို အေၾကာင္းၾကားမယ္။ လႊတ္ေတာ္က သေဘာတူရင္ သမၼတက ဆက္လက္ေဆာင္ရြက္ဖို႕ ျပဌာန္းထားတာပါ။ ျပည္နယ္တိုင္း ေတြရဲ႕ နယ္နိမိတ္ျပင္ဆင္ခ်င္ရင္ေတာ့ ပထမဆံုး သက္ဆိုင္ရာျပည္နယ္တိုင္း နယ္နိမိတ္ထဲမွာ ေနတဲ့သူေတြရဲ႕ သေဘာထားကို အရင္ရယူရမွာျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႕ သေဘာတူၿပီဆိုမွ သက္ဆိုင္ရာ ျပည္နယ္တိုင္း လႊတ္ေတာ္ေတြမွာ ဆက္လက္ သေဘာထားရယူရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ သက္ဆိုင္ရာ ျပည္နယ္တိုင္း လႊတ္ေတာ္ေတြ သေဘာတူၿပီဆိုမွ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ကို တင္ျပၿပီး အဆံုးအျဖတ္ ခံယူရတာျဖစ္ပါတယ္။ ရပ္ကြက္ ေက်းရြာ အုပ္စု ၿမိဳ႕နယ္ ခ႐ိုင္ေတြကို ျပင္ဆင္ဖြဲ႕စည္းဖို႕ဆိုရင္ေတာ့ သက္ဆိုင္ရာ ျပည္နယ္ တိုင္း ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္က သမၼတကို ေထာက္ခံတင္ျပေပးတဲ့အခါက်ရင္ သမၼတက လိုအပ္သလို ဆက္လက္ေဆာင္ရြက္ေပးရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရ တိုင္းေဒသေတြကိုလည္း အမည္ေျပာင္းလဲ ႏိုင္ေပမယ့္ အသစ္ဖြဲ႕စည္းမွဳ ဘယ္လို လုပ္ရမလဲဆိုတာေတာ့ မေတြ႕မိပါဘူး။ ႏိုင္ငံေတာ္ ကာကြယ္ေရး လံုၿခံဳေရး စီးပြားေရး အုပ္ခ်ဳပ္ေရးတို႕နဲ႕ စပ္လ်ဥ္းၿပီး ထူးျခားေသာအေျခအေနရွိတဲ့ ေနရာတစ္ခုကို ျပည္ေထာင္စုနယ္ေျမအျဖစ္ သတ္မွတ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဥပေဒျပဌာန္း သတ္မွတ္ႏိုင္ပါတယ္။
    တကယ့္တကယ္ေတာ့ အိႏၵိယႏိုင္ငံ ဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္ပံုကို ေျပာရမယ္ဆိုရင္ အမ်ားႀကီး က်န္ပါေသးတယ္။ ျပည္နယ္ေတြ အသစ္တိုးလာတာ၊ နယ္ျခားျပႆနာေတြ စတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြ အမ်ားသားပါ။ ၿပီးေတာ့ ႏိုင္ငံတစ္ခုရဲ႕ ပထဝီဝင္အေၾကာင္း ေျပာၿပီ ဆိုရင္လည္း အိမ္နီးခ်င္း ႏိုင္ငံေတြ ပင္လယ္ေတြအေၾကာင္းက မပါမျဖစ္ပါ။ ဒီေနရာမွာေတာ့ အေျခခံဥပေဒကို ေဇာင္းေပး တင္ျပတာျဖစ္လို႕ အထူးအေထြ ထပ္မံ မတင္ျပလိုေတာ့ပါဘူး။ စာဖတ္သူမ်ား ရႊင္လန္းခ်မ္းေျမ႕ပါေစဗ်ာ။

ၾကာသပေတးေစ်း

    နာမည္ေပးတာ ေတာ္တယ္လို႕ေတာ့ မခ်ီးက်ဴးၾကနဲ႕ေနာ္။ ၾကာသပေတးေန႕တိုင္း ခင္းတဲ့ ေစ်းမို႕လို႕ ၾကာသပေတးေစ်းလို႕ နာမည္ေပးလိုက္တာပါ။ ဗိုလ္ေကာင္းတို႕ ေနတဲ့ ၿမိဳ႕အဝင္ လမ္းရဲ႕ ညာဘက္မွာ ဘုရားပြဲေတြလုပ္တဲ့ ကြင္းက်ယ္ႀကီးလို ကြင္းတစ္ကြင္းရွိတယ္။ ၿမိဳ႕ကို ဘယ္ဘက္က ဝင္တာလဲလို႕ မေမးနဲ႔ေနာ္။ ၿမိဳ႕ကို ဝင္တဲ့လမ္းက တစ္လမ္းတည္းရွိတယ္။ အဲသည္လမ္းကလည္း ၿမိဳ႕ကိုေရာက္ေတာ့ ဆံုးသြားေရာ။ လမ္းဆံုးၿမိဳ႕ေလး ဆိုပါေတာ့။ ခုနေျပာတဲ့ ကြင္းႀကီးကလည္း ေနာက္ခံေက်ာက္ေတာင္ႀကီးနဲ႔ ေဘာလံုးကြင္း သံုးကြင္းစာေလာက္မ်ား က်ယ္မလားမသိဘူး။ ေတာ္ေတာ္ေတာ့ က်ယ္တယ္ဗ်။ အဲသည္ကြင္းထဲမွာ ၾကာသပေတးေန႕ ညေနတိုင္း ေစ်းခင္းတယ္။ ေစ်းဆိုတာေတာ့ ဗိုလ္ေကာင္းတို႕ ငယ္ငယ္က ေနတဲ ့ရြာက ေစ်းလိုပါပဲ။ ဆိုင္ခန္းေတြဘာေတြ အတည္တက်ရယ္လို႕ မရွိဘဲ ဒီလိုပဲ ကြင္းထဲမွာ တစ္ခ်ိဳ႕ကလည္း တဲေလးထိုးလို႕ တစ္ခ်ိဳ႕ကလည္း အခင္းေလးေတြခင္းလို႕ ခ်ေရာင္းၾကတာ။ အမယ္ကလည္း စံုမွစံု။ ေစ်းကလည္း ခ်ိဳတယ္လို႕ ေျပာလို႕ရတယ္။ ၿမိဳ႕ထဲနဲ႕စာရင္ ေျပာပါတယ္။ အဲသည္မွာ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ သားငါး ၾကက္ဥ ဆန္ ဆီ ဆား ဟင္းခ်က္စရာ  အမယ္စံု ဖရဲသီး သေဘၤာသီးလို အသီးေတြ အာလူး ၾကက္သြန္ င႐ုတ္သီး စတာေတြအျပင္ ပန္းကန္ခြက္ေယာက္ တိုလီမိုလီ ပစၥည္းေလးေတြ မုန္႕ခ်ိဳေလးေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ား ရသဗ်။ ေစ်းသည္ေတြကလည္း ဗိုလ္ေကာင္းတို႕ ရြာက ေစ်းသည္ေတြလိုပဲ ေအာ္ဟစ္ေရာင္းခ်ၾကတာ။ အမယ္ အာလူးအာလူး ေအာ္သံၾကားလို႕ လွည့္ၾကည့္လိုက္ေတာ့ အာလူးေတြဗ်။ ေအာ္ သူတို႕လည္း အာလူးကို အာလူးလို႕ ေခၚတာပါလားဆိုၿပီး ဘာရယ္မဟုတ္ဘူး ေပ်ာ္သြားမိတယ္။ ငါးက်ေတာ့လည္း ငါးတဲ့။ နမူာနာတဲ့ စမူဆာတဲ့ ခ်ာပါတီတဲ့။ တူတာေလးေတြ ေျပာပါတယ္။

    ေနာက္တစ္ခု ေကာင္းတာက သူတို႕ ၾကြပ္ၾကြပ္အိတ္ မသံုးၾကဘူးဗ်။ လံုးလံုးႀကီး မသံုးတာ မဟုတ္ေပမယ့္ ရွားေတာင့္ရွားခဲ သံုးၾကတာဗ်။ အဲသည္ေတာ့ ေစ်းသြားရင္ ေျမြေရခြံ လက္ဆြဲအိတ္ေလးေတြ ေဆာင္သြားရတယ္။ ေရာင္းတာကေတာ့ ကီလိုနဲ႕ ေရာင္းတာ မ်ားပါတယ္။ ခ်ိန္တြယ္ၿပီးရင္ အိတ္နဲ႔ ထည့္ေပးတာ မဟုတ္ဘဲ ကိုယ္ယူလာတဲ့ အိတ္ထဲကို သြန္ထည့္ေပးလိုက္တာဗ်။ သားငါးနဲ႕ ၾကက္ဥေလာက္ပဲ အိတ္ေပးတာ။ ဒါေတာင္ ၾကက္ဥကို စကၠဴအိတ္နဲ႕ ထည့္ေပးလို႕ တစ္ခါတစ္ခါ သယ္ရင္းျပဳရင္းနဲ႔ ကြဲေသးတာ။ ေအာ္ ငါတို႕ဆီမွာ ၾကြပ္ၾကြပ္အိတ္ မသံုးရဘာရ ဆိုေပမယ့္ ေမ့ေလာက္ရွိ ျပန္ျပန္ေပၚလာေသးတာ။ သူတို႕ေတာ့ ဘယ္သူ႕အမိန္႕နဲ႕မ်ား မသံုးဘဲ ေနၾကတာပါလိမ့္လို႕ ေအာက္ေမ့မိပါတယ္။ ေစ်းဝယ္ရင္ ခက္တာက သူတို႕ေတာ္ေတာ္မ်ားက အဂၤလိပ္လို မတတ္ၾကဘူးဗ်။ တစ္ခါတစ္ေလ တစ္ေယာက္နဲ႕ တစ္ေယာက္ စကားမေပါက္တာနဲ႔ပဲ ဗိုလ္ေကာင္းတို႕လည္း မဝယ္ရ။ သူတို႕လည္း မေရာင္းရ ျဖစ္ရတယ္။ ဘယ္ေလာက္လဲေမးလို႕ သူတို႕ေျပာတာက ကိုယ္နားမလည္ရင္ ပိုက္ဆံထုတ္ျပရတယ္။ ဒီေလာက္လား ဒီေလာက္လားေပါ့။ အဲဒီလို က်ေတာ့လည္း အဆင္ေျပျပန္ေရာဗ်ိဳ႕။ ေစ်းဆစ္ရင္လည္း ပိုက္ဆံျပဆစ္လို႕ရသဗ်။ တစ္ခါတစ္ေလက်ရင္ ဆရာသမားက ေစ်းေလွ်ာ့မေပးႏိုင္တဲ့အေၾကာင္းကို အက်ိဳးနဲ႕ အေၾကာင္းနဲ႕ ရွည္ရွည္ေဝးေဝး ရွင္းျပခ်င္ ရွင္းျပေနေသးတာ။ စကားက မေပါက္ရတဲ့ၾကားထဲ သူေျပာတာလည္း နားမလည္ေပမယ့္ ေခါင္းတညိတ္ညိတ္နဲ႕ အိုေက အိုေက ဆိုၿပီး နားေထာင္ေနရေသးတာ။ တစ္ခါတစ္ေလက်ရင္လည္း ဘယ္နည္းနဲ႕မွ အဆင္မေျပဘူး။ ကိုယ္ကလည္း သိပ္ဝယ္ခ်င္ေနတယ္ဆို ေဘးဘီကို မ်က္လံုးကစားရေတာ့တာ။ အသိတစ္ေယာက္ေလာက္ ေတြ႕လို႕ကေတာ့ သိၾကားမင္းနဲ႕ ေတြ႕သလိုပဲ။ စကားေရာေဖာေရာနဲ႕ သူ႕ကို ေခၚၿပီး စကားျပန္လုပ္ခိုင္းရတာလည္း ရွိတယ္။ အ႐ူးကြက္ နင္းရတာေပါ့ဗ်ာ။ ေတာ္ပါၿပီ ၾကာသပေတးေစ်းအေၾကာင္းကေတာ့ အဲသည္ေလာက္ပါပဲ။ ဖတ္တဲ့အတြက္ ေက်းဇူးပဲဗ်ိဳ႕။(27-4-2013)

အမ်ားျပည္သူအတြက္ ေတးဂီတ ေျဖေဖ်ာ္ပြဲ

    ဗိုလ္ေကာင္းတို႕ ေနတဲ့ ၿမိဳ႕ေလးမွာ အိႏၵိယတပ္မေတာ္ စစ္တီးဝိုင္းအဖြဲ႕ရဲ႕ ေျဖေဖ်ာ္ပြဲ တစ္ခုရွိပါတယ္။ အပတ္စဥ္ ဗုဒၶဟူးနဲ႔ စေနေန႕ ညေန ငါးနာရီခြဲကေန ေျခာက္နာရီ ဆယ္မိနစ္ထိ မိနစ္ေလးဆယ္ၾကာ တီးမွဳတ္ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ တီးမွဳတ္တာကေတာ့ စစ္တီးဝိုင္းရယ္ ေရွ႕က ဂီတမွဴးတစ္ေယာက္ရယ္ တီးၾကတာပါ။ အဆိုေတာ့ မပါပါဘူး။ ေနရာက ၿမိဳ႕ထဲက ေရကန္ေလး တစ္ခုေဘးက သစ္ပင္ရိပ္ေတြ ေအာက္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အင္မတန္ သာယာလွပတဲ့ ေနရာေလးပါ။ အဲသည္ေနရာမွာ ဂီတတီးဝိုင္း စင္ျမင့္ေလးတစ္ခု လုပ္ထားၿပီး ေရွ႕မွာလည္း လာၾကည့္တဲ့သူေတြ ထိုင္ဖို႕ ထိုင္ခံုေလးေတြ ခ်ထားေပးပါတယ္။ တီးမွဳတ္တာကေတာ့ စစ္သီခ်င္းလည္း ပါသလို အျခား ဂီတသံစဥ္မ်ားကိုလည္း တီးမွဳတ္ပါတယ္။ တကယ္လို႕ ခင္ဗ်ား နားေထာင္ခ်င္တဲ့ ခင္ဗ်ား သိပ္ႀကိဳက္တဲ့ သံစဥ္သီခ်င္းေတြ တီးမွဳတ္ေပး ေစခ်င္ရင္ ဂီတမွဴးကို ေတာင္းဆိုလို႕ ရပါတယ္။ သူအဆင္ေျပရင္ အဲ သူ႕တီးဝိုင္း အဆင္ေျပရင္ တီးေပးမွာပါ။

 သူတို႕မွာလည္း တီးဝိုင္း ဘယ္ႏွဝိုင္းေတာင္ ရွိလဲ မသိပါဘူး။ တစ္ပတ္နဲ႔ တစ္ပတ္ လာေျဖေဖ်ာ္တဲ့ အဖြဲ႕ေတြက မတူပါဘူး။ တစ္ပတ္ကို တစ္ဖြဲ႕ သေဘာမ်ိဳး အလွည့္က် လာတီးရတာ ထင္ပါရဲ႕။ ေဆာင္းရာသီလို ေန႕တာတိုတဲ့ ကာလေတြမွာ ညေန ငါးနာရီခြဲ ေျခာက္နာရီဆိုတာ ေမွာင္ေနေပမယ့္ အခုလို ပြင့္လင္း ရာသီမ်ိဳးက်ေတာ့လည္း ညေန ေျခာက္နာရီ ဆိုတာေတာင္ အေစာႀကီး ရွိေသးတယ္ဗ်။ သူတို႕ စစ္တီးဝိုင္းက နားေထာင္တဲ့သူ ရွိရွိ မရွိရွိ အခ်ိန္တန္ရင္ တီးစရာရွိတာ တီးမွဳတ္ေနၾကတာပါပဲ။ ဗိုလ္ေကာင္းကေတာ့ ေတးဂီတသံစဥ္ေလးေတြ သေဘာက်လို႕ သြားသြားနားေထာင္ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ေလက်ေတာ့လည္း အားေပးတဲ့ လူေတြ အမ်ားႀကီးမို႕ ထုိင္ခံုေတာင္ မေလာက္လို႕ မတ္တပ္ရပ္ ၾကည့္ရတယ္။ တစ္ခါတစ္ေလေတာ့လည္း ဗိုလ္ေကာင္းအပါအဝင္မွ အားေပးတဲ့ ပရိတ္သတ္က တစ္ေယာက္တည္းရယ္။ ဟဲ ဟဲ ကိုယ့္ကိုယ္ကို အထူးဧည့္သည္ေတာ္ သေဘာထားၿပီး တစ္ေယာက္တည္း ထိုင္အားေပးရတာေပါ့ဗ်ာ။ စဥ္းစားၾကည့္ ပရိသတ္တစ္ေယာက္တည္းအတြက္ ေဖ်ာ္ေျဖေပးေနတာက တီးဝိုင္းႀကီးတစ္ခုလံုး။ အဲသည္အခါတုန္းကဆိုရင္ ထျပန္ခ်င္ေပမယ့္ တီးေနတဲ့သူေတြၾကည့္ၿပီး ေအာ္ ငါျပန္သြားရင္ တစ္ေယာက္မွ က်န္ေတာ့မွာ မဟုတ္ဘူးေလဆိုၿပီး အၿပီးထိ တစ္ေယာက္တည္း ထိုင္အားေပးခဲ့ရတယ္။

    ဗိုလ္ေကာင္းတို႕ ျမန္မာျပည္မွာေရာ စစ္တီးဝိုင္းေတြ မရွိဘူးလားဆိုေတာ့ ရွိပါတယ္။ တစ္ႏွစ္တစ္ႏွစ္ တပ္မေတာ္ေန႕ နီးရင္ စစ္တီးဝိုင္းၿပိဳင္ပြဲဆိုတာ ျမဝတီက တိုက္႐ိုက္လႊင့္ေပးလို႕ အၿမဲ ၾကည့္ရတယ္ မဟုတ္လား။ ဒါေပမယ့္ေနာ္ တီဗီကၾကည့္တာ စီဒီဖြင့္ နားေထာင္တာနဲ႔ တကယ္တီးတာမွဳတ္တာကို သြားၾကည့္ရတာ ခံစားရတာခ်င္းက မိုးနဲ႔ေျမဗ်။ ဗိုလ္ေကာင္းတို႕ ျမန္မာျပည္မွာလည္း တပ္ရွိတဲ့ ၿမိဳ႕ေတြမွာ အဲသည္လိုေလး အခါအားေလ်ာ္စြာ ၿမိဳ႕ထဲျပထဲမွာ တီးတာမွဴတ္တာေလးေတြလုပ္ၿပီး ျပည္သူေတြကို ေဖ်ာ္ေျဖရင္ သိပ္ေကာင္းမွာပဲလို႕ ေတြးမိပါတယ္။ ဂီတသမားေတြအတြက္လည္း အေလ့အက်င့္ျဖစ္ ျပည္သူေတြလည္း နားေထာင္ရ ၿပီးေတာ့ အခ်င္းခ်င္း ခ်စ္ခင္ရင္းႏွီးမွဳလည္း ပိုရလို႕ ေတြးမိတာပါ။ ဗိုလ္ေကာင္းသာ ႀကီးလာလို႕ ၿမိဳ႕မိၿမိဳ႕ဖေတြဘာေတြ ျဖစ္ရင္ အနီးဆံုးတပ္ကို အကူအညီေတာင္းၿပီး အဲသည္လို ေတးဂီတေဖ်ာ္ေျဖပဲြေလးေတြ လုပ္ေပးမယ္လို႕ စိတ္ကူးယဥ္မိပါတယ္။(27-4-2013)
 

အိႏၵိယႏိုင္ငံသားမ်ား၏ မူလအခြင့္အေရးမ်ား (နိဒါန္း)

    အိႏၵိယႏိုင္ငံ အေျခခံဥပေဒစာအုပ္ကို ဖတ္ေနရင္းနဲ႔ တစ္ခါတစ္ေလေတာ့လည္း စာသင္ခန္းကို ယူသြားမိပါတယ္။ တစ္ရက္ေတာ့ စာသင္ခန္းထဲမွာ စားပြဲေပၚတင္ထားတဲ့စာအုပ္ကို ဆရာမကေတြ႕ေတာ့ မင္းဒီစာအုပ္ကို ဖတ္ေနတာလားတဲ့။ ဘာလို႕ ဖတ္တာလဲတဲ့။ အိႏၵိယႏိုင္ငံမွာ ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို ဘယ္လိုမ်ား က်င့္သံုးေနၾကသလဲဆိုတာ စိတ္ဝင္စားလို႕ ဖတ္တာပါလို႕ ေျဖလိုက္ၿပီး ဆရာမေရာ ဖတ္ပါသလား လို႕ျပန္ေမးေတာ့ တစ္ခုပဲ ဖတ္တယ္တဲ့။ ႏိုင္ငံသားမ်ား၏ မူလအခြင့္အေရးမ်ား အခန္းတစ္ခုကိုပဲ ဖတ္ပါတယ္တဲ့။ သူ႕အခြင့္အေရးသူသိထားရေအာင္လို႔ပါတဲ့။ ဒါနဲ႕ ဗိုလ္ေကာင္းလည္း သူ႕ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရးနဲ႕ တို႕ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရးနဲ႕ ဘာမ်ား ကြာျခားခ်က္ တူညီခ်က္ေတြ ရွိသလဲ သိရေအာင္ရယ္ ကိုယ္သိထားတာေလးေတြကိုလည္း ျပန္ၿပီး မွ်ေဝေပးလို႕ ရေအာင္ရယ္ ဆိုၿပီး ေလ့လာေရးသား တင္ျပလိုက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။
    အိႏၵိယႏိုင္ငံ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ အပိုင္း ၃ ဟာ ႏိုင္ငံသားမ်ားရဲ႕ မူလအခြင့္အေရးမ်ားကို ျပဌာန္းထားတဲ့ အပိုင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအပိုင္းမွာ ပုဒ္မ ၁၂ ကေန ပုဒ္မ ၃၅ အထိျပဌာန္းထားၿပီး ဒီအထဲက အခ်ိဳ႕ပုဒ္မေတြကိုေတာ့ အေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ခ်က္ လုပ္ၿပီး ပယ္ဖ်က္လိုက္တာေတြလည္း ရွိပါတယ္။ ပထမဆံုး ပုဒ္မ ၁၂ ကေတာ့ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုတဲ့ ပုဒ္မျဖစ္လို႕ အေထြအထူး တင္ျပဖို႕ မရွိပါဘူး။ ပုဒ္မ ၁၃ ကစၿပီး တင္ျပပါ့မယ္။
    ပုဒ္မ ၁၃ ကေတာ့ အိႏၵိယ အေျခခံဥပေဒထဲမွာ ျပင္ဆင္ခြင့္ မရွိတဲ့ တစ္ခုတည္းေသာ ပုဒ္မ ျဖစ္ပါတယ္။ ပုဒ္မ ၁၃ မွာ ျပဌာန္းထားတာက အေျခခံဥပေဒ အာဏာမတည္ခင္ ျပဌာန္းထားတဲ့ ဥပေဒေတြဟာ သည္အခန္းမွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ အခြင့္အေရးမ်ားနဲ႕ မဆီမေလ်ာ္ ျဖစ္ေနၿပီဆိုရင္ ပ်က္ျပယ္ေစရမယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ လႊတ္ေတာ္ေတြကလည္း ဒီအခန္းမွာ ျပဌာန္းထားတဲ့ အခြင့္အေရးေတြကို က်ဴးလြန္ေဖာက္ဖ်က္ရာက်တဲ့ ဥပေဒေတြ ျပဌာန္းခြင့္ မရွိဘဲ တကယ္လို႕ ျပဌာန္းလိုက္တဲ့ ဥပေဒတစ္ရပ္ဟာ ဒီအခန္းမွာ ပါဝင္တဲ့ အခြင့္အေရးမ်ားနဲ႕ မဆီမေလ်ာ္ က်ဴးလြန္ေဖာက္ဖ်က္တယ္ဆိုရင္ ပ်က္ျပယ္ေစရမယ္လို႕ ဆိုထားပါတယ္။ အခု ေဖာ္ျပထားတဲ့ ဥပေဒဆိုတဲ့စကားမွာ လႊတ္ေတာ္ ဒါမွမဟုတ္ ဥပေဒထုတ္ျပန္ခြင့္ရွိတဲ့ မည္သူကမဆို ထုတ္ျပန္လိုက္တဲ့ ဥပေဒ၊ ဥပေဒကဲ့သို႕ အာဏာတည္ေသာအမိန္႕၊ အမိန္႕၊ နည္းဥပေဒ၊ စည္းမ်ဥ္း၊ လုပ္ထံုးလုပ္နည္း၊ သတိေပးထုတ္ျပန္ခ်က္ အားလံုး ပါဝင္ၿပီး တစ္ႏိုင္ငံလံုးအတြက္ ထုတ္ျပန္သည္ ျဖစ္ေစ၊ ေဒသတစ္ခုအတြက္ပဲ ထုတ္ျပန္သည္ျဖစ္ေစ ထုတ္ျပန္တဲ့ ဥပေဒအားလံုး ပါဝင္ပါတယ္။ ဒီပုဒ္မ ၁၃ ကို ျပင္ဆင္ခြင့္ မရွိေစရဆိုၿပီး ပုဒ္မ ၃၆၈(၃) မွာ ျပဌာန္းထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ (ဒီစာစုကို www.mymosaicpages.blogspot.com မွာလည္း ဝင္ေရာက္ ဖတ္ရွဳႏိုင္ပါတယ္)

အိႏၵိယႏိုင္ငံသားမ်ား၏ မူလအခြင့္အေရးမ်ား (တန္းတူညီမွ်မွဳအခြင့္အေရး)

    ပုဒ္မ ၁၄ ကေန ၁၆ အထိဟာ ႏိုင္ငံသားေတြရဲ႕ တန္းတူညီမွ်မွဳ အခြင့္အေရးကို အကာအကြယ္ ေပးထားတဲ့ ျပဌာန္းခ်က္မ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ ပုဒ္မ ၁၄ က တို႕အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၃၄၇ နဲ႕ အတူတူပါပဲ။ ႏိုင္ငံေတာ္သည္ မည္သူ႕ကိုမဆို ဥပေဒအရာတြင္ တန္းတူညီမွ် အခြင့္အေရး ရရွိေစရမည့္အျပင္ ဥပေဒ၏ အကာအကြယ္ကိုလည္း တန္းတူညီမွ်စြာ ရယူပိုင္ခြင့္ ေပးရမယ္လို႕ ဆိုထားပါတယ္။
    ပုဒ္မ ၁၅ ကေတာ့ ကိုးကြယ္တဲ့ ဘာသာ၊ လူမ်ိဳး၊ အမ်ိဳးဇာတ္၊ ေယာက္်ားမိန္းမ နဲ႔ ဇာတိတုိ႕ကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး လူအခ်င္းခ်င္း ခြဲျခားဆက္ဆံတာကို တားျမစ္ထားတဲ့ ပုဒ္မ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္သူမဆို ေစ်းဆိုင္မွာ ေစ်းဝယ္တာ၊ စားေသာက္ဆိုင္မွာ စားေသာက္တာ၊ တည္းခိုခန္း ဟိုတယ္မွာ တည္းတာ၊ အမ်ားျပည္သူ ေဖ်ာ္ေျဖပြဲေတြကို သြားေရာက္ ၾကည့္ရွဳတာ၊ ေရတြင္း ေရကန္ အသံုုးျပဳတာ၊ ေရခ်ိဳးဆိပ္အသံုးျပဳတာ၊ လမ္းေတြ အမ်ားျပည္သူ ေနရာေတြမွာ သြားလာတာေတြနဲ႕ ပတ္သက္ၿပီး ခြဲျခားဆက္ဆံမွဳ မရွိေစရလို႕ တားျမစ္ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ တို႕အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၃၄၈ မွာလည္း ႏိုင္ငံေတာ္သည္ ျပည္ေထာင္စုသမၼတ ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္၏ မည္သည့္ ႏိုင္ငံသားကိုမွ် လူမ်ိဳး၊ ဇာတိ၊ ကိုးကြယ္ရာဘာသာ၊ ရာထူးဌာနႏၱရ၊ အဆင့္အတန္း၊ ယဥ္ေက်းမွဳ၊ အမ်ိဳးသား၊ အမ်ိဳးသမီး၊ ဆင္းရဲခ်မ္းသာတို႕ကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ခြဲျခားမွဳ မရွိေစရ လို႕ ျပဌာန္းထားပါတယ္။
    ပုဒ္မ ၁၆ ကေတာ့ ျပည္သူ႕ဝန္ထမ္းတာဝန္ထမ္းေဆာင္မွဳနဲ႕ ပတ္သက္ၿပီး ႏိုင္ငံသားအားလံုးဟာ အခြင့္အေရး တန္းတူညီမွ် ရွိေစရမယ္လို႕ ျပဌာန္းထားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အလုပ္အကိုင္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး သက္ဆိုင္ရာ ျပည္နယ္ေဒသအတြင္း ေနထိုင္သူကို ဦးစားေပးတာ၊ ဇာတ္နိမ့္ေတြအတြက္ သီးျခား အခြင့္အေရးေတြ သတ္မွတ္ေပးတာကို ေတာ့ ဒီျပဌာန္းခ်က္က အဟန္႕အတား မျဖစ္ေစရလို႕လည္း ဆိုပါတယ္။ တို႕အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၃၅၂ မွာလည္း ႏိုင္ငံေတာ္သည္ အလုပ္အကိုင္ ခန္႕ထားရာတြင္ျဖစ္ေစ၊ ႏိုင္ငံ့ဝန္ထမ္း ေရြးခ်ယ္တာဝန္ေပးရာတြင္ ျဖစ္ေစ သတ္မွတ္ေသာ အရည္အခ်င္းႏွင့္ ျပည့္စံုပါက ျပည္ေထာင္စု သမၼတ ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္၏ မည္သည့္ ႏိုင္ငံသားကိုမွ် လူမ်ိဳး၊ ဇာတိ၊ ကိုးကြယ္ရာဘာသာ သာသနာ၊ အမ်ိဳးသား၊ အမ်ိဳးသမီးကို အေၾကာင္းျပဳလ်က္ ရာထူး ေရြးခ်ယ္ခန္႕ထားျခင္းကို ခြဲျခားမွဳ မျပဳရ၊ သို႕ရာတြင္ အမ်ိဳးသားမ်ားႏွင့္သာ ေလ်ာ္ကန္သင့္ျမတ္သည့္ ရာထူးတာဝန္မ်ားအတြက္ အမ်ိဳးသားမ်ားအား ေရြးခ်ယ္ခန္႕ထားျခင္းကို ဤပုဒ္မအရာ အဟန္႕အတား မျဖစ္ေစရ လို႕ ျပဌာန္းထားပါတယ္။
    ပုဒ္မ ၁၇ ကေတာ့ အိႏၵိယႏိုင္ငံက လူတန္းစားတစ္မ်ိဳးနဲ႕ ဆိုင္ပါတယ္။ သူတို႕ေတြက သိပ္ဇာတ္ႀကီးၾကတာဆိုေတာ့ တစ္ခ်ိဳ႕ ဇာတ္နိမ့္ေတြကိုမ်ားဆိုရင္ မထိေကာင္း မကိုင္ေကာင္းတဲ့ အရာလို႕ေတာင္ သတ္မွတ္ၾကသတဲ့။ တစ္ခ်ိဳ႕ေစ်းဆိုင္ေတြက ဇာတ္နိမ့္ေတြကို ဆိုင္ထဲ အဝင္မခံဘူးတဲ့။ တစ္ခ်ိဳ႕အိမ္ေတြက သူတို႕အိမ္မွာ သန္႔ရွင္းေရးလာလုပ္တဲ့သူဟာ ဇာတ္နိမ့္ဆိုရင္ အိမ္ျပင္ထြက္ေနၾကသတဲ့။ သူတို႔ကို အဖက္လုပ္ စကားေျပာဖို႕ ေဝးလို႕ မေတာ္တဆ သူတို႕ကို ထိမိကိုင္မိတယ္ ဆိုရင္ေတာင္ ေရခုနစ္ခါခ်ိဳးၿပီး ျပန္သန္႕ၾကသတဲ့။ အဲသည္လို ျဖစ္ေနတာဟာ လူလူခ်င္း ခြဲျခားတာျဖစ္လို႕ အိႏၵိယအေျခခံဥပေဒ ေရးဆြဲစဥ္မွာ အဲသည္ အက်င့္ေတြကို ေဖ်ာက္ဖ်က္ပစ္ဖို႕ ထည့္သြင္းေရးဆြဲ ခဲ့ပါတယ္။ လူလူခ်င္း အဲသည္လို ခြဲျခားဆက္ဆံမွဳဟာ ျပစ္မွဳေျမာက္ၿပီး အျပစ္ဒဏ္ေပးတာ ခံရမယ္လို႕ ပုဒ္မ ၁၇ မွာ ျပဌာန္းခဲ့ၿပီး အဲသည္ပုဒ္မအရ ၁၉၅၅ ခုႏွစ္မွာ ပါလီမန္က ဇာတ္နိမ့္ခြဲျခားမွဳ တိုက္ဖ်က္ေရး ဥပေဒတစ္ရပ္ ျပဌာန္းခဲ့ပါတယ္။ တို႕အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၃၅၂ ျပဌာန္းခ်က္မွာေတာ့ ဒီအေၾကာင္းအရာေတြအားလံုး အက်ံဳးဝင္ၿပီး ျဖစ္ပါတယ္ (အထက္မွာေဖာ္ျပၿပီး)။
    ပုဒ္မ ၁၈ ကေတာ့ နည္းနည္း ထူးဆန္းပါတယ္။ စစ္ဘက္ဆိုင္ရာနဲ႔ ပညာရပ္ပိုင္းဆိုင္ရာကလြဲၿပီး ဘယ္ဘြဲ႕ထူးဂုဏ္ထူးကိုမွ လက္ခံရယူခြင့္ မရွိဘူးလို႕ ျပဌာန္းထားပါတယ္။ ျပည္ပႏိုင္ငံက ဘြဲ႕ထူးဂုဏ္ထူးကို ရယူျခင္းကိုလည္း တားဆီးထားတဲ့အတြက္ အဂၤလိပ္ေခတ္က ေပးအပ္ခဲ့တဲ့ ဘြဲ႕ထူးဂုဏ္ထူးေတြတကိုလည္း အသိအမွတ္မျပဳတဲ့သေဘာ သက္ေရာက္တာကို ေတြ႔ရပါတယ္။

အိႏၵိယႏိုင္ငံသားမ်ား၏ မူလအခြင့္အေရးမ်ား (လြတ္လပ္ခြင့္မ်ား)

 
    ပုဒ္မ ၁၉ မွာျပဌာန္းထားတာက လြတ္လပ္စြာေျပာဆိုခြင့္နဲ႔ ဆိုင္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံသားတိုင္းဟာ လြတ္လပ္စြာ ေျပာဆိုခြင့္ရွိတယ္၊ လက္နက္မပါဘဲ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာစုေဝးခြင့္ ရွိတယ္၊ အသင္းအပင္းမ်ား လြတ္လပ္စြာ ဖြဲ႕စည္းခြင့္ရွိတယ္၊ ႏိုင္ငံတစ္ဝွမ္းမွာ လြတ္လပ္စြာ သြားလာခြင့္ရွိတယ္၊ ႏိုင္ငံတစ္ဝန္းမွာ လြတ္လပ္စြာ အေျခစိုက္ ေနထုိင္ခြင့္ရွိတယ္၊ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းမွဳပညာရပ္ေတြ အလုပ္အကိုင္ေတြ ကုန္သြယ္စီးပြားလုပ္ငန္းေတြကို လြတ္လပ္စြာ လုပ္ကိုင္ခြင့္ရွိတယ္လို႕ ျပဌာန္းထားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ . . .
    အဲသည္ ဒါေပမယ့္ ဆိုတာႀကီးက ေတာ္ေတာ္ကို ႀကီးတဲ့ ဒါေပမယ့္ႀကီးပါ။ ပုဒ္မ ၁၉ ကို ပထမတစ္ပုိဒ္ပဲ ဖတ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ကားလမ္းေပၚ စပါးထြက္လွန္းခ်င္ၾကတဲ့ ကိုကိုဒီမိုတို႕ မမဒီမိုတို႕ အႀကိဳက္ေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ေနပါအံုး၊ ဆက္ဖတ္ၾကည့္ၾကပါဦးစို႕။
    အထက္ေဖာ္ျပပါ အခြင့္အေရးေတြ ေပးထားတယ္ဆိုေပမယ့္ အဲသည္အခြင့္အေရးေတြနဲ႕ ပတ္သက္တဲ ့က်ိဳးေၾကာင္းဆီေလ်ာ္တဲ့ ကန္႕သတ္ခ်က္ေတြ ျပဌာန္းထားတဲ့ လက္ရွိတည္ဆဲဥပေဒေတြ အေကာင္အထည္ေဖာ္ က်င့္သံုးတာကို အတားအဆီး မျဖစ္ေစရပါတဲ့၊ လိုအပ္တဲ့ ဥပေဒေတြ ထုတ္ျပန္တာကို အဟန္႕အတား မျဖစ္ေစရပါတဲ့။ ဘာအတြက္လည္း ဆိုေတာ့ အိႏၵိယႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ အခ်ဳပ္အျခာနဲ႔ စည္းလံုးညီညြတ္မွဳကို မထိခိုက္ဖို႕အတြက္၊ ႏိုင္ငံေတာ္လံုၿခံဳေရးကို မထိခိုက္ဖို႕အတြက္၊ မိတ္ေဆြႏိုင္ငံမ်ားနဲ႔ ခင္မင္ရင္းႏွီးတဲ့ ဆက္ဆံေရးကို မထိခိုက္ဖို႕ရာအတြက္၊ ျပည္သူလူထုရဲ႕ ေအးခ်မ္းသာယာမွဳကို မထိခိုက္ေစဖို႕အတြက္၊ ျပည္သူလူထုရဲ႕ စိတ္ဓာတ္ေရးရာ ထိပါးနိမ့္က်မွဳ မျဖစ္ေစဖို႕အတြက္၊ တရားရံုးေတြကို မေထမဲ့ျပင္ ျပဳရာ မေရာက္ေစဖို႕အတြက္ ၿပီးေတာ့ ဖ်က္လိုဖ်က္ဆီး လုပ္တဲ့သူေတြကို အားေပးအားေျမွာက္ျပုရာ မေရာက္ေအာင္လို႕ အတြက္ ၿပီးေတာ့ အေျခခံဥပေဒက အထူးကာကြယ္ေပးထားတဲ့ လူမွဳေရးအဆင့္အတန္း နိမ့္က်တဲ့ါ ဇာတ္နိမ့္ လူတန္းစားေတြကို ကာကြယ္ႏိုင္ဖို႕အတြက္ လိုအပ္တဲ့ ကန္႕သတ္ခ်က္ေတြ စည္းကမ္းေတြ ဥပေဒေတြကို ထုတ္ျပန္ရမယ္ လို႕ အပိုဒ္ ၂၊ ၃၊ ၄ နဲ႕ ၅ မွာ ဆက္လက္ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
    အလားတူပဲ တို႕အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၃၅၄ မွာ ႏိုင္ငံသားတိုင္းသည္ ႏိုင္ငံေတာ္လံုၿခံဳေရး၊ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး၊ ရပ္ရြာေအးခ်မ္းသာယာေရး သို႕မဟုတ္ ျပည္သူတို႕၏ ကိုယ္က်င့္တရားအက်ိဳးငွာ ျပဌာန္းထားသည့္ ဥပေဒမ်ားႏွင့္ မဆန္႕က်င္လွ်င္ ေအာက္ပါ အခြင့္အေရးမ်ားကို လြပ္လပ္စြာ သံုးစြဲ ေဆာင္ရြက္ခြင့္ရွိသည္ ဆိုၿပီး (က) မိမိ၏ ယံုၾကည္ခ်က္ ထင္ျမင္ယူဆခ်က္မ်ားကို လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္ ေရးသားျဖန္႕ေဝခြင့္၊ (ခ) လက္နက္မပါဘဲ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ စုေဝးခြင့္ စီတန္းလွည့္လည္ခြင့္၊ (ဂ) အသင္းအဖြဲ႕ သို႕မဟုတ္ အစည္းအ႐ံုးမ်ား ဖြဲ႕စည္းေဆာင္ရြက္ခြင့္၊ (ဃ) တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳး တစ္မ်ိဳးႏွင့္တစ္မ်ိဳး သို႕မဟုတ္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳး အခ်င္းခ်င္းကိုလည္းေကာင္း အျခားဘာသာ သာသနာကိုလည္းေကာင္း ထိခိုက္နစ္နာမွဳ မရွိေစဘဲ မိမိခ်စ္ခင္ျမတ္ႏိုးသည့္ စကား စာေပ ယဥ္ေက်းမွဳ ကိုးကြယ္သည့္ ဘာသာသာသနာႏွင့္ ဓေလ့ထံုးတမ္းမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ ေဆာင္ရြက္ပိုင္ခြင့္ ရွိရမယ္လို႕ ျပဌာန္းထားပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ပုဒ္မ ၃၅၅ မွာ ႏိုင္ငံသားတိုင္းသည္ ျပည္ေထာင္စု သမၼတ ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္အတြင္း မည္သည့္ အရပ္ေဒသ၌မဆို ဥပေဒႏွင့္အညီ အေျခစိုက္ေနထိုင္ခြင့္ ရွိသည္လို႕ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ပုဒ္မ ၃၇၀ မွာ ႏိုင္ငံသားမ်ားသည္ ႏိုင္ငံေတာ္အတြင္း အမ်ိဳးသားစီးပြားေရး ဖြ႕ံၿဖိဳးတိုးတက္ေစေရးအတြက္ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းမ်ားကို ဥပေဒႏွင့္အညီ လြတ္လပ္စြာ လုပ္ကိုင္ ေဆာင္ရြက္ခြင့္ရွိသည္ လို႕ ျပဌာန္းထားပါတယ္။

အိႏၵိယႏိုင္ငံသားမ်ား၏ မူလအခြင့္အေရးမ်ား (တရားစီရင္ေရးဆိုင္ရာ)

    အိႏၵိယအေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၂၀ မွာ ျပဌာန္းထားတာကေတာ့ တရား႐ံုးေတြနဲ႔ အဓိက သက္ဆိုင္မယ္ ထင္ပါတယ္။ သူတို႕ ပုဒ္မ ၂၀(၁)က တို႕ဆီက ပုဒ္မ ၃၇၃ နဲ႔ အတူတူပါပဲ။ ေဖာ္ျပထားတာက ျပစ္မွဳက်ဴးလြန္သူ မည္သူ႕ကုိမဆို ယင္းျပစ္မွဳ က်ဴးလြန္သည့္အခ်ိန္က အတည္ျဖစ္လ်က္ရွိေသာ သက္ဆိုင္ရာ ဥပေဒအရသာ ျပစ္မွဳထင္ရွား စီရင္ရမည္။ ထို႕ျပင္ ယင္းဥပေဒအရ ခ်မွတ္ႏိုင္ေသာ ျပစ္ဒဏ္ထက္ပို၍ ခ်မွတ္ျခင္း မျပဳရ လို႕ ပါရွိပါတယ္။ အဲဒါက ဘာနဲ႕ သြားတူသလဲဆိုရင္ တို႕အေျခခံဥပေဒ အေျခခံမူမ်ားအခန္းက ပုဒ္မ ၄၃ မည္သည့္ ျပစ္မွဳဆိုင္ရာ ဥပေဒမွ် ေနာက္ေၾကာင္းျပန္ အာဏာသက္ေရာက္ေစရန္ ျပဌာန္းခြင့္ မရွိေစရ ဆိုတာနဲ႔ အတူတူပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
    သူတို႕အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၂၀(၂)မွာ ျပစ္မွဳတစ္ခုအတြက္ တစ္ႀကိမ္ထက္ပိုၿပီး ျပစ္ဒဏ္မခ်မွတ္ရဘူးလို႕ တားျမစ္ထားပါတယ္။ တို႕အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၃၇၄ မွာ တစ္ဦးတစ္ေယာက္သည္ စီရင္ပိုင္ခြင့္ရွိေသာ တရား႐ံုးက ျပစ္မွဳတစ္ရပ္အတြက္ ျပစ္မွဳ ထင္ရွား စီရင္ျခင္း ခံရလွ်င္ျဖစ္ေစ အမွဳမွ အၿပီးအျပတ္ လႊတ္ျခင္းခံရလွ်င္ ျဖစ္ေစ အဆိုပါ ျပစ္မွဳထင္ရွား စီရင္သည့္ စီရင္ခ်က္ သို႕မဟုတ္ အမွဳမွ အၿပီးအျပတ္ လႊတ္သည့္ စီရင္ခ်က္ကို အဆင့္ျမင့္ တရား႐ံုးက ပယ္ဖ်က္ၿပီး အမွဳကို အသစ္တစ္ဖန္ ျပည္လည္စစ္ေဆးေစရန္ အမိန္႕ခ်မွတ္သည့္ အခါမွတစ္ပါး ယင္းျပစ္မွဳအတြက္ ထိုသူအား ထပ္မံ စစ္ေဆးျခင္း မျပဳရ လို႕ တားျမစ္ထားပါတယ္။
    ဆက္လက္ၿပီး သူတို႕အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၂၀(၃) မွာဆက္လက္ ေဖာ္ျပထားတာက ျပစ္မွဳက်ဴးလြန္တဲ့သူကို သူ႕ကိုယ္သူ သက္ေသအျဖစ္ ထြက္ဆိုဖို႕ အတင္းအက်ပ္လုပ္ေဆာင္ျခင္း မျပဳရလို႕လည္း တားျမစ္ထားပါတယ္္။
    ပုဒ္မ ၂၁ ဟာ တို႕ဆီက ပုဒ္မ ၃၅၃ နဲ႕ အတူတူပါပဲ။ မည္သူ႕ကိုမွ် တည္ဆဲဥပေဒႏွင့္အညီမွတစ္ပါး အသက္ကိုျဖစ္ေစ ပုဂၢိဳလ္ဆိုင္ရာ လြတ္လပ္မွဳကို ျဖစ္ေစ နစ္နာဆံုး႐ွံဳးမွဳ မရွိေစရ လို႕ ျပဌာန္းထားပါတယ္။
    ပုဒ္မ ၂၂ နဲ႕ ပတ္သက္ၿပီး တို႕အေျခခံဥပေဒက ျပဌာန္းခ်က္ကို အရင္ တင္ျပပါ့မယ္။ တို႕အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၃၇၆ မွာ ႏိုင္ငံေတာ္ လံုၿခံဳေရး တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး အမ်ားျပည္သူ ေအးခ်မ္းသာယာေရးႏွင့္ အမ်ားျပည္သူအက်ိဳးငွာ ဥပေဒႏွင့္အညီ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ထားရွိရန္ လိုအပ္ေသာ ကိစၥ သို႕မဟုတ္ တည္ဆဲဥပေဒ တစ္ရပ္ရပ္အရ ခြင့္ျပဳသည့္ ကိစၥမွတစ္ပါး စီရင္ပိုင္ခြင့္ရွိေသာ တရားသူႀကီး၏ ခ်ဳပ္မိန္႕မရဘဲ မည္သူ႕ကိုမွ် ၂၄ နာရီထက္ ပို၍ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ျခင္း မျပဳရ လို႕ ျပဌာန္းထားပါတယ္။ သူတို႕ အေျခခံဥပေဒမွာ ေဖာ္ျပထားတာကေတာ့ နည္းနည္း ပိုၿပီး က်ယ္ပ်ံ႕ပါတယ္။ အဲသည္ ၂၄ နာရီဆိုတဲ့ အခ်ိန္ထဲမွာ တရား႐ံုးကို သြားလို႕ ၾကာတဲ့အခ်ိန္ မပါဘူးဘူးလို႕ ဆိုပါတယ္။ ၿပီးေတာ့လည္း ႀကိဳတင္ကာကြယ္မွဳ ဥပေဒတစ္ရပ္ရပ္အရ လူတစ္ေယာက္ကို ခ်ဳပ္ေႏွာင္တယ္ ဆိုရင္လည္း သံုးလထက္ ပိုခ်ဳပ္ဖို႕ရာ အထူးခြင့္ျပဳခ်က္ လိုပါတယ္။ တကယ္လို႕ ခ်ဳပ္ေတာ့မယ့္အမိန္႕ ထုတ္လိုက္ၿပီဆိုရင္လည္း အခ်ဳပ္ခံရမယ့္သူကို ေစာႏိုင္သမွ်ေစာေစာ အေၾကာင္းၾကားၿပီး အဲဒီလူကို ခုခံခြင့္ ေပးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ပါလီမန္က လိုအပ္တဲ့ ဥပေဒ ျပဌာန္းႏိုင္တယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။

    သူတို႕ အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၂၃ ျပဌာန္းခ်က္ေတြကလည္း တို႕အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၃၅၈ နဲ႕ ၃၅၉ တို႔နဲ႕ ထပ္တူထပ္မွ် ျဖစ္ပါတယ္။ ပုဒ္မ ၃၅၈ မွာ ႏိုင္ငံေတာ္သည္ ေက်းကြ်န္ျပဳမွဳနွင့္ လူကုန္ကူးမွဳမ်ားကို တားျမစ္သည္။ ပုဒ္မ ၃၅၉ မွာ ႏိုင္ငံေတာ္သည္ ဥပေဒက်ဴးလြန္၍ ျပစ္ဒဏ္ေပးျခင္းကို ခံရသျဖင့္ အလုပ္ဒဏ္ ထမ္းေဆာင္ခိုင္းျခင္းႏွင့္ အမ်ားျပည္သူအက်ိဳးအတြက္ ေဆာင္ရြက္ရန္ ႏိုင္ငံေတာ္က ဥပေဒႏွင့္အညီ တာဝန္ခ်ထားျခင္းမွတစ္ပါး အဓမၼေစခိုင္းျခင္းကို တားျမစ္သည္ လို႕ ျပဌာန္းထားပါတယ္။ သူတို႕ အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၂၄ မွာက အသက္ ၁၄ ႏွစ္ေအာက္ ကေလးသူငယ္ေတြကို စက္႐ံုေတြ မိုင္းတြင္းေတြနဲ႕ တစ္ျခား အႏၱရာယ္ရွိတဲ့ လုပ္ငန္းခြင္ေတြမွာ အလုပ္ခိုင္းေစတာကို တားျမစ္ထားပါတယ္။

အိႏၵိယႏိုင္ငံသားမ်ား၏ မူလအခြင့္အေရးမ်ား (လြတ္လပ္စြာကိုးကြယ္ခြင့္)

 
    သူတို႕အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၂၅ က လြတ္လပ္စြာ ကိုးကြယ္ခြင့္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အခြင့္အေရးေတြကို ေဖာ္ျပထားတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႕ပုဒ္မ ၂၅(ခ) က တို႕အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၃၄ နဲ႕ ထပ္တူထပ္မွ်နီးပါး တူညီေနပါတယ္။ ၿငိမ္ဝပ္ပိျပားေနေရးႏွင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း ျပည္သူ႕ကုိယ္က်င့္တရားႏွင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း ဤဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒပါ အျခားျပဌာန္းခ်က္တို႕ႏွင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း မဆန္႕က်င္လွ်င္ ႏိုင္ငံသားတိုင္းသည္ ဘာသာ သာသနာေရးတြင္ လြတ္လပ္စြာ ယူဆႏိုင္ေသာ အခြင့္အေရး လြတ္လပ္စြာ ကိုးကြယ္ေဆာက္တည္ႏိုင္ေသာ အခြင့္အေရးတို႔ကို အညီအမွ် ရရွိေစရမည္ လို႕ ျပဌာန္းထားပါတယ္။ သူတို႕အေျခခံဥပေဒမွာ ဆက္ၿပီး ေဖာ္ျပထားတာက အဲသလို ဘာသာေရးနဲ႕ ပတ္သက္ၿပီး လြတ္လပ္ခြင့္ ေပးထားေပမယ့္ ဘာသာေရးကိစၥရပ္မ်ားနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး လိုအပ္တဲ့ ဥပေဒေတြ ကန္႕သတ္ခ်က္ေတြ ထုတ္ျပန္တာကို အဟန္႕အတား မျဖစ္ေစရပါဘူးတဲ့။ ၿပီးေတာ့လည္း ဟိႏၵဴဘာသာေရးဆိုင္ရာ လူမွဳဖူလံုေရးကိစၥရပ္ေတြကို အေထာက္အပံ့ျပဳတာ နဲ႕ ဟိႏၵဴဘာသာေရးဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္ေတြကို အဟန္႕အတား မျဖစ္ေစရဘူးလို႕ ဆိုပါတယ္။ ( သူတို႕ဆီမွာ ဟိႏၵဴဘာသာဝင္က အမ်ားဆံုး ျဖစ္ပါတယ္) ရွင္းလင္းခ်က္အေနနဲ႕ ဆစ္ခ္ ဘာသာဝင္ေတြ ဓားကိုင္ေဆာင္တာကို ဘာသာေရး လကၡဏာတစ္ရပ္အေနနဲ႕ လက္ခံေပးတယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။
    တို႕အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၃၄ မွာ အထက္ေဖာ္ျပပါ ျပဌာန္းခ်က္မ်ားရဲ႕ ေနာက္ဆက္တြဲအျဖစ္ ပုဒ္မ ၃၆၀ မွာလည္း ဒီလို ဆက္လက္ ျပဌာန္းထားပါတယ္။ ဘာသာသာသနာေရးဆိုင္ရာ ကိုးကြယ္ ေဆာက္တည္မွဳသည္ စီးပြားေရး ဘ႑ာေရး ႏိုင္ငံေရး အျခားေလာကီေရးရာ ေဆာင္ရြက္မွဳ တစ္ခုခုႏွင့္ ဆက္စပ္ေနပါက ပုဒ္မ ၃၄ ပါ ဘာသာ သာသနာေရးဆိုင္ရာ လြတ္လပ္ခြင့္မ်ားတြင္ မပါဝင္ေစရပါတဲ့။ ဒါ့အျပင္ ထိုသို႕ ဘာသာေရးႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ လြတ္လပ္ေသာ အခြင့္အေရးမ်ားကို ေပးထားေသာ္လည္း အမ်ားျပည္သူ အက်ိဳးကိစၥႏွင့္ ျပဳျပင္ေရး ကိစၥတို႕အတြက္ ႏို္င္ငံေတာ္၏ ဥပေဒျပဳျခင္းကို မတားျမစ္ရ လို႕ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ေျပာရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ေပးထားတဲ့ အခြင့္အေရးေတြဟာ တို႕ဆီမွာနဲ႕ သူတို႕ဆီမွာ ထပ္တူထပ္မွ်ပဲ ဆိုတာပါပဲ။
    ပုဒ္မ ၂၆ ကေတာ့ ဘာသာေရးဆိုင္ရာ အဖြဲ႕အစည္းေတြအေနနဲ႕ ဘာသာေရးဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္ေတြကို လြတ္လပ္စြာ စီမံေဆာင္ရြက္ခြင့္ ေရႊ႕ေျပာင္းႏိုင္တဲ့ မေရႊ႕ေျပာင္းႏိုင္တဲ့ ပစၥည္းေတြ ပိုင္ဆိုင္ခြင့္ စတာေတြကို ျပဌာန္းေပးထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ပုဒ္မ ၂၇ က ဘာသာေရးဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ားနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အခြန္ကင္းလြတ္ခြင့္ ေပးထားတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ပုဒ္မ ၂၈ ကေတာ့ အစိုးရအေထာက္အပံ့နဲ႔ တည္ေထာင္ထားတဲ့ ပညာေရးဆိုင္ရာ ေက်ာင္းဌာနေတြမွာ တက္ေရာက္တဲ့သူေတြကို သူတို႕ သေဘာဆႏၵမပါဘဲ ဘာသာေရးဆိုင္ရာ ဝတ္ျပဳကိုးကြယ္မွဳေတြ တြန္းအားေပး လုပ္ေဆာင္ေစတာကို တားဆီးထားတဲ့ ပုဒ္မ ျဖစ္ပါတယ္။
    သူတို႕ အေျခခံဥပေဒက ဘာသာေရးဆိုင္ရာ ျပဌာန္းခ်က္မ်ားကေတာ့ အထက္မွာ တင္ျပခဲ့တဲ့အတိုင္းပါပဲ။ တို႕ အေျခခံဥပေဒမွာေတာ့ ေနာက္ထပ္ ပုဒ္မ ေလးခုက်န္ေသးတာကို ဆက္လက္ တင္ျပလိုပါတယ္။ ပုဒ္မ ၃၆၁ မွာ ႏိုင္ငံေတာ္သည္ ဗုဒၶဘာသာ သာသနာေတာ္ကို ႏိုင္ငံေတာ္၏ ႏိုင္ငံသားအမ်ားဆံုး ကိုးကြယ္ရာျဖစ္ေသာ ဂုဏ္ထူး ဝိေသသႏွင့္ ျပည့္စံုသည့္ ဘာသာသာသနာ ျဖစ္သည္ဟု ႏိုင္ငံေတာ္က အသိအမွတ္ျပဳသည္ လို႕ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ပုဒ္မ ၃၆၂ မွာ ႏိုင္ငံေတာ္သည္ ခရစ္ယာန္ ဘာသာသာသနာ အစၥလာမ္ဘာသာ သာသနာ ဟိႏၵဴဘာသာသာသနာ ႏွင့္ နတ္ကိုးကြယ္ေသာ ဘာသာတို႕ကို ဤဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ အာဏာတည္ေသာေန႕၌ ႏိုင္ငံေတာ္တြင္ ရွိေနၾကေသာ ကိုးကြယ္ရာ ဘာသာမ်ားဟူ၍ အသိအမွတ္ျပဳသည္လို႕ ျပဌာန္းထားၿပီး ပုဒ္မ ၃၆၃ မွာ ႏိုင္ငံေတာ္သည္ အသိအမွတ္ျပဳထားေသာ ဘာသာသာသနာမ်ားကို တတ္ႏိုင္သမွ် ကူညီေစာင့္ရွာက္မည္လို႕ ျပဌာန္းထားပါတယ္။ ပုဒ္မ ၃၆၄ မွာ ႏိုင္ငံေရးကိစၥအလို႕ငွာ ဘာသာသာသနာကို အလြဲသံုးစား မျပဳရ။ ထို႕ျပင္ လူမ်ိဳးေရးေၾကာင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း ဘာသာေရးေၾကာင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း တစ္ဖက္ႏွင့္တစ္ဖက္ တစ္ဂိုဏ္းႏွင့္ တစ္ဂိုဏ္း မုန္းတီးျခင္း ရန္မူျခင္း စိတ္ဝမ္းကြဲျခင္း တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး ေပၚေပါက္လာေစရန္ ရည္ရြယ္ေသာ သို႕မဟုတ္ ေပၚေပါက္လာရန္ အေၾကာင္းရွိေသာ အျပဳအမူသည္ ဤဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒႏွင့္ ဆန္႕က်င္သည္။ ထိုအျပဳအမူမ်ိဳးအတြက္ ျပစ္ဒဏ္ေပးႏိုင္ရန္ ဥပေဒျပဌာန္းႏိုင္သည္ လို႕ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

အိႏၵိယႏိုင္ငံသားမ်ား၏ မူလအခြင့္အေရးမ်ား (ယဥ္ေက်းမွဳႏွင့္ပညာေရး)

    ဆက္လက္ၿပီး သူတို႕အေျခခံဥပေဒမွာ ျပဌာန္းထားတဲ့ ယဥ္ေက်းမွဳနဲ႔ ပညာေရးဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံသားမ်ားရဲ႕ အခြင့္အေရးမ်ားကို တင္ျပသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ပုဒ္မ ၂၉ ဟာ လူနည္းစုမ်ားရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားကို ကာကြယ္တဲ့ ပုဒ္မျဖစ္ၿပီး ႏိုင္ငံတစ္ဝန္းလံုးမွာရွိတဲ့ ဘာသာစကား စာေပ ယဥ္ေက်းမွဳေတြကို အဓြန္႕ရွည္ေအာင္ ထိန္းသိမ္းဖို႕ရယ္ ဘယ္ႏိုင္ငံသားမဆို ဘာသာ လူမ်ိဳး ဇာတ္နိမ့္ဇာတ္ျမင့္ကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး အစိုးရ အေထာက္အပံ့ယူတဲ့ ပညာသင္ေက်ာင္းေတြမွာ ေက်ာင္းတက္ေရာက္ခြင့္ ျငင္းပယ္ခံရျခင္း မရွိေစရလို႕ ျပဌာန္းထားပါတယ္။  ဒါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး သူတို႕ဆီမွာ ဇာတ္နိမ့္လူနည္းစုေတြအတြက္ ေက်ာင္းေတြမွာ ဘယ္ႏွရာခိုင္ႏွဳန္း လက္ခံရမယ္လို႕ သတ္မွတ္ထားတာေတြ ရွိပါတယ္တဲ့။  ပုဒ္မ ၃၀ မွာလည္း လူနည္းစုမ်ားဟာ ဘာသာေရးကို အေျခခံလို႕ျဖစ္ေစ ဘာသာစကားကို အေျခခံလို႕ျဖစ္ေစ ပညာေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြ တည္ေထာင္ခြင့္ ရွိရမယ္လို႕ ဆိုထားပါတယ္။ အဲသည္ အဖြဲ႕အစည္းေတြကို ႏိုင္ငံေတာ္က အေထာက္အပ့ံျပဳရာမွာလည္း ကိုးကြယ္ရာ ဘာသာနဲ႔ ဘာသာစကားကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး ခြဲျခားမွဳ မရွိေစရဘူးလို႕ ျပဌာန္းထားပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ လူနည္းစုဆိုတာကို အေျခခံဥပေဒက အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုထားတာ မရွိေပမယ့္ ျပည္နယ္တစ္ခုမွာ လူဦးေရ ၅၀ ရာခိုင္ႏွဳန္းေအာက္ရွိရင္ လူနည္းစုပဲလို႕ တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္က အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုေပးထားပါတယ္။
    အထက္ပါ သူတို႕ ျပဌာန္းခ်က္ေတြနဲ႕ ဆင္ဆင္တူတဲ့ တို႕အေျခခံဥပေဒက ျပဌာန္းခ်က္ ေတြကို တင္ျပေပးပါမယ္။ ပုဒ္မ ၂၂ မွာ ႏိုင္ငံေတာ္သည္ (က) တိုင္းရင္းသားမ်ား၏ စကား စာေပ အႏုပညာ ယဥ္ေက်းမွဳတို႕ကို ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေစရန္ ကူညီေဆာင္ရြက္မည္ (ခ) တိုင္းရင္းသားအခ်င္းခ်င္း စည္းလံုးညီညြတ္ေရး ခ်စ္ၾကည္ေလးစားေရးႏွင့္ ႐ိုင္းပင္းကူညီေရးတို႕ တိုးတက္ျဖစ္ထြန္းေစရန္ ကူညီေဆာင္ရြက္မည္ (ဂ) တိုးတက္ ဖြ႕ံၿဖိဳးမွဳ နည္းပါးေနသည့္ တိုင္းရင္းသားမ်ား၏ ပညာေရး က်န္းမာေရး စီးပြားေရး လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး စသည္တို႕ ပါဝင္ေသာ လူမွဳစီးပြားေရး တိုးတက္ဖြ႕ံၿဖိဳးေရးအတြက္ ကူညီေဆာင္ရြက္မည္ လို႕ ျပဌာန္းထားၿပီး ပုဒ္မ ၂၇ မွာ ႏိုင္ငံေတာ္သည္ အမ်ိဳးသား ယဥ္ေက်းမွဳ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ ခိုင္မာေရးႏွင့္ ေစာင့္ေရွာက္ ထိန္းသိမ္းေရးအတြက္ ကူညီေဆာင္ရြက္မည္ လို႕ ျပဌာန္းထားပါတယ္။ ပုဒ္မ ၃၆၅ မွာလည္း ႏိုင္ငံသားတိုင္းသည္ ဥပေဒႏွင့္အညီ မိမိတို႕ အျမတ္တႏိုး ထားရွိေသာ စာေပ ယဥ္ေက်းမွဳ အႏုပညာႏွင့္ ဓေလ့ထံုးတမ္းတို႕ကို လြတ္လပ္စြာ ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္ ေဆာင္ရြက္ပိုင္ခြင့္ ရွိသည္။ ယင္းသို႕ ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ တိုင္းရင္းသား စည္းလံုးညီညြတ္ေရးကို ထိပါးမွဳ မရွိေစရန္ ေရွာင္က်ဥ္ရမည္။ ထို႕ျပင္ မိမိတို႔၏ ေဆာင္ရြက္မွဳသည္ အျခားတိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳးကိုျဖစ္ေစ လူမ်ိဳးမ်ားကို ျဖစ္ေစ ထိခိုက္နစ္နာေစႏိုင္လွ်င္ သက္ဆိုင္သူမ်ားအခ်င္းခ်င္း ညွိႏွိဳင္း၍ ေျပလည္မွဳ ရရွိၿပီးမွသာ ေဆာင္ရြက္ခြင့္ ရွိသည္လို႕ ျပဌာန္းထားပါတယ္။
    ပညာေရးနဲ႕ ပတ္သက္ရင္လည္း တို႕အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၂၈ မွာ ႏို္င္ငံေတာ္သည္ (က) ျပည္သူမ်ား၏ ပညာေရးႏွင့္ က်န္းမာေရး တိုးတက္ေစေရးတို႕အတြက္ အေလးထား ေဆာင္ရြက္ရမည္။ (ခ) ျပည္သူမ်ား၏ ပညာေရးႏွင့္ က်န္းမာေရးတို႕တြင္ တိုင္းရင္းသား ျပည္သူမ်ားက ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ရန္ လိုအပ္မည့္ဥပေဒ ျပဌာန္း ေဆာင္ရြက္ရမည္။ (ဂ) အခမဲ့ မသင္မေနရ မူလတန္း ပညာေရးစနစ္ ေဖာ္ေဆာင္ရမည္။ (ဃ) ဘက္စံုအေတြးအေခၚ အယူအဆ မွန္ကန္၍ အက်င့္စာရိတၱ ေကာင္းမြန္ၿပီး ႏိုင္ငံေတာ္ တည္ေဆာက္ေရးအတြက္ အက်ိဳးျပဳမည့္ ေခတ္မီ ပညာေရးစနစ္ ေဖာ္ေဆာင္ရမည္ လို႕ ျပဌာန္းထားပါတယ္။ ပုဒ္မ ၃၆၆ မွာလည္း ႏိုင္ငံသားတိုင္းသည္ ႏိုင္ငံေတာ္က ခ်မွတ္ထားေသာ ပညာေရးဆိုင္ရာ မူဝါဒမ်ားႏွင့္အညီ (က) ပညာသင္ၾကားပိုင္ခြင့္ရွိသည္ (ခ) ဥပေဒျဖင့္ ျပဌာန္းသည့္ မသင္မေနရ အေျခခံပညာမ်ားကို သင္ၾကားရမည္ (ဂ) သိပၸံပညာ စူးစမ္းရွာေဖြမွဳ စာေပႏွင့္ အႏုပညာေခတ္မီ တိုးတက္ေစရန္ တီထြင္ႀကံဆ ေဖာ္ထုတ္ ေရးသားမွဳႏွင့္ ယဥ္ေက်းမွဳ ကိစၥမ်ားတြင္ လြပ္လပ္စြာ သုေတသနျပဳ ေဖာ္ထုတ္ခြင့္ရွိသည္လို႕ ဆိုထားပါတယ္။ ပုဒ္မ ၃၆၈ မွာ ႏိုင္ငံေတာ္သည္ ပညာရည္ ထူးခြ်န္ေသာ ႏိုင္ငံသားမ်ားအား လူမ်ိဳး ကိုးကြယ္ရာဘာသာ အမ်ိဳးသား အမ်ိဳးသမီး ခြဲျခားမွဳ မထားရွိဘဲ ယင္းတို႕၏ အရည္အခ်င္းအလုိက္ ခ်ီးေျမွာက္ေထာက္ပံ့မည္လို႕ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

အိႏၵိယႏိုင္ငံသားမ်ား၏ မူလအခြင့္အေရးမ်ား (ျပန္လည္ကုစားႏိုင္ေသာအခြင့္အေရး)

    ဆက္လက္ၿပီး အိႏၵိယႏိုင္ငံ အေျခခံဥပေဒထဲက ေဖာ္ျပပါ အခြင့္အေရးေတြ ဆံုး႐ွံဳးနစ္နာရင္ ျပန္လည္ ကုစားေပးႏိုင္တဲ့ နည္းလမ္းကိုလည္း ထည့္သြင္းေပးထားပါတယ္။ အဲသည္အာဏာကို တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္ကို အပ္ႏွင္းထားပါတယ္။ ႏိုင္ငံသားေတြရဲ႕ ေဖာ္ျပပါ အခြင့္အေရးေတြကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေပးဖို႕အတြက္ တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္က ေရွ႕ေတာ္သြင္းစာခြ်န္ေတာ္အမိန္႕ အာဏာပိုင္ေမးစာခြ်န္ေတာ္အမိန္႕ တားျမစ္ေစစာခြ်န္ေတာ္အမိန္႕ အာဏာပိုင္ေမးစာခြ်န္ေတာ္အမိန္႕ အမွဳေခၚစာခြ်န္ေတာ္အမိန္႕ေတြ ထုတ္ဆင့္ခြင့္ရွိပါတယ္။ ဒီစာခြ်န္ေတာ္အမိန္႕ေတြ ထုတ္ဆင့္ခြင့္ အာဏာကို တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္ကို အပ္ႏွင္းထားတယ္ ဆိုေပမယ့္ လုိအပ္ရင္ ဒီအာဏာကို တစ္ျခားတရား႐ံုးေတြကလည္း က်င့္သံုးႏိုင္ေအာင္ ပါလီမန္က ဥပေဒျပဳပိုင္ခြင့္ ရွိတယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ စာခြ်န္ေတာ္အမိန္႕ေတြ ထုတ္ဆင့္ေပးဖို႕ ေလွ်ာက္ထားမွဳနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အေျခခံဥပေဒက တစ္ျခားနည္းနဲ႔ ျပဌာန္းထားတာက လြဲရင္ အဲသည္ေလွ်ာက္ထားပိုင္ခြင့္ကို ဆိုင္းငံ့ထားလို႕ မရပါဘူးတဲ့။
    ျမန္မာႏိုင္ငံ အေျခခံဥပေဒမွာလည္း ႏိုင္ငံသားတစ္ေယာက္ရဲ႕ အခြင့္အေရးနဲ႕ ပတ္သက္ၿပီး ျပန္လည္ ကုစားေပးႏိုင္တဲ့ နည္းလမ္းကို ျပဌာန္းေပးထားပါတယ္။ တို႕အေျခခံဥပေဒပုဒ္မ ၁၈(ဂ)မွာ ျပည္ေထာင္စုတရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္တြင္ စာခြ်န္ေတာ္အမိန္႕မ်ား ထုတ္ပိုင္ခြင့္ အာဏာမ်ား ရွိသည္လို႕ ျပဌာန္းထားပါတယ္။ ပုဒ္မ ၃၇၇ မွာလည္း ဤအခန္း၌ ေပးအပ္ထားေသာ အခြင့္အေရး တစ္ရပ္ရပ္ကို ရယူလိုပါလွ်င္ သတ္မွတ္ခ်က္မ်ားႏွင့္အညီ ျပည္ေထာင္စု တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္သို႕ ေလွ်ာက္ထား ပိုင္ခြင့္ ရွိရမည္ လို႕ ေဖာ္ျပထားၿပီး ပုဒ္မ ၃၇၈(က) မွာ ဤအခန္း၌ ေပးအပ္ထားေသာ အခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ေလွ်ာက္ထားလာသည့္ ကိစၥရပ္မ်ားတြင္ ျပည္ေထာင္စု တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္သည္ ေအာက္ေဖာ္ျပပါ စာခြ်န္ေတာ္ အမိန္႕တစ္ရပ္ရပ္ကို သင့္ေလ်ာ္သည့္အတိုင္း ထုတ္ဆင့္ေပးခြင့္ အာဏာ ရွိရမည္- (၁) ေရွ႕ေတာ္သြင္း စာခြ်န္ေတာ္အမိန္႕ (၂) အာဏာေပးစာခြ်န္ေတာ္အမိန္႕ (၃) တားျမစ္ေစစာခြ်န္ေတာ္အမိန္႕ (၄) အာဏာပိုင္ေမးစာခြ်န္ေတာ္အမိန္႕ (၅)အမွဳေခၚစာခြ်န္ေတာ္အမိန္႕။ ဆက္လက္ၿပီး ျပည္ေထာင္စု တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္သို႕ အပ္ႏွင္းသည့္ စာခြ်န္ေတာ္အမိန္႕မ်ား ထုတ္ဆင့္ခြင့္ အာဏာသည္ အျခားတရား႐ံုးမ်ားအား တည္ဆဲဥပေဒမ်ားအရ အပ္ႏွင္းထားသည့္ စာခြ်န္ေတာ္အမိန္႕ သေဘာမ်ိဳး သက္ေရာက္သည့္ အမိန္႕ထုတ္ဆင့္ပိုင္ခြင့္အာဏာကို မထိခိုက္ေစရ လို႕ ျပဌာန္းထားပါတယ္။

အိႏၵိယႏိုင္ငံသားမ်ား၏ မူလအခြင့္အေရးမ်ား (ကန္႕သတ္ျခင္းႏွင့္ ႐ုပ္သိမ္းျခင္း)

    အေျခခံဥပေဒကေတာ့ ႏိုင္ငံသားေတြကို မူလအခြင့္အေရးေတြ ခံစားႏိုင္ေအာင္ ျပဌာန္း ေပးအပ္ထားပါၿပီး။ အဲသည္အခြင့္အေရးေတြကို ႏိုင္ငံသားအားလံုး ခံစားခြင့္ ရွိရဲ႕လား။ အဲသည္လို ေမးလာရင္ေတာ့ ဟင့္အင္း လို႕ပဲ ေျဖရမွာပါ။ အေျခခံဥပေဒက ဘယ္လိုပင္ ျပဌာန္းထားေစအံုးေတာ့ အဲသည္အခြင့္အေရးေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး လိုအပ္သလို တားဆီးကန္႕သတ္တဲ့ ဥပေဒေတြကို ပါလီမန္က ျပဌာန္းခြင့္ ရွိပါတယ္တဲ့။ လူတိုင္းကိုေတာ့ တားဆီးကန္႕သတ္လို႕ မရပါဘူး။ ႏိုင္ငံသားေတြရဲ႕ မူလအခြင့္အေရးေတြနဲ႕ ပတ္သက္ၿပီး ကန္ေတာ့ဆြမ္း လုပ္ခြင့္ရွိတဲ့သူေတြက လက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႕ဝင္ေတြ၊ တပ္မေတာ္သားေတြ၊ ျပည္သူ႕လံုၿခံဳေရးကို ေစာင့္ေရွာက္ေနရတဲ့သူေတြ၊ ေထာက္လွမ္းေရးနဲ႔ တန္ျပန္ေထာက္လွမ္းေရး တာဝန္ထမ္းေဆာင္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံ့ဝန္ထမ္းေတြ လက္နက္ကိုင္ တပ္ဖြဲ႕ေတြရဲ႕ တယ္လီဖုန္းဆက္သြယ္ေရး ဌာနမွာ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ေနတဲ့သူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႕နဲ႔ ပတ္သက္လို႕ လိုအပ္ရင္ အေျခခံဥပေဒပါ ႏိုင္ငံသားမ်ားရဲ႕ မူလအခြင့္အေရးမ်ားအနက္ အခ်ိဳ႕ကို ဥပေဒျပဌာန္း ကန္႕သတ္ ႐ုပ္သိမ္းထားခြင့္ ေပးထားပါတယ္ဗ်။ ဘာလို႕လဲ ဆိုေတာ့ သူတို႕ တာဝန္ဝတၱရားေတြကို ေက်ေက်ပြန္ပြန္ ထမ္းေဆာင္ႏိုင္ေအာင္ရယ္ စည္းကမ္းေသဝပ္မွဳ ရွိေအာင္ရယ္ဆိုၿပီး အခြင့္အေရးတစ္ခ်ိဳ႕ကို ႐ုပ္သိမ္းဖို႕ လုိအပ္ရင္ ႐ုပ္သိမ္းရပါမယ္တဲ့ဗ်ာ။
    တို႕ႏိုင္ငံ အေျခခံဥပေဒမွာ ျပန္ၾကည့္ၾကည့္ေတာ့လည္း ပုဒ္မ ၃၈၂ မွာ ကာကြယ္ေရး တပ္ဖြဲ႕ဝင္မ်ား သို႕မဟုတ္ ၿငိမ္ဝပ္ပိျပားေရးႏွင့္ လံုၿခံဳေရးတာဝန္ ထမ္းေဆာင္ရေသာ တပ္ဖြဲ႕ဝင္မ်ားအား ယင္းတို႔၏ တာဝန္ဝတၱရားမ်ားကို ေက်ပြန္စြာ ထမ္းေဆာင္ႏိုင္ေရးႏွင့္ စည္းကမ္းေသဝပ္မွဳမ်ား ရွိေစေရးတို႕အတြက္ ဤအခန္း၌ ေပးအပ္ထားေသာ အခြင့္အေရးမ်ားအနက္ ကန္႕သတ္ရန္ သို႕မဟုတ္ ဖ်က္သိမ္းရန္ လိုအပ္ေသာ အခြင့္အေရးမ်ားကို ဥပေဒျပဌာန္း၍ ကန္႕သတ္ျခင္း သို႕မဟုတ္ ဖ်က္သိမ္းျခင္း ျပဳလုပ္ရမည္။ ဟဲ ဟဲ ေသခ်ာ ဖတ္ၾကေနာ္။ စစ္သားတို႕ ရဲတို႕ကို အခြင့္အေရး ပိုေပးထားတာ မဟုတ္ဘူး။ သာမန္ ႏိုင္ငံသားတစ္ေယက္ေလာက္ေတာင္ သူတို႕က အခြင့္အေရး အျပည့္အဝမရၾကဘူး။ သာမန္ ႏိုင္ငံသားတစ္ေယာက္ကေတာင္မွ သူတို႕ထက္ အခြင့္အေရး ပိုသာေနေသးတယ္။
    အိႏၵိယအေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၃၄ က ပိုလို႕ေတာင္ စိတ္ဝင္စားစရာ ေကာင္းပါေသးတယ္။ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အမိန္႕ ထုတ္ျပန္ထားတဲ့ ေဒသေတြမွာတဲ့ အေျခခံဥပေဒက ေပးအပ္ထားတဲ့ အခြင့္အေရးေတြကို ကန္႕သတ္ထားလို႕ ရတယ္လို႕ ျပဌာန္းထားပါတယ္။ ဒါနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး သိပ္မရွင္းလင္းတာက အိႏၵိယ အေျခခံ ဥပေဒမွာ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအမိန္႕ ထုတ္ျပန္ဖို႕ သီးျခားျပဌာန္းခ်က္ မပါဘဲ ဒီပုဒ္မကို ဘာလို႕ေဖာ္ျပထားတာလဲ ဆိုတာပါ။ ဗိုလ္ေကာင္းတို႕ ျမန္မာႏိုင္ငံ အေျခခံဥပေဒမွာလည္း စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအမိန္႕ ထုတ္ျပန္တဲ့အေၾကာင္း မပါေပမယ့္ အေရးေပၚ အေျခအေနေၾကညာထားတဲ့ အခ်ိန္ နဲ႔ ေဒသေတြမွာ ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရးကို ကန္႕သတ္ထားႏိုင္ေၾကာင္း ျပဌာန္းထားတာ ရွိပါတယ္။ တို႕အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၄၁၄(ခ)မွာ လိုအပ္ပါက အေရးေပၚအေျခအေန အက်ိဳးသက္ေရာက္သည့္ နယ္ေျမေဒသအတြင္း ေနထိုင္ၾကေသာ ႏိုင္ငံသားမ်ား၏ မူလအခြင့္အေရးတစ္ရပ္ရပ္ကိုျဖစ္ေစ တစ္ရပ္ထက္ပို၍ျဖစ္ေစ လိုအပ္သလို ကန္႕သတ္ႏို္င္သည္ သို႕မဟုတ္ ရပ္ဆိုင္းထားႏိုင္သည္ လို႕ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဆက္လက္ၿပီး ပုဒ္မ ၃၇၉ မွာလည္း ေအာက္ေဖာ္ျပပါ အေျခအေန တစ္ရပ္ရပ္ ေပၚေပါက္ခ်ိန္တြင္ အမ်ားျပည္သူ လံုၿခံဳေရးအတြက္ လိုအပ္သည့္ ကိစၥမွတစ္ပါး ပုဒ္မ ၃၇၇ ပါ အခြင့္အေရးမ်ား ေတာင္းခံပိုင္ခြင့္ကို ရပ္ဆိုင္းထားျခင္း မျပဳရဆိုၿပီး (က)စစ္မက္ျဖစ္ပြားခ်ိန္ (ခ)တိုင္းတစ္ပါးမွက်ဴးေက်ာ္ဝင္ေရာက္ခ်ိန္ (ဂ)ဆူပူေသာင္းက်န္းမွဳမ်ားျဖစ္ေပၚေနခ်ိန္လို႕ ျပဌာန္းထားၿပီး တစ္ခါ ပုဒ္မ ၃၈၁ မွာလည္း ေအာက္ေဖာ္ျပပါ အေျခအေနႏွင့္ အခ်ိန္အခါမွတစ္ပါး ႏိုင္ငံသားမ်ား၏ တရားဝင္ရပိုင္ခြင့္ရွိေသာ နစ္နာခ်က္မ်ားအတြက္ ဥပေဒျဖင့္ သတ္မွတ္ထားေသာ ရယူပိုင္ခြင့္မ်ားကို ျငင္းပယ္ျခင္း မျပဳရဆိုၿပီး (က)တိုင္းတစ္ပါးမွက်ဴးေက်ာ္ဝင္ေရာက္တိုက္ခိုက္ခ်ိန္ (ခ)ဆူပူေသာင္းက်န္းမွဳမ်ားျဖစ္ေပၚေနခ်ိန္ (ဂ)အေရးေပၚအေျခအေနျဖစ္ေပၚေနခ်ိန္ ဆိုၿပီး ျပဌာန္းထားပါတယ္။
    သူတို႕ အေျခခံဥပေဒ ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရးမ်ားအခန္း ေနာက္ဆံုးပုဒ္မ ၃၅ ကေတာ့ ဥပေဒျပဌာန္းျခင္းနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ကန္႕သတ္ခ်က္မ်ားျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအခန္းနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ တစ္ခ်ိဳ႕အပိုင္းကို ပါလီမန္လႊတ္ေတာ္ကသာ ျပဌာန္းခြင့္ ရွိၿပီး တစ္ခ်ိဳ႕အပိုင္းေတြကိုေတာ့ ပါလီမန္ေရာ ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္ေတြကပါ ျပဌာန္းခြင့္ ရွိေၾကာင္း ခြဲျခားေဖာျ္ပထားတာျဖစ္ပါတယ္
    အခု အထက္မွာ တင္ျပခဲ့တာေတြကေတာ့ အိႏၵိယႏိုင္ငံ အေျခခံဥပေဒမွာ ျပဌာန္းထားတဲ့ ႏိုင္ငံသားမ်ားရဲ႕ မူလအခြင့္အေရးမ်ား အခန္းပါ ေဖာ္ျပခ်က္မ်ားကို ဗိုလ္ေကာင္း လက္လွမ္းမီရာ ျမန္မာအေျခခံဥပေဒ ျပဌာန္းခ်က္မ်ားနဲ႕ ခ်ိန္ထုိး တင္ျပခဲ့တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပေဒပညာရွင္လည္း မဟုတ္တဲ့ ဗိုလ္ေကာင္းရဲ႕ ေရးသားတင္ျပခ်က္ေတြထဲမွာ ခြ်တ္ေခ်ာ္တိမ္းပါး အယူအဆမွားတာေလးေတြ အထုိက္အေလ်ာက္ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ သိတဲ့သူမ်ားက ဗိုလ္ေကာင္းကို ျပင္ဆင္တည့္မတ္ ေပးၾကမယ္ဆိုရင္ အင္မတန္ကို ဝမ္းေျမာက္ဝမ္းသာနဲ႔ ျပင္ဆင္ျဖည့္ဆည္းဖို႕ အၿမဲ အသင့္ရွိေနပါေၾကာင္း ေျပာၾကားရင္းနဲ႕ ဒီအခန္းကို ဒီမွာပဲ နိဂံုးခ်ဳပ္လိုက္ပါတယ္။ ဆက္လက္ၿပီးေတာ့လည္း က်န္ရွိေနေသးတဲ့ အိႏၵိယအေျခခံဥပေဒဆိုင္ရာ အပိုင္းမ်ားကို ေလ့လာ တင္ျပသြားပါအံုးမယ္။

အေျခခံဥပေဒက အပ္ႏွင္းထားေသာ အိႏၵိယႏိုင္ငံသားမ်ား၏ တာဝန္မ်ား

    အေျခခံဥပေဒတစ္ခု ေရးၿပီဆိုရင္ ႏိုင္ငံသားေတြရဲ႕ မူလ အခြင့္အေရးနဲ႔ တာဝန္မ်ားဆိုတာ မျဖစ္မေန ထည့္သြင္းေရးဆြဲရပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ အေျခခံဥပေဒ အခန္း (၈) မွာ ႏိုင္ငံသား၊ ႏိုင္ငံသားမ်ား၏ မူလအခြင့္အေရးႏွင့္ တာဝန္မ်ားဆိုၿပီး အေၾကာင္းအရာ သံုးရပ္ကို တစ္ခန္းတည္းမွာ စုေပါင္းျပဌာန္းထားေပမယ့္ အိႏၵိယအေျခခံဥပေဒမွာေတာ့ အဲသည္အပိုင္းသံုးပိုင္းကို သီးျခားအပိုင္းေတြအျဖစ္ ျပဌာန္းေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အခုတင္ျပမွာကေတာ့ အဲသည္ထဲမွာပါတဲ့ ႏိုင္ငံသားမ်ားရဲ႕ တာဝန္မ်ားအပိုင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ အေျခခံဥပေဒ အခန္း(၁) ပုဒ္မ ၂၁(ဂ) မွာ ျပည္သူတို႕၏ ေအးခ်မ္းသာယာေရးႏွင့္ တရားဥပေဒ စိုးမုိးေရးတို႕သည္ ႏိုင္ငံသားတိုင္း၏ တာဝန္ျဖစ္သည္လို႕ ေဖာ္ျပထားၿပီး အခန္း(၈)မွာေတာ့ ပုဒ္မ ၃၈၃ ကေန ပုဒ္မ ၃၉၀ ထိ ႏိုင္ငံသားမ်ားရဲ႕ တာဝန္ကို ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အိႏၵိယ အေျခခံဥပေဒ အပိုင္း ၄က၊ ပုဒ္မ ၅၁က မွာ ႏိုင္ငံသားေတြရဲ႕ တာဝန္နဲ႔ပတ္သက္လို႕ အခ်က္ ၁၀ ခ်က္ျပဌာန္းထားပါတယ္။ ဘာေတြ တူၿပီး ဘာေတြ ကြဲျပားသလဲဆိုတာ ေလ့လာၾကည့္ရေအာင္ပါ။
    ပုဒ္မ ၅၁က(က)မွာ ႏိုင္ငံသားတိုင္းသည္ အေျခခံဥပေဒကို လုိက္နာရန္ ႏွင့္ ႏိုင္ငံေတာ္အလံႏွင့္ ႏိုင္ငံေတာ္သီခ်င္းကို ေလးစားရန္တာဝန္ရွိသည္လို႕ ျပဌာန္းထားပါတယ္။ တို႕အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၃၈၄ မွာလည္း ႏိုင္ငံသားတိုင္းသည္ ဤဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒပါ ျပဌာန္းခ်က္မ်ားကို လိုက္နာေစာင့္ထိန္းရန္ တာဝန္ရွိသည္လို႕ ျပဌာန္းထားပါတယ္။
    ပုဒ္မ ၅၁က(ခ)မွာ ႏိုင္ငံေတာ္လြတ္လပ္ေရးအတြက္ အမ်ိဳးသားလွဳပ္ရွားမွဳမ်ားကို လွံဳ႕ေဆာ္ခဲ့တဲ့ ျမင့္ျမတ္စိတ္ထားေတြကို ျမတ္ႏိုးတန္ဖိုးထားရမယ္လို႕ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ တို႕ဆီမွာေတာ့ အဲသည္လို ျပဌာန္းထားတာ မေတြ႕ရပါဘူး။
    ပုဒ္မ ၅၁က(ဂ)မွာ ေတာ့ တို႕ဆီကလိုပဲ တို႕တာဝန္ အေရးသံုးပါးကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ရမယ္လို႕ ေဖာ္ျပထားသဗ်။ ဟဲဟဲ တို႕တာဝန္အေရးသံုးပါးဆိုလို႕ ဗိုလ္ေကာင္းေတာ့ ရႊီးၿပီလို႕ ထင္ၾကမယ္။ အဲဒီလို ထင္မွာစိုးလို႕ မူရင္းကူးထည့္ေပးလိုုက္ပါတယ္။ It shall be the duty of every citizen of India to uphold and protect the sovereignty, unity and integrity of India. ကဲ . . . ယံုၿပီမဟုတ္လား။
    ပုဒ္မ ၅၁က(ဃ)မွာ ႏိုင္ငံသားတိုင္းဟာ ႏိုင္ငံေတာ္ ကာကြယ္ေရးအတြက္ စစ္မွဳထမ္းေဆာင္ရန္ ဆင့္ေခၚတဲ့အခါမွာ စစ္မွဳထမ္းေဆာင္ဖို႕ တာဝန္ရွိသတဲ့။ တို႕အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၃၈၆ မွာလည္း ႏိုင္ငံသားတိုင္းသည္ ဥပေဒ ျပဌာန္းခ်က္မ်ားႏွင့္အညီ စစ္ပညာသင္ၾကားရန္ႏွင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ ကာကြယ္ေရးအတြက္ စစ္မွဳထမ္းရန္ တာဝန္ရွိသည္ လို႕ ျပဌာန္းထားပါတယ္။

    ပုဒ္မ ၅၁က(င)မွာ ကိုးကြယ္ရာ ဘာသာမတူညီ ေျပာဆိုတဲ့စကား မတူညီ၊ ေနထိုင္ရာေဒသ မတူညီတဲ့  ႏိုင္ငံသားေတြရဲ႕ ေသြးစည္း ညီညြတ္တဲ့ ညီရင္းအစ္ကို ေမာင္ရင္းႏွမ စိတ္ဓာတ္ကို ျမွင့္တင္ေပးရမယ္လို႕ ဆိုတဲ့အျပင္ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ဂုဏ္သိကၡာကို ထိပါးနိမ့္က်ေစတဲ့ အျပဳအမူေတြကို စြန္႕လႊတ္ရမယ္ လို႕ ဆိုထားပါတယ္။ အဲဒါနဲ႕ ခပ္ဆင္ဆင္တူတဲ့ ျပဌာန္းခ်က္ကေတာ့ တို႕အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၃၈၇ မွာ ႏိုင္ငံသားတိုင္းသည္ ျပည္ေထာင္စုစိတ္ဓာတ္ကို အေျခခံ၍ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးအခ်င္းခ်င္း စည္းလံုး ညီညြတ္ေရးႏွင့္ ျပည္သူတစ္ရပ္လံုး ေအးခ်မ္း သာယာေရးတို႕အတြက္ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္ ေဆာင္ရြက္ရန္ တာဝန္ရွိသည္ လို႕ ျပဌာန္းထားပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ဂုဏ္သိကၡာကို ထိပါးနိမ့္က်ေစတဲ့ ဘာညာသာရကာကေတာ့ မပါတာ ခပ္ေကာင္းေကာင္းပါဗ်ာ။ အမွန္က အမ်ိဳးသားေတြရဲ႕ ဂုဏ္သိကၡာကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ဖို႕ လိုေနတာဗ်၊ တို႕ဆီမွာေတာ့ ထစ္ကနဲရွိ ဗိုလ္ေကာင္းတို႕ ေယာက္်ားေတြက ခံဘက္ကခ်ည္းပဲ။

    ပုဒ္မ ၅၁က(စ)မွာ ၾကြယ္ဝလွတဲ့ ယဥ္ေက်းမွဳအေမြအႏွစ္ေတြကို တန္ဖိုးထားထိန္းသိမ္းရမယ္လို႕ ဆိုထားၿပီး ပုဒ္မ ၅၁က(ဆ)မွာ သစ္ေတာ သစ္ပင္ ျမစ္ေခ်ာင္း ေရအိုင္ေတြ အပါအဝင္ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ျမွင့္တင္ၿပီး သက္ရွိသတၱဝါေတြကို သနားၾကင္နာရမယ္လို႕ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ တို႕အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၃၉၀(က)နဲ႕(ခ)မွာလည္း ႏိုင္ငံသားတိုင္းဟာ အမ်ိဳးသားယဥ္ေက်းမွဳ အေမြအႏွစ္ကို ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္တဲ့ ေနရာနဲ႔ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ကို ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္တဲ့ ေနရာေတြမွာ ႏိုင္ငံေတာ္ကို ကူညီဖို႕ တာဝန္ရွိတယ္လို႕ ျပဌာန္းထားပါတယ္။
    ပုဒ္မ ၅၁က(ဇ)မွာ သိပၸံနည္းက် ေလ့လာစူးစမ္းတတ္တဲ့ စိတ္ဓာတ္၊ လူသားအရင္းအျမစ္ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးက အဓိကက်တယ္ဆိုတဲ့ ခံယူခ်က္နဲ႔ ေလ့လာစူးစမ္းတတ္တဲ့ ညာဥ္ကို အားေပးျမွင့္တင္ရမယ္လို႕ ဆိုထားပါတယ္။ တို႕အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၃၉၀(ဂ) မွာလည္း ႏိုင္ငံသားတိုင္းဟာ လူ႕စြမ္းအားအရင္းအျမစ္ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး ျမင့္မားလာေစဖို႕ ႀကိဳးပမ္းတဲ့ေနရာမွာ ႏိုင္ငံေတာ္ကို ကူညီဖို႕ တာဝန္ရွိတယ္လို႕ ျပဌာန္းထားပါတယ္။

    ပုဒ္မ ၅၁က(စ်)မွာ ႏိုင္ငံသားေတြဟာ အမ်ားျပည္သူပိုင္ပစၥည္းမ်ားကို ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ဖို႕ တာဝန္ရွိၿပီး ဖ်က္လိုဖ်က္ဆီးစိတ္ဓာတ္ေတြကို ပယ္ေဖ်ာက္ရမယ္လို႕ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ တို႕အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၃၉၀(ဃ)မွာလည္း ႏို္င္ငံသားတိုင္းဟာ အမ်ားျပည္သူပိုင္ပစၥည္းမ်ားကို ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္တဲ့ ေနရာမွာ ႏိုင္ငံေတာ္ကို ကူညီဖို႕ တာဝန္ရွိတယ္လို႕ ျပဌာန္းထားပါတယ္။
    ေနာက္ဆံုးအခ်က္ျဖစ္တဲ့ ပုဒ္မ ၅၁က(ည)မွာ ႏိုင္ငံေတာ္က အဆင့္အတန္းျမင့္တဲ့ ေအာင္ျမင္မွဳေတြကို စဥ္ဆက္မျပတ္ ရရွိဖို႕ရာအတြက္ တစ္ဦးခ်င္းျဖစ္ျဖစ္ အစုအဖြဲ႕လိုက္ျဖစ္ျဖစ္ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္ လုပ္ေဆာင္ရမယ္လို႕ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ တို႕အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၃၈၈ မွာလည္း ေခတ္မီဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေသာ ႏိုင္ငံေတာ္ႀကီး ေပၚထြန္းေရးသည္ ႏိုင္ငံသားတိုင္း၏ တာဝန္ျဖစ္တယ္လို႕ ျပဌာန္းထားပါတယ္။
    သူတို႕အေျခခံဥပေဒနဲ႕ တို႕အေျခခံဥပေဒမွာပါတဲ့ ႏိုင္ငံသားေတြရဲ႕ မူလတာဝန္မ်ားဆိုင္ရာ ျပဌာန္းခ်က္မ်ားဟာ အားလံုး အတူတူနီးပါး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကေတာ့ ဘယ္အေျခခံဥပေဒမွာမဆို ပါဝင္ေလ့ရွိတဲ့ အခ်က္မ်ားလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္ႏိုင္ငံမွာမဆို ႏိုင္ငံသားတိုင္းဟာ ဒီတာဝန္ေတြကို ထမ္းေဆာင္ဖို႕ တာဝန္ရွိေနပါတယ္။ အဲဒီလို တာဝန္ေတြ ရွိေနသလို ႏိုင္ငံသားမ်ား၏ မူလအခြင့္အေရးမ်ား ဆိုတာကိုလည္း တခမ္းတနား ေရးသားျပဌာန္းေလ့ ရွိၾကပါတယ္။ မူလအခြင့္အေရးမ်ားနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့လည္း ဆက္လက္ တင္ျပသြားပါအံုးမယ္။ စာဖတ္သူမ်ား ရႊင္လန္း ခ်မ္းေျမ႕ၾကပါေစ။

အိႏၵိယႏိုင္ငံ ျပည္နယ္အစိုးရမ်ား

 အိႏၵိယႏိုင္ငံ ျပည္နယ္အစိုးရမ်ားအေၾကာင္းကို ေျပာမယ္ဆိုရင္ ျပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးနဲ႕ ျပည္နယ္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္တို႕ အေၾကာင္း အရင္ ေျပာရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အခုေျပာမယ့္ ျပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအေၾကာင္းမွာ ဂ်မူးနဲ႔ကက္ရွ္မီးယားျပည္နယ္ မပါပါဘူး။ အဲသည္အေၾကာင္းကို ေနာက္မွ သီးျခား တင္ျပေပးပါ့မယ္။
    ျပည္နယ္တိုင္းမွာ ျပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးတစ္ေယာက္ကို သမၼတက ခန္႕အပ္ေပးရပါတယ္။ ပုဒ္မ ၁၅၃ အရ လူတစ္ေယာက္တည္းကိုပဲ ျပည္နယ္ နွစ္ခု ဒါမွမဟုတ္ ႏွစ္ခုထက္ပိုတဲ့ ျပည္နယ္ေတြရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးအျဖစ္ ခန္႕အပ္ႏိုင္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ျပည္နယ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးရဲ႕ သက္တမ္းက သမၼတသက္တမ္းနဲ႔ အတူတူျဖစ္ၿပီး နဳတ္ထြက္ခ်င္ရင္ သမၼတဆီမွာစာတင္ၿပီး နဳတ္ထြက္လို႔ ရပါတယ္။ အရည္အခ်င္းကေတာ့ အိႏၵိယႏိုင္ငံသားျဖစ္ရင္ ရပါၿပီ။ တကယ္လို႕ လႊတ္ေတာ္အမတ္တစ္ေယာက္ကို ျပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးအျဖစ္ သမၼတက ခန္႕အပ္ခဲ့တယ္ဆိုရင္ စတင္ခန္႕အပ္တာနဲ႔ သူဟာ လႊတ္ေတာ္အမတ္အျဖစ္က ရပ္စဲၿပီး ျဖစ္တယ္လို႕ မွတ္ယူရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ရာထူးတာဝန္ မထမ္းေဆာင္ခင္မွာ ျပည္နယ္ တရားလႊတ္ေတာ္ တရားသူႀကီးခ်ဳပ္ရဲ႕ ေရွ႕ေမွာက္မွာ က်မ္းသစၥာက်ိန္ဆိုဖို႕ေတာ့ လိုအပ္ပါတယ္။ ျပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးတစ္ေယာက္ကို သမၼတက ရာထူးတာဝန္က ရပ္စဲခ်င္တယ္ဆိုရင္လည္း ရပ္စဲလို႕ ရပါတယ္။ ျပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးဟာ ျပည္နယ္ရဲ႕ အခြင့္အာဏာအတြင္းမွာရွိတဲ့ တရား႐ံုးမ်ားက စီရင္ထားတဲ့ အျပစ္ဒဏ္မ်ားကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးျခင္း၊ ေရႊ႕ဆိုင္းေပးျခင္း၊ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ေပးျခင္းတို႕ကို ေဆာင္ရြက္ႏိုင္တဲ့ အာဏာ ရွိပါတယ္။ ျပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးရဲ႕ အခြင့္အာဏာကေတာ့ ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္မ်ား ဥပေဒျပဳခြင့္ရွိတယ္လို႕ အေျခခံဥပေဒက ျပဌာန္းထားတဲ့ ကိစၥမ်ားအားလံုးအေပၚမွာ သက္ေရာက္ပါတယ္။
    အိႏၵိယႏိုင္ငံ သမၼတလိုပဲ ျပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးဆိုတာ တကယ္ေတာ့ ႐ုပ္ေျပေခါင္းေဆာင္ တစ္ဦးမွ်သာ ျဖစ္ပါတယ္။ သမၼတကို အေထာက္အကူျပဳဖို႕ ျပည္နယ္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္နဲ႔ ျပည္နယ္အစိုးရအဖြဲ႕တို႕ ရွိၿပီး ျပည္နယ္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ကိုေတာ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးက ခန္႕အပ္ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျပည္နယ္ဝန္ႀကီးေတြကို ျပည္နယ္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ရဲ႕ ေထာက္ခံခ်က္နဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးက ခန္႕အပ္ၿပီး ျပည္နယ္အစိုးရအဖြဲ႕ဟာ ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္ကို စုစည္းတာဝန္ခံ ရပါတယ္။ ျပည္နယ္ဝန္ႀကီးေတြဟာ ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္အမတ္ ျဖစ္ရမယ္လို႕ မေဖာ္ျပထားေပမယ့္ လႊတ္ေတာ္အမတ္အျဖစ္က ရပ္စဲတာ ေျခာက္လျပည့္ရင္ ျပည္နယ္ဝန္ႀကီးတာဝန္ကိုလည္း ရပ္စဲရမယ္လို႕ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

    ျမန္မာျပည္မွာ ျပည္နယ္ တိုင္း အစိုးရအဖြဲ႕ေတြအားလံုးမွာ တိုင္းရင္းသားေရးရာ ဝန္ႀကီးေတြ ခန္႕အပ္ထားေပမယ့္ သူတို႕ဆီမွာေတာ့ ဘီဟာျပည္နယ္၊ မဒရာပရာဒက္ရွ္ျပည္နယ္ နဲ႕ ေအာရိရွ ျပည္နယ္ေတြမွာသာ တိုင္းရင္းသားေရးရာဝန္ႀကီးေတြ ရွိပါတယ္။
    ျပည္နယ္ရဲ႕အုပ္ခ်ဳပ္ေရးရာ ကိစၥရပ္ေတြ အားလံုးကို ျပည္နယ္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးေဆာင္တဲ့ ျပည္နယ္အစိုးရအဖြဲ႕ကသာ အမွန္တကယ္ ေဆာင္ရြက္ေပမယ့္ ျပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးအမည္နဲ႕ ေဆာင္ရြက္ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အမည္ခံ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးေပါ့။ အဲသည္လို ေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဘယ္တရား႐ံုမွာမွ တရားစြဲဆိုပိုင္ခြင့္ မရွိတာကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႕ တူပါတယ္။
    ပုဒ္မ ၁၆၇ မွာ ျပည္နယ္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ဟာ လိုအပ္တဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို စုစည္းၿပီး ျပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးကို တင္ျပေပးရမယ္လို႕ ဆိုထားေပမယ့္ တကယ့္တကယ္ကေတာ့ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္မယ့္ ကိစၥရပ္ေတြကို အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးကို အသိေပးတဲ့ သေဘာေလာက္ပဲ ရွိတာပါ။
    ဗိုလ္ေကာင္းတို႕ ျမန္မာျပည္နဲ႕ ကြာျခားခ်က္ကေတာ့ ျမန္မာျပည္မွာလည္း ျပည္နယ္တိုင္း လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ားထဲက ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ထားတဲ့ ျပည္နယ္တိုင္း ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ဆိုတာ ရွိေပမယ့္ သူ႕အထက္မွာ ျပည္နယ္တိုင္း အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးဆိုတာ မရွိပါဘူး။ ျပည္နယ္တိုင္း အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ရင္ သူက အာဏာအရွိဆံုးျဖစ္ပါတယ္။ ျပည္နယ္တိုင္း လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြနဲ႔ ျပည္နယ္အစိုးရဖြဲ႕ထားတာခ်င္းေတာ့ တူပါတယ္။ ဒီလို အစိုးရပံုစံမ်ိဳးကို ၿဗိတိသွ်ပါလီမန္ ဒီမိုကေရစီပံုစံလို႕ ေခၚေၾကာင္း မွတ္သားဖူးပါတယ္။
    ျပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး = Governor
    ျပည္နယ္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ = Chief Minister

အိႏၵိယႏိုင္ငံ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား

    အိႏၵိယႏိုင္ငံမွာလည္း ေရြးေကာက္ပြဲေတြ ႀကီးၾကပ္ဖို႕၊ ညႊန္ၾကားဖို႕၊ ထိန္းသိမ္းကြပ္ကဲဖို႕အတြက္ ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္တစ္ရပ္ကို ဖြဲ႕စည္း တာဝန္ေပးအပ္ ရမယ္လို႕ အေျခခံဥပေဒ အပိုင္း ၁၅ မွာ ျပဌာန္းထားပါတယ္။ အဲသည္ေကာ္မရွင္ဟာ ပါလီမန္လႊတ္ေတာ္နဲ႔ ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္ အမတ္ေတြ ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ရာမွာ၊ သမၼတနဲ႔ ဒုသမၼတ ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ရာမွာ ႀကီးၾကပ္ေပးရပါတယ္။ အဲသည္ ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္ရဲ႕ ဥကၠဌနဲ႔ အဖြဲ႕ဝင္ေတြကို သမၼတက ခန္႕အပ္ရပါတယ္။ ျပည္နယ္ေတြမွာ ေဒသဆိုင္ရာအလိုက္ ႀကီးၾကပ္ႏိုင္ေအာင္ ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္ေတြ ဖြဲ႕တဲ့ေနရာမွာလည္း ေကာ္မရွင္ဥကၠဌရဲ႕ အႀကံျပဳခ်က္နဲ႔ ေဒသဆုိင္ရာ ေကာ္မရွင္အဖြဲ႕ဝင္မ်ားကို သမၼတက ခန္႕အပ္ရပါတယ္။ ေကာ္မရွင္ဥကၠဌကို တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္ တရားသူႀကီးတစ္ဦးရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္က လြဲရင္ ရာထူးတာဝန္က ဖယ္ရွားခြင့္ မရွိပါဘူး။ ျမန္မာအေျခခံဥပေဒမွာေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္ ဥကၠဌနဲ႔ အဖြဲ႕ဝင္ေတြကို သမၼတကသာ စြပ္စြဲျပစ္တင္ခြင့္ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ျပည္ေထာင္စု လႊတ္ေတာ္ နာယကကို တင္ျပၿပီး လႊတ္ေတာ္မွာ စံုစမ္းစစ္ေဆးရပါတယ္။ တာဝန္က ရပ္စဲတန္တယ္လို႕ လႊတ္ေတာ္က ဆံုးျဖတ္ရင္ သက္ဆိုင္ရာ ပုဂၢိဳလ္ကို တာဝန္က ရပ္စဲလို႔ ရပါတယ္။

    တို႔ျမန္မာျပည္မွာေတာ့ မဲဆႏၵရွင္ေတြဟာ အထက္လႊတ္ေတာ္၊ ေအာက္လႊတ္ေတာ္နဲ႔ ျပည္နယ္တိုင္း လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြ အားလံုးအတြက္ မဲေပးရေပမယ့္ သူတို႕ဆီမွာေတာ့ ေအာက္လႊတ္ေတာ္နဲ႕ ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္ တစ္ရပ္ကိုပဲ ေရြးေကာက္ တင္ေျမွာက္ေပးရတာပါ။ အထက္လႊတ္ေတာ္ အမတ္ကို ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္ေတြက ေရြးေကာက္ တင္ေျမွာက္တာျဖစ္ၿပီး လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ရပ္ ရွိတဲ့ ျပည္နယ္ေတြမွာလည္း က်န္လႊတ္ေတာ္တစ္ရပ္ကို ျပည္သူက တိုက္႐ိုက္ ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ရတာ မဟုတ္ပါဘူး။ တို႕ဆီက တိုင္းရင္းသားေတြဟာ သက္ဆိုင္ရာ ျပည္နယ္ တိုင္း တိုင္းရင္းသားေရးရာအမတ္ ေနရာအတြက္ သီးျခားမဲေပးပိုင္ခြင့္ ရွိေပမယ့္ သူတုိ႕ဆီမွာေတာ့ အဲသည္လို သီးျခားအခြင့္အေရးေပးဖို႕ ခြင့္ျပဳမထားပါဘူး။ အိႏၵိယမွာ မေနသူ၊ စိတ္ေပါ့သြပ္သူ၊ ရာဇဝတ္မွဳက်ဴးလြန္သူ ေတြကလြဲရင္ ဘာသာေရး၊ လူမ်ိဳးေရး၊ အမ်ိဳးဇာတ္နဲ႕ က်ားမ ခြဲျခားမွဳမရွိေစပဲ တားျမစ္ျခင္း အထူးအခြင့္အေရးေပးျခင္း မရွိေစရလို႕ ပုဒ္မ ၃၂၅ နဲ႕ ၃၂၆ တို႕မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

    ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး မဲစာရင္းျပဳစုတာ၊ မဲဆႏၵနယ္ ကန္႕သတ္တာ စတဲ့ သက္ဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ားအတြက္ လိုအပ္တဲ့ ဥပေဒေတြကို ပါလီမန္က ျပဌာန္းေပးရပါတယ္။ ပါလီမန္က ျပဌာန္းျခင္း မျပဳေသာ္လည္း သက္ဆိုင္ရာ ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္ေတြအတြက္ ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာ လုိအပ္တဲ့ ဥပေဒေတြကို သက္ဆိုင္ရာ ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္မ်ားက ျပဌာန္းခြင့္ ရွိပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲ ဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ားကို တရားစီရင္ေရးမ႑ိဳင္က ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္မွဳ မရွိေအာင္လည္း တားျမစ္ထားပါေသးတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဘယ္တရား႐ံုးမွာမွ တရားစြဲဆိုခြင့္ မရွိတဲ့ သေဘာျဖစ္ပါတယ္။ တို႕ ျမန္မာျပည္မွာေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာ အျငင္းပြားမွဳမ်ားကို ေကာ္မရွင္က ခံု႐ံုးဖြဲ႕ၿပီး စစ္ေဆး ဆံုးျဖတ္ေပးပါတယ္။ တရားစီရင္ေရး မ႑ိဳင္က ဆံုးျဖတ္ခြင့္ မရွိတဲ့ သေဘာပါပဲ။
    အေျခခံဥပေဒ စတင္ေရးသားစဥ္အခါက ပါလီမန္မွာ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္နဲ႔ လႊတ္ေတာ္ ဥကၠဌ ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ျခင္းနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အထူးျပဌာန္းခ်က္ကို ထည့္သြင္း ေရးသားခဲ့ေပမယ့္ အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ခ်က္အမွတ္ ၄၄ နဲ႕ ၁၉၇၈ ခုႏွစ္မွာပဲ ပယ္ဖ်က္ၿပီး ျဖစ္လို႕ အဲသည္အေၾကာင္းကို မတင္ျပေတာ့ပါဘူး။

    ဒီေနရာမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ အေျခခံဥပေဒရဲ႕ ေရြးေကာက္ တင္ေျမွာက္ျခင္း အခန္းပါ ထူးျခားခ်က္ေလးတစ္ခုကို အလ်ဥ္းသင့္လို႕ တင္ျပလိုပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ အေျခခံဥပေဒမွာ ပါဝင္တဲ့ ရာထူးေနရာ ခန္႕ထားျခင္းေတြမွာ အသက္အပိုင္းအျခားေတြ ပါေလ့ရွိပါတယ္။ ဥပမာ ျပည္ေထာင္စု တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္ တရားသူႀကီးဆိုရင္ အသက္ ၅၀ ႏွစ္ မွ ၇၀ ႏွစ္အတြင္း ရွိရမယ္လို႔ ျပဌာန္းထားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္ ဥကၠဌနဲ႔ အဖြဲ႕ဝင္ေတြကိုေတာ့ အသက္ ၅၀ ႏွစ္ျပည့္ၿပီးသူ ျဖစ္ရမယ္လို႕ ပုဒ္မ ၃၉၈(ခ)(၁) မွာ ေဖာ္ျပထားတာက လြဲရင္ ဘယ္ႏွစ္ႏွစ္ထိ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ရမလဲ ဆိုတာကို ကန္႕သတ္ထားခ်က္ မေတြ႕ရပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ျပည္ေထာင္စု လႊတ္ေတာ္က  ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ မတ္လ ၁၉ ရက္ေန႕မွာ ျပင္ဆင္ျပဌာန္းလိုက္တဲ့ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ ဥပေဒအမွတ္(၃) ျပည္ေထာင္စုေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္ဥပေဒ အခန္း(၃) ပုဒ္မ (၆)မွာ "ဖြဲ႕စည္းထားေသာ ေကာ္မရွင္၏ ရာထူးသက္တမ္းသည္ ႏိုင္ငံေတာ္ သမၼတ၏ ရာထူးသက္တမ္းအတိုင္းျဖစ္သည္" လို႕ ပါရွိတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ ဒါနဲ႕ ပတ္သက္ၿပီး အဲသည္ျပဌာန္းခ်က္ဟာ အေျခခံဥပေဒနဲ႕ ညီညြတ္ပါရဲ႕လားလို႕ သိခ်င္တဲ့အတြက္ လက္လွမ္းမီသေလာက္ ေမးျမန္းေလ့လာၾကည့္ရာမွာလည္း ဒီေန႕အထိ စိတ္ေက်နပ္ေလာက္တဲ့ အေျဖ မရေသးပါဘူး။ ဒါ့အျပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အေျခခံဥပေဒကို အနက္အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုခြင့္ရွိတဲ့ အေျခခံဥပေဒဆိုင္ရာ ခံု႐ံုးကလည္း ဒါနဲ႕ ပတ္သက္ၿပီး ဘာမွ ေျပာသံဆိုသံ မၾကားမိေသးပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဒီကိစၥနဲ႕ ပတ္သက္ၿပီး သိၾကသူမ်ားက ဗိုလ္ေကာင္းနားမလည္ျဖစ္ေနတာကို ကူညီရွင္းျပေပးၾကပါလို႕ ပန္ၾကားရင္းနဲ႕ ဒီစာစုကို နိဒါန္းခ်ဳပ္အပ္ပါတယ္။ ရႊင္လန္း ခ်မ္းေျမ႕ၾကပါေစ။

အိႏိၵယႏိုင္ငံ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ႏွင့္ အစိုးရအဖြဲ႕

    အေျခခံဥပေဒက ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာကို သမၼတကို အပ္ႏွင္းထားတယ္ ဆုိေပမယ့္ သမၼတဟာ တကယ္ေတာ့ ႐ုပ္ျပေခါင္းေဆာင္မွ်သာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာက ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ရဲ႕ လက္ထဲမွာပဲ ရွိေနတာပါ။ အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၇၄ အရ သမၼတကို အေထာက္အကူျပဳဖို႕ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ေခါင္းေဆာင္တဲ့ အစိုးရအဖြဲ႕ ဖြဲ႕စည္းရမယ္လို႕ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္က သမၼတကို အႀကံဥာဏ္ေပးတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့လည္း ဘယ္တရား႐ံုးကမွ ေမးျမန္းစစ္ေဆးပိုင္ခြင့္ မရွိေစရလို႕ ျပဌာန္းထားပါတယ္။
    ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ကို သမၼတက ခန္႕အပ္ရတာျဖစ္ၿပီး အစိုးရအဖြဲ႕ဝင္ ဝန္ႀကီးေတြကို ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ရဲ႕ ေထာက္ခံခ်က္နဲ႔ သမၼတက ခန္႕ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။  အစိုးရအဖြဲ႕ဟာ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ကို စုစည္းတာဝန္ခံ ရပါတယ္။ အစိုးရအဖြဲ႕ဝင္ေတြဟာ တာဝန္မထမ္းေဆာင္ခင္မွာ အေျခခံဥပေဒ ဇယား ၃ မွာ ပါတဲ့အတိုင္း သမၼတေရွ႕မွာ က်မ္းသစၥာ က်ိန္ဆိုရပါတယ္။ ဝန္ႀကီးေတြက ပါလီမန္ အမတ္ေတြ ျဖစ္ရမယ္လို႕ မေဖာ္ျပထားေပမယ့္ ပါလီမန္အမတ္အျဖစ္က ရပ္စဲတဲ့ ဝန္ႀကီးတစ္ဦးဟာ ေျခာက္လျပည့္တဲ့ေန႕မွာ ဝန္ႀကီးတာဝန္ကိုလည္း ရပ္စဲ ရမယ္လို႕ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အစိုးရအဖဲြ႕ဝင္ေတြရဲ႕ လစာစရိတ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အေျခခံဥပေဒ ဇယား ၂ မွာ ေဖာ္ျပထားတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။

            ဆက္လက္ၿပီး အစိုးရအဖြဲ႕ရဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ားနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး တင္ျပပါ့မယ္။ အစိုးရရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆိုင္ရာ လုပ္ငန္းစဥ္အားလံုးကို သမၼတအမည္နဲ႔ပဲ လုပ္ေဆာင္ရပါတယ္။ အစိုးရ လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ား ေခ်ာေမြ႕စြာ လည္ပတ္လုပ္ကိုင္ ႏိုင္ေရးအတြက္ ဝန္ႀကီးမ်ားကို လုပ္ငန္းတာဝန္မ်ား ခြဲေဝတာဝန္ေပးေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး သမၼတက လိုအပ္တဲ့ အမိန္႕မ်ား ထုတ္ျပန္ရပါတယ္။
    ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ရဲ႕ လုပ္ငန္းတာဝန္ေတြကေတာ့ အစိုးရအဖြဲ႕ရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆိုင္ရာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြ၊ ဥပေဒျပဳဖို႕ လုိအပ္တဲ့ ကိစၥရပ္ေတြအတြက္ ပါလီမန္ကို အဆိုျပဳခ်က္ေတြကုိ သမၼတထံ တင္ျပရၿပီး ဆက္စပ္တဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကိုလည္း သမၼတကို တင္ျပရပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အစိုးရအဖြဲ႕ရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ မဟုတ္ဘဲနဲ႕ ဝန္ႀကီးတစ္ဦးက ဆံုးျဖတ္ေဆာင္ရြက္လိုက္တာရွိခဲ့ရင္လည္း အဲသည္ လုပ္ေဆာင္ခ်က္အေပၚမွာ အစိုးရအဖြဲ႕ရဲ႕ သေဘာထား ဘယ္လို ရွိတယ္ဆိုတာ သမၼတကို တင္ျပေပးရပါတယ္။ တကယ္လို႕ အစိုးရအဖြဲ႕က လွ်ိဳ႕ဝွက္ကိစၥ တစ္ရပ္ကို လုပ္ေဆာင္ခဲ့တယ္ ဆိုရင္ အဲဒါကို တရား႐ုံးက ေတာင္းခံစစ္ေဆးပိုင္ခြင့္ မရွိပါဘူး။ သာမန္ ကိစၥရပ္ေတြကိုေတာ့ တရား႐ံုးက စစ္ေဆးႏုိင္ပါတယ္။
    အိႏၵိယ အေျခခံဥပေဒမွာ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေဖာ္ျပထားခ်က္က နည္းနည္းပဲ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲသည္နည္းနည္းေလးကပဲ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာ သြယ္ဝိုက္အပ္ႏွင္းထားတဲ့ သေဘာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ အမွန္တက္ကယ္လည္း လက္ေတြ႕မွာ ႏိုင္ငံကို စီမံခန္႕ခြဲေနတာ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္သာ ျဖစ္ၿပီး သမၼတဟာ နာမည္ခံသက္သက္သာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခု ရွိတာက ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးေဆာင္တဲ့ အစိုးရအဖြဲ႕ဟာ လႊတ္ေတာ္ထဲမွာ ရွိေနၿပီး အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာသာမက ဥပေဒျပဳေရးအာဏာကိုလည္း အတိုင္းအတာ တစ္ရပ္အထိ ကိုင္တြယ္ ထိန္းခ်ဳပ္ထားႏိုင္တာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ ပထမဆံုး ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္က ဂ်ဝါဟလာေန႐ူးျဖစ္ၿပီး လက္ရွိတာဝန္ထမ္းေဆာင္ေနတဲ့ ေဒါက္တာ မန္မိုဟန္ဆင္းကေတာ့ ၁၇ ဆက္ေျမာက္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ျဖစ္ပါတယ္။

    ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ အဓိက ကြာျခားခ်က္ကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အာဏာဟာ ဥပေဒျပဳေရး အာဏာနဲ႔ သီးျခား ကင္းလြတ္ေနၿပီး ဥပေဒျပဳေရး နဲ႕ ပတ္သက္လာရင္ လႊတ္ေတာ္ကိုသာ အာဏာအလံုးစံု အပ္ႏွင္းထားတာကို ေတြ႕ရမွာပါ။ လႊတ္ေတာ္ရဲ႕ ဥပေဒျပဳေရး လုပ္ငန္းစဥ္မွာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္းက သက္ဆိုင္ရာ က႑အလိုက္ သြားေရာက္ ေဆြးေႏြးေျဖရွင္းႏိုင္ခြင့္ ရွိေပမယ့္ ေနာက္ဆံုးေတာ့ လႊတ္ေတာ္ရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္သာ အတည္ျဖစ္ပါတယ္။ လႊတ္ေတာ္က ေပးပို႕လာတဲ့ ့ဥပေဒၾကမ္းတစ္ခုကို သမၼတက သေဘာမတူရင္ေတာင္ သတ္မွတ္ရက္ျပည့္တာနဲ႔ ဥပေဒအျဖစ္ အာဏာတည္တာကေတာ့ သြားတူေနတာကို ေတြ႕ပါတယ္။
    ဒီေနရာမွာ တစ္ခု ရွဳပ္ေထြးစရာေတာ့ ရွိေနပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ဆိုတာ ျပည္နယ္နဲ႕ တုိင္းေဒသႀကီး ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္မ်ားသာ ရွိတာမို႕ ရွဳပ္ေထြးစရာ မရွိေပမယ့္ အိႏၵိယမွာေတာ့ ျပည္ေထာင္စု အစိုးရမွာလည္း သမၼတနဲ႔ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ရွိေနၿပီး ျပည္နယ္ အစိုးရမ်ားမွာလည္း ျပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးနဲ႔ ျပည္နယ္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္တို႕ ရွိေနပါတယ္။ ဒီစာစုမွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ဆိုတာ ျပည္ေထာင္စု အစိုးရအဖြဲ႕ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ကို ဆိုလိုတာ ျဖစ္ၿပီး ျပည္နယ္အစိုးရမ်ားအေၾကာင္း တင္ျပတဲ့အခါ ျပည္နယ္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္လို႕ သံုးနွံဳးသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

အိႏၵိယႏိုင္ငံ ႐ံုးသံုးဘာသာစကားမ်ား

    သာမန္အားျဖင့္ေတာ့ အိႏၵိယႏိုင္ငံရဲ႕ ႐ံုးသံုးဘာသာစကားဟာ အဂၤလိပ္ဘာသာပဲလို႕ မွတ္ထားခဲ့မိပါတယ္။ ဒါဟာ မွန္တယ္ဆိုေပမယ့္ အျပည့္အဝ မွန္တယ္လို႕လည္း မဆိုႏိုင္ျပန္ပါဘူး။ လက္ရွိမွာ အေျခခံဥပေဒက အသိအမွတ္ျပဳထားတဲ့ ႐ံုးသံုးဘာသာစကားက စုစုေပါင္း ၂၂ မ်ိဳးေတာင္ ရွိေနပါတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့ အာသံ၊ ဘဂၤလီ၊ ဘိုဒို၊ ေဒါ့ဂရီ၊ ဂူဂ်ာရတီ၊ ဟင္ဒီ၊ ကန္နဒ၊ ကက္ရွိမီရီ၊ ေကာ့ကနီ၊ မိုင္သီလီ၊ မာလာယာလမ္၊ မဏိပူရ္၊ မာရသီ၊ နီေပါလီ၊ ေအာရိယ၊ ပန္ဂ်ပ္ဘီ၊ သကၠတ၊ စန္သီလီ၊ ဆင္ဒီ၊ တမီလ္၊ တယ္လ္ဂူ၊ အူရ္ဒူ ဘာသာစကားတို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ခုထူးျခားတာက တို႔ျမန္မာႏိုင္ငံ အေျခခံဥပေဒလို ႐ံုးသံုးဘာသာစကား တစ္ခုတည္း သတ္မွတ္ထားတာ မဟုတ္ဘဲ ေနရာဌာနကို လိုက္ၿပီး သတ္မွတ္ထားျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ထူးျခားတာ တစ္ခုက အေျခခံဥပေဒက အသိအမွတ္ မျပဳထားဘဲ ႐ံုးသံုးသတ္မွတ္ထားတဲ့ ဘာသာစကားေတြ ရွိပါေသးတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့ ထရိပူရ္ ျပည္နယ္မွာ ေကာ့ဘိုေရာ့ခ္ ဘာသာစကား၊ မီဇိုရမ္ ျပည္နယ္မွာ မီဇိုဘာသာစကား၊ မဟာလယျပည္နယ္မွာ ခါစီနဲ႔ ဂါ႐ို ဘာသာစကား၊ ဂိုအာျပည္နယ္မွာ ေပၚတူဂီဘာသာစကား၊ ပြန္ဒီခ်ယ္ရီ ျပည္ေထာင္စု နယ္ေျမမွာ ျပင္သစ္ဘာသာစကားတုိ႕ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ျပည္နယ္ေတြနဲ႕ ျပည္ေထာင္စုနယ္ေျမေတြဟာ ကိုယ့္ျပည္နယ္အတြင္း ႐ံုးသံုးဘာသာစကား သတ္မွတ္ျပဌာန္းဖို႕အတြက္ အေျခခံဥပေဒ ဇယား ၈ ပါ အသိအမွတ္ျပဳထားတဲ့ ဘာသာစကားေတြ ျဖစ္ဖို႕ မလိုပါဘူးတဲ့ဗ်ာ။

   ျပည္ေထာင္စုအစိုးရရဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး သံုးစြဲရမယ့္ ဘာသာစကားကေတာ့ ဒီဗာနာဂရိ အကၡရာနဲ႔ ေရးထားတဲ့ ဟင္ဒီဘာသာစကား ျဖစ္ပါတယ္။ ဂဏန္းသခ်ၤာ သေကၤတေတြကိုလည္း ႏိုင္ငံတကာသံုး ဟင္ဒီသေကၤတနဲ႔ ေရးရမယ္လို႕ ပုဒ္မ ၃၄၃ မွာ ျပဌာန္းထားပါတယ္။ ခြ်င္းခ်က္အေနနဲ႕ေတာ့ အေျခခံဥပေဒ အာဏာမတည္မီက အဂၤလိပ္လို ေရးသားသံုးစြဲခဲ့တဲ့ ကိစၥရပ္မ်ားမွာေတာ့ အေျခခံဥပေဒ အာဏာတည္ၿပီး ဆယ့္ငါးႏွစ္အတြင္း ဆက္လက္ သံုးစြဲ ရမယ္လို႕ ျပဌာန္းထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီဆယ့္ငါးႏွစ္အတြင္းမွာ အစိုးရကိစၥရပ္မ်ားအတြက္ အဂၤလိပ္စကားအျပင္ ဟင္ဒီစကားကိုလည္း ထပ္ေလာင္းသံုးစြဲဖို႕ သမၼတက အမိန္႕ထုတ္ျပန္ ညႊန္ၾကားႏိုင္တယ္လို႔လည္း ဆိုျပန္ပါတယ္။ ဒီဆယ့္ငါးႏွစ္အတြင္းမွာ အဂၤလိပ္လို သံုးမလား၊ ဟင္ဒီလို သံုးမလားဆိုတာကို ပါလီမန္က ဥပေဒျပဌာန္း သတ္မွတ္ဖို႕လည္း ေဖာ္ျပထားပါေသးတယ္။
    အဲသည္ ဆယ့္ငါးႏွစ္ လြန္ေျမာက္ၿပီးရင္ ဘယ္ဘာသာစကားကို သံုးသင့္တယ္ ဆိုတာ ေထာက္ခံ တင္ျပႏိုင္ဖို႕အတြက္ ေကာ္မရွင္နဲ႕ ေကာ္မတီတစ္ရပ္ ဖြဲ႕စည္းၿပီး ေလ့လာစံုစမ္းဖို႕လည္း အေျခခံဥပေဒမွာ ျပဌာန္းထားပါေသးတယ္။ အဲသည္ေကာ္မရွင္ကို သမၼတအမိန္႕နဲ႕ ဖြဲ႕ရမွာျဖစ္ၿပီး ေကာ္မရွင္ရဲ႕ တာဝန္ကေတာ့ ဟင္ဒီဘာသာစကား တိုးတက္ျဖစ္ထြန္းမွဳ၊ အစိုးရကိစၥေတြမွာ အဂၤလိပ္စကား အသံုးျပဳရျခင္းရဲ႕ ကန္႕သတ္ခ်က္ေတြ၊ တရားစီရင္ေရးနဲ႕ ဥပေဒျပဳေရးမွာ အဂၤလိပ္စာ သံုးစြဲေနပံုေတြ၊ ဂဏန္းသခ်ၤာ သေကၤတ သံုးစြဲမွဳေတြ၊ ျပည္ေထာင္စုနဲ႕ ျပည္နယ္မ်ားၾကား ျပည္နယ္အခ်င္းခ်င္းၾကားမွာ သံုးစြဲေနတဲ့ ဘာသာစကားေတြ စတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကို ေလ့လာၿပီး သမၼတဆီ တင္ျပေပးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲသည္လို ေလ့လာတင္ျပတဲ့ ေနရာမွာ အိႏၵိယႏိုင္ငံရဲ႕ စက္မွဳလုပ္ငန္း ယဥ္ေက်းမွဳနယ္ပယ္နဲ႕ သိပၸံပညာရပ္ေတြ တိုးတက္ျဖစ္ထြန္းေနတဲ့ အေျခအေနအျပင္ ဟင္ဒီစကား မေျပာတဲ့ ေဒသက လူေတြအတြက္ ျပည္သူ႕ေရးရာဝန္ေဆာင္မွဳ လုပ္ငန္းေတြအေပၚ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွဳကိုပါ ထည့္သြင္း သံုးသပ္ရမယ္လို႕ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

    ဒါ့အျပင္ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ အမတ္ ၂၀၊ အထက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ ၁၀ ေယာက္ ေပါင္း ၃၀ ပါတဲ့ ေကာ္မတီတစ္ရပ္ကို သက္ဆိုင္ရာ လႊတ္ေတာ္ေတြက ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ ဖြဲ႕စည္းရပါမယ္တဲ့။ ေကာ္မတီရဲ႕ တာဝန္ကေတာ့ အထက္မွာ ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ ေကာ္မရွင္ရဲ႕ ေတြ႕ရွိခ်က္ေတြကို ေလ့လာသံုးသပ္ၿပီး သေဘာထားမွတ္ခ်က္နဲ႕တကြ သမၼတဆီ တင္ျပေပးဖို႕ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲသည္ အစီရင္ခံစာကို ေလ့လာသံုးသပ္ၿပီး သမၼတက လိုအပ္တဲ့ ညြန္ၾကားခ်က္ ထုတ္ျပန္ရမယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။
    ေနာက္တစ္ခုက ေဒသဆိုင္ရာ ဘာသာစကားေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ပုဒ္မ သံုးခု ျပဌာန္းထားပါတယ္။ ျပည္နယ္ေတြအေနနဲ႕ သူတို႔ ျပည္နယ္မွာ အသံုးျပဳဖို႕ ဘာသာစကားကို ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္ေတြမွာ ဥပေဒျပဌာန္း သတ္မွတ္ႏိုင္တယ္လို႕ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အဲသည္လို မျပဌာန္းခင္ကာလမွာ အဂၤလိပ္စကားကိုပဲ ဆက္လက္ သံုးစြဲရမယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။
    ျပည္နယ္အခ်င္းခ်င္း ဒါမွမဟုတ္ ျပည္နယ္နဲ႔ ျပည္ေထာင္စုတို႕ ဆက္သြယ္ေျပာဆိုဖို႕ ဘာသာစကားအေနနဲ႕ ျပည္နယ္ေတြက ဟင္ဒီစကားကို သံုးဖို႕ သေဘာတူတယ္ဆိုရင္ ဟင္ဒီစကားကို သံုးရမယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။
    ျပည္နယ္တစ္ခုထဲက လူမ်ားစု ေျပာဆိုတဲ့ ဘာသာစကားကို အသိအမွတ္ျပဳေပးဖို႕ ေတာင္းဆိုလာရင္ သမၼတက အသိအမွတ္ျပဳေပးရမယ္လို႕ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
    ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္၊ တရား႐ံုးမ်ားနဲ႔ ဥပေဒျပဌာန္းရာမွာ အသံုးျပဳတဲ့ ဘာသာစကားနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ပါလီမန္က ဥပေဒျပဳ မသတ္မွတ္ခင္မွာ အဂၤလိပ္စကားကို သံုးစြဲရမယ္လို႕ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ သံုးစြဲရမယ့္ ေနရာေတြက တရား႐ံုးမွာ တရားရင္ဆိုင္တဲ့အခါ၊ တရားဝင္ စာရြက္စာတမ္းမွာ၊ ဥပေဒျပဌာန္းတဲ့အခါ ျပင္ဆင္ခ်က္မ်ား လုပ္တဲ့အခါ၊ သမၼတနဲ႕ ျပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးတို႕က ဥပေဒကဲ့သို႕ အာဏာတည္တဲ့ အမိန္႕ေတြ ထုတ္ျပန္တဲ့အခါ၊ အမိန္႕ ညြန္ၾကားခ်က္ လုပ္ထုံုးလုပ္နည္း နည္းဥပေဒ စသည္တို႕ ထုတ္ျပန္တဲ့အခါမွာ ပါလီမန္က ဥပေဒျပဌာန္း သတ္မွတ္ျခင္း မျပဳသေရြ႕ အဂၤလိပ္စကားကို ဆက္လက္ သံုးစြဲရမယ္လို႕ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တရား႐ံုးက ုထုတ္ျပန္တဲ့ အမိန္႕ေတြ စီရင္ခ်က္ေတြကေတာ့ ဒီျပဌာန္းခ်က္နဲ႕ မသက္ဆိုင္ဘူးလို႕ ဆိုပါတယ္။

    တကယ္လို႔ ျပည္နယ္ေတြက အဂၤလိပ္စကားမဟုတ္တဲ့ တစ္ျခားဘာသာစကားတစ္ခုကို တရားဝင္ ႐ံုးသံုးစာအျဖစ္ သတ္မွတ္လိုက္ၿပီဆိုရင္ အထက္မွာ တင္ျပခဲ့တဲ့ လုပ္ငန္းကိစၥေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ထုတ္ျပန္ခဲ့တဲ့ ထုတ္ျပန္ခ်က္ေတြကို သက္ဆိုင္ရာ ျပည္နယ္ျပန္တမ္းမွာ အဂၤလိပ္လို ေဖာ္ျပေပးရမွာ ျဖစ္ၿပီး အဲဒီ ေဖာ္ျပခ်က္က တရားဝင္ျဖစ္တယ္လို႕ ျပဌာန္းထားပါတယ္။
    ေနာက္တစ္ပိုင္းကေတာ့ ဘာသာစကားမ်ားနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အထူးညႊန္ၾကားခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။ ျပည္နယ္ေတြမွာရွိတဲ့ လူနည္းစု ဘာသာစကားေတြကို သူတို႔ေတြ မူလတန္း ပညာေရးမွာ သံုးစြဲ သင္ၾကားေပးႏိုင္ေအာင္ သက္ဆိုင္ရာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အာဏာပိုင္ေတြကို ႀကိဳးစားရမယ္ ဆိုတာရယ္ သမၼတက လိုအပ္တဲ့ ညႊန္ၾကားခ်က္ ထုတ္ျပန္ေပးရမယ္ဆိုတာရယ္ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ၿပီးရင္လည္း လူနည္းစုပဲ ေျပာဆိုသံုးစြဲတဲ့ ဘာသာစကားေတြအတြက္ အထူးအရာရွိတစ္ေယာက္ကို သမၼတက ခန္႕အပ္ထားရမယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ အဲဒီအရာရွိဟာ လူနည္းစု ဘာသာစကားဆိုင္ရာ ကိစၥေတြကို ေလ့လာၿပီး အခါအားေလ်ာ္စြာ သမၼတကို တင္ျပၿပီး ပါလီမန္ကိုလည္း တင္ျပတဲ့အျပင္ သက္ဆိုင္ရာ ျပည္နယ္အစိုးရမ်ားကိုလည္း ေပးပို႕ရမယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။
    ဘာသာစကားနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေနာက္ဆံုးျပဌာန္းခ်က္ကေတာ့ ဟင္ဒီဘာသာစကား ဖြံ႕ၿဖိဳးတုိးတက္ေရးအတြက္ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရမွာ တာဝန္ရွိတယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ အိႏၵိယရဲ႕ ယဥ္ေက်းမွဳ အားလံုးကို ၾကြယ္ဝလွတဲ့ ဟင္ဒီစကားနဲ႔ ေျပာႏို္င္ဆိုႏိုင္ သံုးစြဲႏိုင္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ဖို႕ ျပဌာန္းထားပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အစမွာတုန္းက ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ ဘာသာစကား ေတြကိုလည္း ဖြံ႕ၿဖိဳးေအာင္ ေဆာင္ရြက္ဖို႔ ျပဌာန္းထားပါတယ္။

    အိႏၵိယႏိုင္ငံရဲ႕ ႐ံုးသံုး ဘာသာစကားမ်ားနဲ႕ ပတ္သက္ရင္ အခု ေရးသား တင္ျပထားတာက ေတာ္ေတာ္ကို `ရွဳပ္ေထြးတယ္လို႕ ထင္စရာပါပဲ။ အမွန္တကယ္လည္း ႐ွဳပ္ေထြးလွၿပီး ဒီကေန႕အထိ အိႏၵိယႏိုင္ငံမွာ ဘာသာစကား သတ္မွတ္ေရးနဲ႔ ပတ္သက္လို႕ အျငင္းပြားလို႕ မၿပီးဆံုးႏိုင္ေသးဘူးလို႕ သိရပါတယ္။
    ဒီေနရာမွာ အလ်ဥ္းသင့္လို႕ ျမန္မာႏိုင္ငံ အေျခခံဥပေဒမွာ ဘာသာစကားနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေဖာ္ျပခ်က္မ်ားကို ေကာက္နဳတ္ တင္ျပလိုပါတယ္။ အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၂၂(က) မွာ ႏိုင္ငံေတာ္ဟာ တိုင္းရင္းသားမ်ားရဲ႕ စကား၊ စာေပ၊ ယဥ္ေက်းမွဳတို႕ကို ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေစရန္ ကူညီေဆာင္ရြက္ေပးရမယ္ လို႔ ျပဌာန္းထားပါတယ္။ ပုဒ္မ ၄၅၀ မွာ ျမန္မာစာဟာ ႐ံုးသံုးစာျဖစ္တယ္လို႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အေျခခံဥပေဒကို အနက္အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုရာမွာ ျမန္မာစာနဲ႔ ေရးသားထားခ်က္မ်ားကို အေျခခံရမယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ အေျခခံဥပေဒ တရားဝင္စာမူမွာ အဂၤလိပ္လိုလည္း ပါလို႕ ဒီလိုျပဌာန္းထားတာလို႕ ထင္ပါတယ္။ (တစ္ခ်ိဳ႕ကေတာ့ အဂၤလိပ္လိုေလး ေျပာလိုက္ရမွ၊ အနည္းဆံုးေတာ့ ညွပ္ေျပာလိုက္ရမွ လူရာဝင္တယ္ ထင္ၾကသဗ်။ ဤကားစကားခ်ပ္) အေျခခံဥပေဒ ျမန္မာစာမူတစ္ခုကို အမ်ိဳးသား ေမာ္ကြန္းတိုက္မွာ ေမာ္ကြန္းတင္ထားရမွာ ျဖစ္ၿပီး ျပဌာန္းခ်က္မ်ားအတြက္ အၿပီးအျပတ္ သက္ေသအရာ တည္ေစရမယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အေျခခံဥပေဒကို ပံုႏိွပ္ထုတ္ေဝတဲ့အခါ ျဖစ္လာႏိုင္တဲ့ အမွားေတြကို ႀကိဳတင္ကာကြယ္ထားတယ္လို႕ ယူဆရပါတယ္။
    အခုထိ ေရးသားခဲ့သမွ် အိႏၵိယႏိုင္ငံ အေျခခံဥပေဒဆိုင္ရာ စာစုေတြထဲမွာ ဒီစာစုကို ေရးရတာ ေခါင္းအစားဆံုးနဲ႕ နားမလည္ဆံုးပါပဲဗ်ာ။ ဒီထက္ပိုနားလည္ေအာင္ ထပ္ဖတ္ၾကည့္ၿပီးရင္ ဒီထက္ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ေရးႏိုင္ေအာင္ ႀကိဳးစားလိုက္ ပါအံုးမယ္။ အမွားအယြင္းရွိရင္ ဗိုလ္ေကာင္း ရဲ႕ အားနည္းခ်က္လို႕သာ ေအာက္ေမ့ၿပီး ေထာက္ျပတည့္မတ္ ေပးၾကပါလို႕ ပန္ၾကားလိုက္ပါတယ္။

ႏိုင္ငံသားျဖစ္ျခင္းႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး အိႏၵိယအေျခခံဥပေဒတြင္ျပဌာန္းထားခ်က္မ်ား

    ဒီအပိုင္းနဲ႕ ပတ္သက္ရင္ တို႕ျမန္မာႏိုင္ငံ အေျခခံဥပေဒမွာေတာ့ ပုဒ္မ ၂ ခုပဲ ပါဝင္ပါတယ္။ ပုဒ္မ ၃၄၅ မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံသား တိုင္းရင္းသား မိဘႏွစ္ပါးက ေမြးဖြားသူ နဲ႕ အေျခခံဥပေဒ အတည္ျပဳျပဌာန္းတဲ့ ေန႕မွာ ဥပေဒအရ ႏုိင္ငံသားျဖစ္ၿပီးသူေတြဟာ ႏိုင္ငံသားေတြ ျဖစ္တယ္လို႕ ျပဌာန္းထားပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခုက ပုဒ္မ ၃၄၆ မွာပါ။ ႏိုင္ငံသားျပဳျခင္း၊ ႏုိင္ငံသားျဖစ္ျခင္း ႏွင့္ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္မွ ရပ္စဲျခင္းတို႕သည္ ဥပေဒျဖင့္ ျပဌာန္းသည့္အတိုင္း ျဖစ္ေစရမည္ လို႕ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
    သူတို႕ အေျခခံ ဥပေဒမွာေတာ့ ႏိုင္ငံသားျဖစ္ျခင္း အခန္းမွာ ပုဒ္မ ၁၁ ခုေတာင္ ပါဝင္ပါတယ္။ ပုဒ္မ ၅ မွာ အိႏၵိယနယ္နိမိတ္အတြင္း ေမြးဖြားသူ၊ အိႏၵိယႏိုင္ငံ နယ္နိမိတ္အတြင္း ေမြးဖြားလာတဲ့ မိဘႏွစ္ပါးက ေမြးဖြားသူ၊ အေျခခံဥပေဒ အာဏာမတည္မီ ငါးႏွစ္ထက္မနည္း အိႏၵိယႏိုင္ငံထဲမွာ အေျခစိုက္ ေနထုိင္ခဲ့သူေတြဟာ အေျခခံဥပေဒ အာဏာတည္တဲ့အခ်ိန္မွာ အိႏၵိယႏိုင္ငံမွာ ေနထိုင္တယ္ဆိုရင္ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳပါတယ္။

    ပုဒ္မ ၆ ကေတာ့ ပါကစၥတန္ကေန အိႏၵိယကို ေျပာင္းလာတဲ့ သူေတြအတြက္ ျပဌာန္းထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ပါကစၥတန္ဆိုတာကလည္း အိႏၵိယအတြက္ အိပ္မက္ဆိုးႀကီးကို ျဖစ္ေနေတာ့တာကိုး။ ပါကစၥတန္နဲ႔ ပတ္သက္လာရင္ အေျခခံဥပေဒထဲမွာေတာင္ တစ္သီးတစ္ျခား ေဖာ္ျပရေအာင္ကို သူတို႕ေတြက စိုးရိမ္ေနပံုရပါတယ္။  ပါကစၥတန္က ေျပာင္းလာတဲ့သူဟာ ၁၉၃၅ အိႏၵိယအစိုးရ အက္ဥပေဒအရ သူကိုယ္တုိင္ျဖစ္ျဖစ္၊ သူ႕ရဲ႕ မိဘ ဘိုးဘြားပဲျဖစ္ျဖစ္ အိႏၵိယမွာ ေမြးဖြားခဲ့သူ ျဖစ္ဖို႕လိုပါတယ္။ အဲသည္သူဟာ ၁၉၄၈ ဇူလိုင္လ ၁၉ ရက္ မတိုင္ခင္ အိႏၵိယႏိုင္ငံထဲမွာ ေနထိုင္တဲ့သူ ျဖစ္ရပါမယ္။ တကယ္လို႕ အဲသည္ရက္ ေနာက္ပိုင္းမွ ပါကစၥတန္က ေျပာင္းလာတဲ့သူဆိုရင္ အိႏၵိယႏိုင္ငံသားအျဖစ္ မွတ္ပံုတင္ထားၿပီးသူ ျဖစ္ဖို႔ လုိပါတယ္တဲ့။ အေျခခံဥပေဒ အတည္ျပဳတဲ့အခ်ိန္ မတုိင္မီ ေျခာက္လအတြင္း ေနထိုင္ခဲ့တာ မရွိဘူးဆိုရင္ အဲသည္သူဟာ ႏုိင္ငံသားအျဖစ္ မွတ္ပံုတင္ခြင့္ မရွိပါဘူးတဲ့ဗ်ာ။ ႐ွုပ္လိုက္တာ။
    ပုဒ္မ ၇ ကေတာ့ ပါကစၥတန္ကို ေျပာင္းသြားတဲ့သူေတြနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ျပဌာန္းခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။ အိႏၵိယကေန ပါကစၥတန္ ႏိုင္ငံထဲကို ၁၉၄၇ မတ္လ တစ္ရက္ေန႕ ေနာက္ပိုင္း ေျပာင္းေရႊ႕သြားတဲ့သူကို ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ အသိအမွတ္ မျပဳဘူးလို႕ ဆိုပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အထက္ပုဒ္မ ၆ မွာ ပါတဲ့အတိုင္း ၁၉၄၈ ဇူလိုင္လ ၁၉ ရက္ေန႕ ေနာက္ပိုင္းမွာ အိႏၵိယႏိုင္ငံထဲကို ျပန္ဝင္လာတဲ့သူဟာ ဥပေဒအရ ႏိုင္ငံသားမွတ္ပံုတင္တယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳ ခံရပါမယ္တဲ့။ ဘာေတြမွန္းကို မသိဘူး။

    ပုဒ္မ ၈ ကေတာ့ အိႏၵိယႏိုင္ငံျပင္ပမွာ ေနထိုင္ၾကတဲ့ အိႏၵိယႏြယ္ဖြားေတြရဲ႕ ႏုိင္ငံသားျဖစ္မွဳနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ျပဌာန္းခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။ အထက္က ပုဒ္မ ၅ မွာ ဘယ္လိုပဲ ေရးထားထားတဲ့ ၁၉၃၅ အိႏၵိယအစိုးရ အက္ဥပေဒအရ အဘိုးအဘြားေတြဟာ အိႏၵိယႏိုင္ငံသားေတြ ျဖစ္ၿပီး သူတို႕ ေရာက္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံေတြက အိႏၵိယ သံ႐ံုးေတြမွာ  ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ မွတ္ပံုတင္မယ္ဆိုရင္ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ အသိအမွတ္ ျပဳေပးပါတယ္တဲ့။
    ပုဒ္မ ၉ မွာ ျပဌာန္းထားတာကေတာ့ အျခားႏုိင္ငံသား ခံယူသြားတဲ့သူေတြကိုေတာ့ အိႏၵိယႏိုင္ငံသားအျဖစ္ အသိအမွတ္ မျပဳပါဘူးတဲ့။ ႏွစ္ႏိုင္ငံ ႏိုင္ငံသား အျဖစ္ကို လက္မခံတဲ့ သေဘာပဲဗ်။ ေနာက္ပုဒ္မ တစ္ခုျဖစ္ကေတာ့ တို႕ျမန္မာႏိုင္ငံ အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၃၄၆ နဲ႕ သေဘာသဘာဝခ်င္း အတူတူပါပဲ၊ ႏိုင္ငံသားျပဳျခင္း ႏိုင္ငံသားအျဖစ္မွ ရပ္စဲျခင္းတို႕နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ပါလီမန္လႊတ္ေတာ္က ဥပေဒျပဌာန္း  ေဆာင္ရြက္ႏိုင္တယ္လို႕ ေရးသားထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။
    ဒီေနရာမွာ အလ်ဥ္းသင့္လို႕ ဗိုလ္ေကာင္းတို႕ ျမန္မာႏိုင္ငံသားဥပေဒနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး နည္းနည္းေလာက္ မိတ္ဆက္ေပးခ်င္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံသားဥပေဒကို ျပည္ေထာင္စုဆိုရွယ္လစ္သမၼတ ျမန္မာႏို္င္ငံေတာ္ တတိယအႀကိမ္ ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ အစည္းအေဝးကေန ၁၉၈၂ ခုႏွစ္ ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ ဥပေဒအမွတ္ ၄ အျဖစ္ ျပဌာန္းခဲ့ပါတယ္။ အဲသည္ ဥပေဒမူရင္းကို ဖတ္ခ်င္ရင္ ၁၉၈၂ ခုႏွစ္ ဥပေဒနည္းဥပေဒမ်ား စာအုပ္ စာမ်က္ႏွာ ၅၅ မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အဲသည္ဥပေဒဟာ ဒီေန႕အခ်ိန္အထိ တစ္စံုတစ္ရာ ျပင္ဆင္စရာမလိုေအာင္ ျပည့္စံုေခတ္မီေနေသးတယ္လို႕ ဆိုစမွတ္ရွိပါတယ္။ စိတ္ဝင္စားသူမ်ား ဖတ္ခ်င္ရင္ ဖတ္လို႕ ရေအာင္ နတ္လမ္းညႊတ္လိုက္ရပါတယ္ဗ်ား။

အိႏၵိယႏိုင္ငံ အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ျခင္း

    ကမာၻေပၚမွာ က်င့္သံုးေနသမွ် ဘယ္အေျခခံ ဥပေဒမွ ၿပီးျပည့္စံုတယ္ရယ္လို႕ မရွိပါဘူး။ ရွိလည္း မရွိႏိုင္ပါဘူး။ က်င့္သံုးေနရင္းနဲ႕ လုိအပ္ခ်က္ေတြ ေခတ္နဲ႕ မဆီေလ်ာ္တာေတြ ရွိလာမွာ သဘာဝ က်ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း အေျခခံ ဥပေဒေတြမွာ ျပင္ဆင္ျခင္း ဆိုတဲ့ အခန္းကို စေရးကတည္းက ထည့္ေရးေပးထားၾကတာေပါ့။ တို႕ျမန္မာႏိုင္ငံ အေျခခံဥပေဒမွာ အခန္း ၁၂ ဟာ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ျခင္း အခန္း ျဖစ္ပါတယ္။ အိႏၵိယႏိုင္ငံ အေျခခံ ဥပေဒမွာလည္း အပိုင္း ၂၀ ဟာ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ျခင္း အခန္း ျဖစ္ပါတယ္။
    တို႕နဲ႕ သူတို႕နဲ႕ တူတဲ့အခ်က္က အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ခြင့္ အာဏာကို အၾကမ္းဖ်င္းအားျဖင့္ လႊတ္ေတာ္ကို အပ္ႏွင္းထားတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဤအေျခခံဥပေဒ၌ မည္သို႔ပင္ ဆုိေစကာမူ အေျခခံဥပေဒပါ ျပဌာန္းခ်က္မ်ားကို  ျဖည့္စြက္ျခင္း၊ ေျပာင္းလဲျခင္း၊ ပယ္ဖ်က္ျခင္းတို႕ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ဤပုဒ္မတြင္ ျပဌာန္းထားေသာ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားနွင့္ အညီ ပါလီမန္လႊတ္ေတာ္က က်င့္သံုးျပင္ဆင္ႏုိင္သည္ လုိ႕ အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၃၆၈ မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ရန္ တင္သြင္းေသာ အဆိုကို ဥပေဒမူၾကမ္းအျဖစ္ တင္သြင္းရမည္ ဆိုတာက တို႕နဲ႕ သူတို႕နဲ႕ အတူတူပါပဲ။ တို႕ဆီမွာေတာ့ အဲသည္ ဥပေဒၾကမ္းကို ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္မွာပဲ တင္သြင္းဖို႕ ျပဌာန္းထားေပမယ့္ သူတို႕ ဆီမွာေတာ့ အထက္လႊတ္ေတာ္ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ တစ္ခုခုမွာ စတင္ တင္သြင္းလုိ႕ ရပါတယ္။ လႊတ္ေတာ္ ႏွစ္ရပ္လံုးက အမ်ားစု သေဘာတူအတည္ျပဳၿပီ ဆိုရင္ သမၼတဆီ ေပးပို႕ၿပီး ဥပေဒအျဖစ္ ထုတ္ျပန္ေၾကညာရတာလည္း တူပါတယ္။ ဒါက ႐ိုး႐ိုးပုဒ္မေတြအတြက္ ေျပာတာ။ ေခတ္စကားနဲ႕ ေျပာရရင္ ႐ိုး႐ိုးမဟုတ္တဲ့ ရွယ္ပုဒ္မေတြ ရွိပါေသးတယ္။

        အဲသည္ရွယ္ပုဒ္မေတြကိုေတာ့ လႊတ္ေတာ္ထဲမွာတင္ ျပင္လို႕ မရပါဘူး။ ျမန္မာႏိုင္ငံ အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၄၃၆(က) မွာ ပုဒ္မတစ္ခ်ဳိ႕ ေဖာ္ျပထားသလိုပဲ သူတို႕ အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၃၆၈ မွာလည္း သီးျခား ေဖာ္ျပထားတဲ့ ပုဒ္မေတြ အပိုင္းေတြ ရွိပါတယ္။ အဲသည္ သီးျခားေဖာ္ျပထားတဲ့ ပုဒ္မေတြကိုေတာ့ လႊတ္ေတာ္က သေဘာတူ အတည္ျပဳ႐ံုနဲ႕ ျပင္ဆင္လို႕ မရပါဘူး။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ၇၅ ရာခိုင္နွဳန္းေက်ာ္က ျပင္ဆင္ဖို႕ သေဘာတူလက္ခံၿပီးရင္ေတာင္ ျပည္လံုးကြ်တ္ ဆႏၵခံယူပြဲ က်င္းပၿပီး ျပည္သူ႕ဆႏၵ ရယူရပါေသးတယ္။ အဲသည္မွာ ဆႏၵမဲ ေပးခြင့္ရွိသူအားလံုးရဲ႕ ထက္ဝက္ေက်ာ္ ေထာက္ခံခ်က္ ရမွသာ ျပင္ဆင္ႏိုင္တာပါ။ ထုိနည္းတူစြာပါပဲ အိႏၵိယ အေျခခံ ဥပေဒ ျပင္ဆင္ခ်က္ အခန္းမွာ သီးျခားျပဌာန္းထားတဲ့ ပုဒ္မေတြကို ပါလီမန္လႊတ္ေတာ္က မ်ားရာဆႏၵမဲနဲ႕ ေထာက္ခံ အတည္ျပဳၿပီးၿပီ ဆိုရင္ေတာင္ ျပည္နယ္ လႊတ္ေတာ္ေတြရဲ႕ သေဘာထားကို ရယူရပါေသးတယ္။ ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္ စုစုေပါင္းရဲ႕ အနည္းဆံုး တစ္ဝက္က ေထာက္ခံ သေဘာတူမွသာ အဲသည္ဥပေဒၾကမ္းကို သမၼတဆီ ေပးပို႕ အတည္ျပဳရတာပါ။

           ဒါေပမယ့္ အိႏၵိယအေျခခံဥပေဒမွာ ျပင္ဆင္ခြင့္မရွိတဲ့ ပုဒ္မတစ္ခု  ရွိပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ ပုဒ္မ ၁၃ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံသားမ်ား၏ မူလအခြင့္အေရးခန္းမွာ ျပဌာန္းထားတဲ့ ျပဌာန္းခ်က္မ်ားနဲ႕ ဆန္႕က်င္ေသြဖည္တဲ့ ဥပေဒေတြကို ျပဌာန္းျခင္းကို တားျမစ္ထားတ့ဲပုဒ္မ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲသည္ ပုဒ္မ ၁၃ ကိုေတာ့ ဘယ္လိုနည္းနဲ႕မွ ဘယ္သူမွ ျပင္ဆင္ခြင့္ မရွိပါဘူးတဲ့။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ျခင္းနဲ႕ ပတ္သက္ၿပီး ဘယ္တရား႐ံုးကမွ ေခၚယူေမးျမန္းပိုင္ခြင့္ မရွိဘူးဆိုတာပါ ထည့္သြင္း ျပဌာန္းထားပါေသးတယ္။ သေဘာကေတာ့ အေျခခံဥပေဒကို အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုခြင့္ ရွိတဲ့ တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္ကေတာင္ ကန္႕ကြက္လို႕ မရဘူးလုို႕ ဆိုလိုတာလား ဗိုလ္ေကာင္းလည္း သိပ္ေတာ့ နားမလည္ဘူးရယ္။

သူငယ္ခ်င္းမ်ားႏွင့္ ေန႕လည္စာ

ငယ္ငယ္တုန္းက ေက်ာင္းတက္ရင္း သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႕ အတူ ေန႕လည္စာ ၀ိုင္းဖြဲ႕ စားရတဲ့ အရသာမ်ိဳး လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ႀကံဳဖူးၾကမွာပါ။ ကြ်န္ေတာ္လည္း ငယ္ငယ္တုန္းကလို႕ မဆိုနိုင္ေပမယ့္ ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္မွာ ဘြဲ႕လြန္တက္ေနတုန္း သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႕ ေန႕လည္စာ အတူစားခဲ့ဖူးတဲ့ အႀကိမ္ေပါင္းမ်ားစြာ ရွိခဲ့ဖူးပါတယ္။
          ကြ်န္ေတာ္နဲ႕ ေန႕လည္စာ အတူစားခဲ့တဲ့သူေတြဟာ တစ္တန္းတည္းသားခ်င္းမို႕ သူငယ္ခ်င္းလို႕ ဆိုေပမယ့္ တကယ္ေတာ့ ကြ်န္ေတာ္ ရိုေသခ်စ္ခင္ရတဲ့ အစ္မေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ေတဘုမၼာ သီ္ခ်င္းႀကီးကို ေရးသြားတဲ့ ဦးၿပံဳးခ်ိဳတို႕ က်ိဳက္လတ္ၿမိဳ႕က မဇင္မာလြင္၊ ႀကိဳးၾကာမေသာက္ ေရမေနာက္ မေပါက္ေရႊၾကာ မိထိလာဆိုတဲ့ ၾကည္တစ္ျခမ္း ေနာက္တစ္ျခမ္း ေရကန္ႀကီး ရွိတဲ့ မိတၳီလာၿမိဳ႕ သူ မေမသူေထြး၊ စာဆိုေတာ္္ အေက်ာ္အေမာ္ န၀ေဒးႀကီးတို႕ရဲ႕အရပ္ ျပည္ၿမိဳ႕က မလြင္သႏာၱထား။ နာမည္ၾကားလိုက္တာနဲ႕ ( တံတားဦးက ကြမ္းနု၀ါ)ဆိုတဲ့ စာခ်ိဳးေလးကို သတိရသြားေစတဲ့ မခင္၀ါနု။ ခရမ္းကေန ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ထိ ကားတေမ့တေမာစီးၿပီး ေက်ာင္းလာတက္ရတယ္ဆိုတဲ့ မၿငိမ္းသြဲ႕ခိုင္ တို႕ဟာ ကြ်န္ေတာ္နဲ႕ ေန႕လည္စာ အတူစားဖက္ သူငယ္ခ်င္းမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ ထမင္း၀ိုင္းမွာ မပါေပမယ့္ ကြ်န္ေတာ့္အတြက္ ဟင္းေတြ တကူးတကခ်က္ ယူလာေပးတတ္တဲ့ သူကေတာ့ အဂၤလိပ္လို ေျပာတဲ့အခါ အသံစူးစူးေလးနဲ႕ နားနားၿပီး ေျပာတတ္တဲ့ မေဆြနိုင္ထြန္း ျဖစ္ပါတယ္။
          ရိပ္သာက လာပို႕ေပးတဲ့ ထမင္းဗူးဟာ ေန႕တိုင္း အသားဟင္း ဆိုေပမယ့္ စားခ်င့္စဖြယ္ နည္းနည္းေလးမွ မေကာင္းတဲ့ဟင္းပါ။ စၿပီး စားရခါစကေတာ့ မဆိုးပါဘူးလို႕ ထင္ခဲ့ေပမယ့္ ၾကာလာေတာ့ ေန႕တိုင္း စားေနရတဲ့ ဒီထမင္းဗူးဟာ ဖြင့္လိုက္လို႕ ဟင္းနဲ႕ ရတာနဲ႕ကို စားခ်င္စိတ္ ေပ်ာက္သြားမတတ္ပါ။ အဲဒီလို အေျခအေနမ်ိဳးမွာ ကြ်န္ေတာ့္ သူငယ္ခ်င္းမ်ား ကိုယ္တုိင္ ေစာေစာထ ခ်က္ျပဳတ္ေၾကာ္ေလွာ္လာတဲ့ ဒါမွမဟုတ္ သူတုိ႕အိမ္ေတြက ခ်က္ျပဳတ္ ေၾကာ္ေလွာ္ ေပးလိုက္တဲ့ ဟင္းေတြဟာဆိုရင္ ကြ်န္ေတာ့္အတြက္ နတ္သုဒၶါတမွ်ပါပဲ။ ကြ်န္ေတာ့္ အစ္မမ်ားက သူတို႕ ေၾကာ္ေလွာ္ ခ်က္ျပဳတ္လာတာေတြကို ရက္ရက္ေရာေရာ ေကြ်းရံုသာမကဘူး ကြ်န္ေတာ့္ ထမင္းဗူးထဲက ဟင္းေတြကိုပါ စိတ္၀င္တစား စားေပးတဲ့အတြက္ ေက်းဇူးတင္ရပါေသးတယ္။
ကြ်န္ေတာ့္ သူငယ္ခ်င္း မမမ်ားဟာ ထမင္းစားရင္ ဟင္းထည့္ေကြ်းရံုသာမက ထမင္းစားၿပီးရင္လည္း လက္ဖက္ရည္တို႕ ေကာ္ဖီတို႕ တိုက္ပါေသးတယ္။ အၿမဲတမ္းလိုလို ဘိုင္ျပတ္ေနတဲ့ ကြ်န္ေတာ္ဟာ သူတို႕တိုက္တဲ့ လက္ဖက္ရည္ ေကာ္ဖီေတြသာ ခဏခဏ ေသာက္ၿပီး သူတုိ႕ကိုေရာ ဘယ္နွခါ ေကာ္ဖီတိုက္ဖူးသလဲလို႕ အခု စဥ္းစားၾကည့္တာ ေခါင္းထဲမွာ ေပၚမလာပါဘူး။ အဲဒီလို ထမင္းလည္းေကြ်း လက္ဖက္ရည္လည္းတိုက္တာကို ျပန္သတိရမိရင္ ငယ္ငယ္တုန္းက ျမန္မာ့သမိုင္းမွာ သင္ရတဲ့ သေဘၤာသေဌး ဦးနာေအာက္နဲ႕ အျပိဳင္ (ထမင္းလည္းေကြ်း ပု၀ါ တစ္ပိုင္စီကိုလည္း လက္ေဆာင္အျဖစ္ေပးတဲ့) ၿဗိတိသွ် အရင္းရွင္တို႕ရဲ႕ ဧရာ၀တီ သေဘၤာ ကုမၸဏီကို သြား သတိရမိပါတယ္။
ထမင္းစားရင္း စကားေတြ ေျပာတဲ့အခါ ကြ်န္ေတာ္က အတန္းထဲက ကြ်န္ေတာ္ႀကိဳက္ေနတဲ့ မမ တစ္ေယာက္အေၾကာင္း ေျပာရင္ သူတို႕ က သည္းခံ နားေထာင္ေပးသလို သူတို႕ေျပာတဲ့ ဟုိမင္းသားနဲ႕ ဟိုမင္းသမီးက ဘာျဖစ္ျပန္ၿပီတဲ့ ဆိုရင္လည္း ကြ်န္ေတာ္က နားေထာင္ေပးရပါတယ္။ ထမင္း၀ိုင္းမွာ အမ်ားဆံုး ၾကားရတာကေတာ့ မဇင္မာရဲ့ သားေလးအေၾကာင္း၊ မလြင္သႏာၱ (တိ္တ္တိတ္ပုန္းအေခၚ ေၾကာင္ေလး) ရဲ႕ အေမအေၾကာင္း၊ မၿငိမ္းရဲ႕ ေမာင္ေလးအေၾကာင္း၊ မေမသူရဲ႕ အြန္နရီတို႕ ဘာတို႕ ပါတဲ့ ေဘာလံုးပြဲအေၾကာင္း ေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
          လြန္ခဲ့တဲ့ သံုးနွစ္က အခုထိုင္ေနတဲ့ ေနရာရဲ႕ ေတာင္ဘက္ မိုင္နွွစ္ရာ့ငါးဆယ္အကြာမွာ သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႕ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ပါးပါး ေန႕လည္စာ စားခဲ့ၾကတာဟာ စိတ္ထဲမွာေတာ့ျဖင့္ အခုေလးတင္ စားၿပီးခါစလို႕ပဲ ေအာက္ေမ့ပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႕ရဲ႕ ေပ်ာ္ရႊင္စရာ ေက်ာင္သားဘ၀ဟာ မၾကာခင္မွာပဲ အဆံုးသတ္သြားခဲ့ၿပီး ခ်စ္လွစြာေသာ မမမ်ားကလည္း တကၠသိုလ္ ဆရာမေတြျဖစ္။ ကြ်န္ေတာ္လည္း ဦးစီးအရာရွိျဖစ္နဲ႕။ တစ္နယ္စီ ေ၀းသြားၾကတဲ့အခါ တစ္ခါတစ္ရံ အေၾကာင္းတုိက္ဆိုင္ရင္ ဖုန္းေလးဘာေလးဆက္လိုက္ ရယ္လိုက္ေမာလိုက္နဲ႕ ။
          စိတ္ကူးေလး ယဥ္ၾကည့္မိပါတယ္။ တစ္ေန႕ေန႕မွာ သားေတြ သမီးေတြ အိမ္ေထာင္ဘက္ေတြ မပါပဲ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ေတာင္ငူေဆာင္ ဦးခ်စ္ဆိုင္ေရွ႕က မေဟာ္ဂနီပင္ၾကီးေအာက္မွာ ကြ်န္ေတာ္တို႕ ထမင္း၀ိုင္းေလး ျပန္က်င္းပျဖစ္တယ္ဆိုရင္ ေရွးေဟာင္းေနွာင္းျဖစ္ေတြ ေျပာလို႕ ။ ရယ္လို႕ေမာလို႕ ။ လြမ္းစရာေလးေတြ ရွက္စနိုးစရာေလးေတြ ဂုဏ္ယူစရာေလးေတြ စားျမံဳ႕ျပန္လို႕ ။ မေသၾကခင္ တစ္ခါေလာက္ပဲျဖစ္ျဖစ္ေပါ့။ ( ၃-၇-၂၀၀၈)