Global Civilization Initiative - GCI

G C I
.
. . . ၂၀၂၁ ခုနှစ်မှာ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအဆိုပြုချက် (Global Development Initiative – GDI)၊ ၂၀၂၂ ခုနှစ်မှာ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာလုံခြုံရေးအဆိုပြုချက် (Global Security Initiative – GSI) တို့ကို ထုတ်ဖော်ခဲ့တဲ့ တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်ဟာ အခု ၂၀၂၃ ခုနှစ်မှာ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာယဉ်ကျေးမှုအဆင့်အတန်းမြင့်မားရေးအဆိုပြုချက် (Global Civilization Initiative – GCI) ကို ထပ်မံ ထုတ်ဖော်လိုက်ပြန်ပါတယ်။
.
. . . တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်ဟာ တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီ ဗဟိုကော်မတီ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး အနေနဲ့ မတ်လ ၁၅ ရက်နေ့က ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေးပါတီများ အဆင့်မြင့်အစည်းအဝေးမှာ ဗီဒီယိုကွန်ဖရင့်စနစ်နဲ့ တက်ရောက် မိန့်ခွန်းပြောကြားခဲ့ရာမှာ ခေတ်မီဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး နဲ့ ယဉ်ကျေးမှုအဆင့်အတန်းမြင့်မားရေးတို့ကို အဓိကထား ပြောသွားခဲ့တာကို တွေ့ရပါတယ်။ “ခေတ်မီဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးခရီးလမ်းတွင် နိုင်ငံရေးပါတီများ၏ အခန်းကဏ္ဍ” လို့ ခေါင်းစဉ်ပေးထားတဲ့ အဲသည် အစည်းအဝေးကို နိုင်ငံပေါင်း ၁၅၀ ကျော်က နိုင်ငံရေးပါတီနဲ့ အဖွဲ့အစည်းများက ကိုယ်စားလှယ် ၅၀၀ ကျော် တက်ရောက်ခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
.
. . . ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးက အားကောင်းမောင်းသန်ဆက်ပြီး တိုးတက်မှု မရှိသေးတာ၊ ဖွံ့ဖြိုးမှုကွာဟချက်တွေ ကြီးမားနေသေးတာ၊ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ယိုယွင်းပျက်စီးနေတာ နဲ့ စစ်အေးခေတ်အတွေးအခေါ်တွေ အယူသည်းနေကြတုန်း ဒီနေ့ခေတ်အခါမှာ လူသားထုရဲ့ ခေတ်မီဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးက လမ်းဆုံလမ်းခွရောက်နေတယ်လို့ နိဒါန်းချီပြီး ခေတ်မီဖွံ့ဖြိုးရေးနဲ့ ပတ်သက်လို့ အချက်ငါးချက်ကို တင်ပြခဲ့ပါတယ်၊ အဲဒါတွေကတော့
• ခေတ်မီဖွံ့ဖြိုးရေးလုပ်ဆောင်ရာမှာ ပြည်သူသာ အဓိကဖြစ်ရမယ်
• အမှီအခိုကင်းပြီး နည်းလမ်းပေါင်းစုံနဲ့ သွားရမယ်
• ခေတ်မီဖွံ့ဖြိုးရေးအခြေခံသဘောတရားတွေကို ဦးထိပ်ထားတဲ့ တစ်ချိန်တည်းမှာပဲ နည်းလမ်းသစ်တွေဖော်ထုတ်ရမယ်
• ကိုယ်တိုင်ရဲ့ ခေတ်မီတိုးတက်ရေးကို ကြိုးစားနေတဲ့ တစ်ပြိုင်တည်းမှာပဲ အခြားသူတွေလည်း တိုးတက်မှုအသီးအပွင့်ကို ခံစားနိုင်အောင် ကူညီရမယ်
• ခိုင်မာတဲ့ခေါင်းဆောင်မှုပေးရမယ်
.
. . . ယဉ်ကျေးမှုပေါင်းစံရောယှက်နေတဲ့ ရောင်စုံဥယျာဉ်ကြီးထဲမှာ ပန်းတွေပွင့်ဝေနိုင်ဖို့အတွက်ဆိုပြီး ကဗျာဆန်ဆန်စကားလုံးလေးနဲ့ နိဒါန်းပျိုးပြီးသကာလ “ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ယဉ်ကျေးမှုအဆင့်အတန်းမြင့်မားရေး အဆိုပြုချက်” (Global Civilization Initiative) ကို အချက် ၄ ချက်နဲ့ တင်ပြခဲ့ပါတယ်။ အဲဒါတွေကတော့
.
(က) မတူကွဲပြားတဲ့ ယဉ်ကျေးမှုတွေကို လေးစားအသိအမှတ်ပြုဖို့ အားပေးတယ်။ တန်းတူညီမျှခြင်း၊ အပြန်အလှန်သင်ယူခြင်း၊ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးကြခြင်း နဲ့ ယဉ်ကျေးမှုအသိုက်အဝန်းများ အားလုံးပါဝင်ခြင်း စတဲ့ အခြေခံမူတွေကို လက်ကိုင်ထားရမယ်။ ယဉ်ကျေးမှုမတူကွဲပြားတာတွေထက် အပြန်အလှန်ဖလှယ်မှုတွေ ပိုလုပ်ရမယ်၊ ပဋိပက္ခတွေထက် အပြန်အလှန်သင်ယူမှုတွေ ပိုများရမယ်၊ လွှမ်းမိုးတင်စီးလိုစိတ်တွေ ကျော်လွှားပြီး အတူယှဉ်တွဲနေကြရမယ်
.
(ခ) လူသားမျိုးနွယ်ထုရဲ့ ဘုံတန်ဖိုးသဘောထားတွေကို အားပေးထောက်ခံတယ်။ ငြိမ်းချမ်းရေး၊ ဖွံ့ဖြိုးရေး၊ တရားမျှတမှု၊ ဒီမိုကရေစီ နဲ့ လွတ်လပ်မှုတို့ဟာ လူသားထုအားလုံးရဲ့ ဘုံဆန္ဒဖြစ်တယ်။ နိုင်ငံအားလုံးဟာ မတူညီတဲ့ ယဉ်ကျေးမှု နဲ့ တန်ဖိုးတွေကို အသိအမှတ်ပြုကြရမှာ ပွင့်ပွင့်လင်းလင်းရှိဖို့ လိုအပ်တယ်။ ကိုယ့်ယုံကြည်ချက်စံနှုန်းတန်ဖိုးတွေကို တခြားသူတွေဆီမှာ သွားသွတ်သွင်းဖို့ ကြိုးစားတာမျိုးကို ရှောင်ကျဉ်ရမယ်။ အယူဝါဒရေးရာ ထိပ်တိုက်ရင်းဆိုင်ဖြစ်ခြင်းမျိုးကိုလည်း ရှောင်ကျဉ်ရမယ်။
.
(ဂ) ယဉ်ကျေးမှုအဆင့်အတန်းမြင့်မားခြင်းကို အမွေဆက်ခံခြင်းနဲ့ ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းမြှင့်တင်ခြင်းရဲ့ အရေးပါပုံကို အသိအမှတ်ပြုတယ်။ နိုင်ငံအားလုံးဟာ သက်ဆိုင်ရာ သမိုင်းကြောင်း နဲ့ ယဉ်ကျေးမှုများရဲ့ ဆက်စပ်မှုကို မျက်မှောက်ခေတ်အထိ အပြည့်အဝ လက်ဆင့်ကမ်းသယ်ဆောင်လာကြဖို့ လိုအပ်ပြီး တီထွင်ဆန်းသစ်ပြောင်းလဲ မြှင့်တင်ကြဖို့ လိုအပ်တယ်။
.
(ဃ) နိုင်ငံတကာက ပြည်သူတွေ အချင်းချင်း အားကြိုးမာန်တက်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ကြသင့်တယ်။ နိုင်ငံတွေအကြား အပြန်အလှန်နားလည်မှုနဲ့ ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှု မြှင့်တင်ဖို့နဲ့ လူသားယဉ်ကျေးမှု တိုးတက်ထွန်းကားလာစေဖို့အတွက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး လမ်းကြောင်းတွေ ချဲ့ထွင်ဖို့ နိုင်ငံတွေအကြား ယဉ်ကျေးမှု အပြန်အလှန် ဖလှယ်မှုတွေအတွက် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ကွန်ရက်တစ်ခု တည်ဆောက်ဖို့ လိုအပ်တယ်
.
. . . ဒီမိန့်ခွန်းရဲ့ တစ်နေရာမှာ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ ကတိကဝတ်နဲ့ အာမခံချက်လို့ ဆိုနိုင်တဲ့ စာပိုဒ်တစ်ပိုဒ်ကိုလည်းတွေ့ရတယ်၊ အနှစ်ချုပ်ပြီး ပြောရမယ်ဆိုရင် ကမ္ဘာကြီးရဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ တည်ငြိမ်ရေးကို ထိန်းသိမ်းမြှင့်တင်ဖို့အတွက် နိုင်ငံတကာ တရားမျှတမှုကို ဆက်လက်ကာကွယ်စောင့်ရှောက်သွားမယ်ဆိုတာ၊ တစ်ချို့နိုင်ငံတွေ အင်အားကြီးလာရင် လုပ်ကြသလို ကိုလိုနီနယ်ချဲ့လမ်းဟောင်းကို လိုက်မှာ မဟုတ်တဲ့အပြင် ဗိုလ်ကျလွှမ်းမိုးမှုကိုလည်း လုပ်မှာမဟုတ်ဘူးဆိုတာ၊ မတူကွဲပြားမှုတွေကိုလည်း ဆွေးနွေးညှိနှိုင်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်တဲ့နည်းနဲ့ အငြင်းပွားမှုတွေကို ဖြေရှင်းမယ်ဆိုတာ၊ ဗိုလ်ကျစိုးမိုးမှုနဲ့ အင်အားသာတာကို အသုံးချတဲ့ နိုင်ငံရေးကစားကွက်တွေ ဘယ်လိုပုံစံမျိုးနဲ့ကျင့်သုံးသည်ဖြစ်စေ အဲဒါတွေကို တရုတ်က ခိုင်ခိုင်မာမာ ဆန့်ကျင်တယ်ဆိုတာ၊ စည်းလုံးညီညွတ်မှုနဲ့ သူသာကိုယ်သာ အခြေအနေကို လက်ကိုင်ထားပြီး ရှုပ်ထွေးတဲ့ လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ စိန်ခေါ်မှုတွေကို ဖြေရှင်းရာမှာ မျှတသင့်တော်တဲ့ လုံခြုံရေးပုံစံမျိုးကို အားလုံးအတူတကွ မျှဝေပါဝင်အသုံးချနိုင်အောင် တည်ဆောက်သွားမည်ဆိုတာ၊ ကမ္ဘာကြီးဟာ စစ်အေးတိုက်ပွဲအသစ်တစ်ဖန်ပြန်လည် စတင်ဖို့ မလိုအပ်ဘူး၊ ဒီမိုကရေစီကို ဗန်းပြပြီး ခွဲခြားခွဲခြားလုပ်တာ နဲ့ ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်တာတွေဟာ ဒီမိုကရေစီရဲ့ တန်ဖိုးကို တလွဲသုံးနေတာဖြစ်ပြီး အဲလိုလုပ်ခြင်းအားဖြင့် ထောက်ခံအားပေးမှုကို လက်လွတ်သွားမှာ သာမက အဆုံးအစမထင်တဲ့ အန္တရာယ်ကိုသာ ဖြစ်စေလိမ့်မယ်ဆိုတာ၊ တရုတ်ရဲ့ ခေတ်မီဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ခြင်းက ကမ္ဘာကြီးရဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေး နဲ့ နိုင်ငံတကာ တရားမျှတရေးကို အားပေးခိုင်ခံ့စေမယ်ဆိုတာ၊ တရုတ်ကြီး ဘယ်လောက်ပင် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်သွားပါစေ ဗိုလ်ကျစိုးမှုနဲ့ နယ်ပယ်ချဲ့ထွင်မှု မလုပ်ဘူးဆိုတာတွေကို ကတိကဝတ် အာမခံချက်များအဖြစ် ထည့်သွင်းပြောကြားသွားတာ တွေ့ရပါတယ်။
.
. . . ရှီကျင့်ဖျင်ရဲ့ မိန့်ခွန်းနဲ့ပတ်သက်ပြီး စကားလုံးအသုံးအနှုန်းရ ဆန်းစစ်ကြည့်မယ်ဆို တရားဝင်အင်္ဂလိပ်ဘာသာ ပြန်ဆိုချက်ထဲမှာ Civilization ဆိုတဲ့ စကားလုံး ၁၉ ခါပါဝင်ပြီး သူနဲ့ အဓိပ္ပာယ်တူအဖြစ် ယူလို့ရတဲ့ 文明 စကားလုံးက မူရင်းတရုတ်ဘာသာ ထုတ်ပြန်ချက်ထဲမှာ ၂၇ ခါတောင် ပါနေတာတွေ့ရပါတယ်၊ အလားတူ Modernization ဆိုတဲ့ စကားလုံးက အင်္ဂလိပ်ဘာသာပြန်ဆိုချက်ထဲမှာ ၃၃ လုံးနဲ့ မူရင်းတရုတ်ဘာသာ ထုတ်ပြန်ချက်ထဲမှာ 现代化 စကားလုံးက ၃၆ ကြိမ်ပါဝင်နေတာကို တွေ့ရှိရပါတယ်။
.
. . . အမေရိကန်ဦးဆောင်တဲ့ အနောက်အုပ်စုနဲ့ တရုတ်-ရုရှားတို့ ဦးဆောင်တဲ့ အရှေ့အုပ်စုအကြား အုပ်စုဖွဲ့မှုနဲ့ တင်းမာမှုတွေ မြင့်တက်နေချိန်၊ တရုတ်နိုင်ငံက အမေရိကန်ကို နောက်ကောက်ချပြီး ကမ္ဘာကြီးကို ဦးဆောင်မှု လွှဲပြောင်းယူဖို့ ကြိုးစားနေချိန်မှာ ထွက်ပေါ်လာတဲ့ ဒီအဆိုပြုချက်ဟာ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ ကမ္ဘာကြီးကို အနုနည်းဦးဆောင်ဖို့ ကြိုးစားမှု တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် မှတ်ယူနိုင်တဲ့အပြင် စစ်ရေး၊ စီးပွားရေး၊ နိုင်ငံရေးအင်အားကြီးတာကို အသုံးချပြီး ကမ္ဘာကိုပတ် ဒီမိုကရေစီနဲ့ လူ့အခွင့်အရေးဗန်းပြ ခြိမ်းခြောက်နေတဲ့ အမေရိကန်ရဲ့ ဦးဆောင်မှုကို စိတ်ကုန်နေကြတဲ့ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအများအတွက် တရုတ်ရဲ့ ယခုသဘောထားများဟာ မျှော်လင့်ချက်ရောင်ခြည်ဖြစ်လေမလားဆိုတာတော့ ကမ္ဘာ့ဇာတ်ခုံပေါ်မှာ ဆက်လက်စောင့်ကြည့်နေရမှာ ဖြစ်ပါကြောင်း
.
ဗိုလ်ကောင်း
၂၃ မတ် ၂၀၂၃

ယူကရိန်းအကျပ်အတည်းဆိုင်ရာ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ ရပ်တည်ချက်

. . . လက်ရှိဖြစ်ပွားနေတဲ့ ရုရှား-ယူကရိန်းစစ်ရေးပဋိပက္ခဆိုင်ရာ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ အချက် ၁၂ ရပ်ပါ ရပ်တည်ချက် သဘောထားတစ်ခုကို ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၄ ရက်စွဲနဲ့ ထုတ်ပြန်လိုက်တာကို တွေ့ရပြီး အဲသည်မှာ ဖော်ပြထားတဲ့ အချက် ၁၂ ချက်နဲ့ပတ်သက်လို့ အရင့်အရင်က တရုတ်တို့ ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ သဘောတရားတွေနဲ့ ပူးတွဲဖတ်ရှုမှသာ ပိုမိုနားလည်နိုင်လိမ့်မယ်ဆိုတာ တွေ့ရပါတယ်။
.
. . . တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ နိုင်ငံရေး၊ စစ်ရေး နဲ့ လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ရပ်တည်ချက် သဘောတရားတွေကို ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၂၂ ရက်နေ့က စတင်ပြောကြားခဲ့တာဖြစ်ပြီး အဓိအားဖြင့် အချက် ၆ ချက်ပါခဲ့တာနဲ့အခု ပြောတဲ့ ယူကရိန်းဆိုင်ရာ တရုတ်ရဲ့ ရပ်တည်ချက်မှာလည်း အရင်ပြောခဲ့တဲ့ အချက်တွေ သဘောတရားတွေ ထပ်တူနီးပါး ထင်ဟပ်နေတာကို တွေ့ရပါတယ်။ #Link1
.
. . . လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ သဘောတရားတွေနဲ့ ပတ်သက်ရင် အရင်တုန်းက စပြီး သုံးခဲ့တဲ့ “Indivisible Security” ဆိုတဲ့ စကားရပ်အစား “the vision of common, comprehensive, cooperative and sustainable security” ဆိုတာကို သုံးသွားတာကို တွေ့ရပါတယ်။ #Link2 #Link3
.
. . . အချက် ၁၂ ချက်က ဘာတွေလဲဆိုရင်
1. နိုင်ငံအားလုံး၏ အချုပ်အခြာအာဏာကို လေးစားရေး
2. စစ်အေးခေတ် အတွေးအခေါ်များကို စွန့်လွှတ်ရေး
3. ရန်လိုတိုက်ခိုက်မှုများ ရပ်ဆိုင်းရေး
4. ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးမှုများ ပြန်လည်စတင်ရေး
5. လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာအကျပ်အတည်းများ ဖြေရှင်းရေး
6. အရပ်သားပြည်သူများနှင့် စစ်သုံ့ပန်းများအား ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရေး
7. နျူကလီးယားဓာတ်အားပေးစက်ရုံများလုံခြုံရေး
8. နျူလက်နက်အသုံးမပြုရေး
9. ကောက်ပဲသီးနှံများတင်ပို့ရောင်းချနိုင်ရေး
10. တစ်ဘက်သတ် အရေးယူပိတ်ဆို့မှုများ ရပ်ဆိုင်းရေး
11. စက်မှုလုပ်ငန်းနှင့်ထောက်ပံ့ရေးကွင်းဆက်များ မပြတ်တောက်ရေး
12. ပဋိပက္ခအလွန်ကာလ ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေး တို့ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
.
. . . အမေရိကန်တို့ကတော့ ထုံးစံအတိုင်း တရုတ်ရဲ့ ရပ်တည်ချက်ကို လက်မခံတဲ့သဘော လေသံပစ်လာကြပါတယ်။ အဲသည်နေ့မှာပဲ လုပ်တဲ့ တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ သတင်းထောက်တွေအမေးကို ပြောခွင့်ရ ပုဂ္ဂိုလ် ပြန်ဖြေခဲ့တာက တရုတ်ကတော့ သူတို့ဟာ ဘယ်နိုင်ငံဘက်ကမှ ရပ်တည်နေတာ မဟုတ်ဘူး၊ ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် စေ့စပ်ဆွေးနွေးကြဖို့ရယ် သမိုင်းရဲ့မှန်ကန်တဲ့အပိုင်းမှာရယ် တရုတ်က ရပ်တည်နေတာလို့ ပြောပါတယ်။ #Link4
.
. . . Nord Stream ဓာတ်ငွေ့ပိုက်လိုင်းပေါက်ကွဲတဲ့ ကိစ္စနဲ့ပတ်သက်ပြီး တရုတ်ရဲ့ အမြင်ကို မေးရာမှာလည်း ဒီကိစ္စကို နေတိုးနိုင်ငံတွေက စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးလုပ်နေတယ်ဆိုတာ သူတို့အချင်းချင်းလက်ချက်တွေပဲမို့ ဘာမှ မထူးဘူး၊ တွေ့ရှိချက်တွေကိုလည်း ယုံကြည်နိုင်လောက်စရာ မရှိဘူးလို့ ပြောပြီး ကုလသမဂ္ဂက စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးလုပ်မယ်ဆိုရင်တော့ သူတို့ ထောက်ခံမယ်လို့ ပြောပါတယ်
.
. . . တရုတ်မိုးပျံပူပေါင်းကိစ္စကို ပြောရာမှာ သမ္မတဘိုင်ဒင်က ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ကတည်းက မိုးပျံပူပေါင်းကို ပစ်ချဖို့ အမိန့်ပေးထားပြီး ပျက်ကျလာတဲ့ အပိုင်းအစတွေကို စုစည်းလေ့လာစုံစမ်းနေတာ လေးပတ်ရှိသွားပြီ၊ အခုထိ ဘာတွေ့ရှိချက်ကိုမှ မထုတ်ပြန်နိုင်တာ အဲသည် စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုရဲ့ ပွင့်လင်းမြင်သာမှု ရိုးသားမှုကို မေးခွန်းထုတ်ရလိမ့်မယ်၊ ဘာမှ မတွေ့ရသေးဘဲ တရုတ်ကို နာမည်ဖျက်ချင်တာနဲ့ သူတို့ပြည်တွင်းနိုင်ငံရေး အမှတ်လိုချင်တာနဲ့ တရုတ်မိုးပျံပူပေါင်းကို ရမယ်ရှာတာလို့ ဆိုပါတယ်။
.
ဗိုလ်ကောင်း
၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃
.

REAIM 2023

. . . ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာကို စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်တွေမှာ တာဝန်သိသိသုံးကြဖို့ (Responsible Use of IA in Military Domain – REAIM 2023) ဖိုရမ်ကို ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် နယ်သာလန်နိုင်ငံ the Hague မြို့မှာ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၅-၁၆ နှစ်ရက် ကျင်းပခဲ့ရာမှာ တရုတ်နဲ့ အမေရိကန်အပါအဝင် နိုင်ငံပေါင်း တစ်ရာကျော်က အစိုးရအဖွဲ့ဝင်အကြီးအကဲ အယောက် ၈၀ အပါအဝင် အဖွဲ့အစည်းအသီးသီးက တက်ရောက်သူပေါင်း နှစ်ထောင်ကျော် ရှိခဲ့ပါတယ်။ ရုရှားကိုတော့ မဖိတ်ခဲ့ဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။ အဲသည်ထဲမှာ ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာကို တာဝန်သိသိ သုံးကြရေး တိုက်တွန်းချက် Call to Actionကို နိုင်ငံပေါင်း ၆၀ ကျော်က လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြပြီး အစ္စရေးကတော့ မထိုးခဲ့ဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။ #Link1
.
. . . Call to Action မှာ အချက် ၂၅ ချက်ပါဝင်ပြီး အနှစ်ချုပ်ကတော့ နိုင်ငံအားလုံးဝိုင်းဝန်းထိန်းသိမ်းဆောင်ရွက်ကြဖို့ ဖြစ်တယ်ဆိုတာကို တွေ့ရပါတယ်။ #Link2
.
. . . တစ်ဆက်တည်း ဆိုသလိုပဲ အမေရိကန်နိုင်ငံကလည်း ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး သူတို့နိုင်ငံရဲ့ သဘောထား ရပ်တည်ချက်ကို အချက် ၁၂ ချက် ပါဝင်တဲ့ နိုင်ငံရေးကြေငြာစာတမ်း (Political Declaration on Responsible Military Use of Artificial Intelligenc and Autonomy) အဖြစ် ထုတ်ပြန်လိုက်တာကို တွေ့ရပါတယ်။ စာတမ်းအနှစ်ချုပ်ကတော့ ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာကို အားသွန်ခွန်စိုက် လုပ်လာကြရာမှာ နိုင်ငံတကာလုံခြုံရေးအပေါ်မှာ ဂယက်ရိုက်လာတာ၊ ဉာဏ်ရည်တုကို စစ်ရေးမှာ သုံးမယ်ဆိုရင် နိုင်ငံတကာဥပဒေတွေ၊ အထူးသဖြင့် နိုင်ငံတကာ လူသားချင်းစာနာမှုဥပဒေတွေကို လိုက်နာဖို့ လိုတဲ့အပြင်၊ ဉာဏ်ရည်တုကို အသုံးပြုရာမှာ လူထိန်းချုပ်မှုစနစ်ကို မလွဲမသွေထားဖို့ လိုတယ်ဆိုတာ၊ ဒီကြေညာစာတမ်းက အမေရိကန်အစိုးရရဲ့ သဘောထားသာဖြစ်ပြီး နိုင်ငံတွေအနေနဲ့ မဖြစ်မနေလိုက်နာဖို့တော့ မလိုပါဘူး ဆိုတာကို ထည့်သွင်းရေးသားထားတာကို တွေ့ရပါတယ်။ #Link3
.
. . . အထက်မှာပြောခဲ့တဲ့ Call to Action နဲ့ အမေရိကန်အစိုးရကြေညာစာတမ်း တို့က မဖြစ်မနေ လိုက်နာစရာ မလိုတဲ့အပေါ်မှာ ဒါဟာ လျော့ရဲလွန်းတယ်ဆိုပြီး ဝေဖန်နေကြတာတွေ ရှိပေမယ့် နောက်ပိုင်းမှာတော့ မဖြစ်မနေ လိုက်နာရမယ့် နိုင်ငံတကာဥပဒေဆန်တဲ့ ကန့်သတ်ချက်တွေ စည်းမျဉ်းတွေ ထွက်လာမယ်လို့ မျှော်လင့်ရပါတယ်။ ဉာဏ်ရည်တုဆိုင်ရာကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာကော်မရှင်တစ်ရပ်ကိုလည်း ဖွဲ့စည်းကြဖို့ ပြောနေကြတော့ ဒါကပဲ ဆက်ပြီး ထိန်းသိမ်းကြပ်မတ်သွားမယ် ထင်ပါတယ် #Link4
.
. . . REAIM 2023 ဟာ နယ်သာလန်နဲ့ တောင်ကိုရီးယားတို့ ပူးပေါင်းပြီး ပထမဆုံးအကြိမ် ကျင်းပတဲ့ ဖိုရမ်ဖြစ်ပြီးတော့ လာမယ့်နှစ်မှာလည်း အလားတူ နှစ်နိုင်ငံပေါင်းပြီး တောင်ကိုရီးယားမှာ ကျင်းပမယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
.
. . . ChatGPT လောက်နဲ့ ရပ်မနေဘဲ နိုင်ငံရေး၊ စစ်ရေး၊ ကာကွယ်ရေး၊ လုံခြုံရေး နဲ့ ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးတွေအပေါ်မှာ ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာ ဘယ်လိုတွေ သက်ရောက်မလဲ ဆိုတာကို သတိကြီးကြီးထား စောင့်ကြည့်နေရဖို့
.
ဗိုလ်ကောင်း
၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃

အာဆီယံရဲ့သဘောထား

. . . အခုဖြစ်နေတဲ့ ဥရောပအရှေ့ပိုင်းက စစ်ရေးပဋိပက္ခတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အာဆီယံနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများရဲ့ သဘောထားကို ဖေဖော်ဝါရီ ၂၆ ရက်နေ့က ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။(#LINK1)
.
. . . အပိုဒ်နှစ်ပိုဒ်ပါတဲ့ အဲသည် ထုတ်ပြန်ချက်မှာ အခုဖြစ်နေတဲ့စစ်ရေးပဋိပက္ခတွေအတွက် အလွန်ကိုစိုးရိမ်မိတဲ့အကြောင်း၊ အင်အားကိုအခြိုးခြံဆုံးသုံးကြဖို့အကြောင်း၊ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးဖို့အတွက် ဖြစ်နိုင်သမျှ နည်းလမ်းပေါင်းစုံနဲ့ အစွမ်းကုန်ကြိုးစားကြဖို့အကြောင်း၊ တင်းမာမှုလျော့ပါးရေးနဲ့ နိုင်ငံတကာဥပဒေ၊ ကုလပဋိညာဉ် နဲ့ TAC တို့အရ ငြိမ်းချမ်းစွာဖြေရှင်းနိုင်ရေးနည်းလမ်းတွေ ရှာကြဖို့အကြောင်း တစ်ပိုဒ်ရေးထားပြီး နောက်တစ်ပိုဒ်မှာတော့ အခြေအနေကို ထိန်းမနိုင်သိမ်းမရ မဖြစ်သွားစေရအောင် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးကြဖို့ အချိန်ရှိနေသေးကြောင်း ငြိမ်းချမ်းရေး၊ လုံခြုံရေးနဲ့ ညီညွတ်မျှတစွာ အတူယှဉ်တွဲနေထိုင်နိုင်ရေးအတွက် နိုင်ငံတိုင်းဟာ အချုပ်အခြာအာဏာနဲ့ နယ်မြေတည်တံ့ခိုင်မြဲရေး၊ နိုင်ငံအားလုံးရဲ့ တန်းတူရည်တူအခွင့်အရေးရှိရေးအတွက် အချင်းချင်းအပြန်အလှန် လေးစားမှုကို မြှင့်တင်ကြဖို့ အားလုံးရဲ့တာဝန်ပါပဲ ဆိုပြီး ရေးထားပါတယ်။ အကြမ်းဖျင်းသုံးသပ်ရရင်တော့ဖြင့် သိပ်ပြီး ထူးထူးခြားခြား ရေးထားတာမျိုးမရှိဘဲ မင်းတိုင်းကျေထုတ်ထားတဲ့ ကြေညာချက်တစ်စောင်လို့ပဲ ပြောချင်ပါတယ်။
.
. . . အာဆီယံရဲ့ ဘုံသဘောထားက အထက်ကလို ရှိပေမယ့် အဖွဲ့ဝင် တစ်နိုင်ငံချင်းစီမှာလည်း မတူညီတဲ့ သဘောထားတွေ ရှိနေကြပါတယ်။ အထင်ရှားဆုံးကတော့ စင်ကာပူနဲ့ မြန်မာပါ။ စင်ကာပူနိုင်ငံကတော့ လေသံတော်တော်ပြင်းပါတယ်၊ ဘယ်အကြောင်းပြချက်နဲ့မဆို အချုပ်အခြာအာဏာပိုင် နိုင်ငံတစ်ခုကို ကျူးကျော်တိုက်ခိုက်တာကို ပြင်းထန်စွာပြစ်တင်ရှုတ်ချတယ်လို့ သတင်းထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။(#LINK2) အာဆီယံထဲမှာဆို တော်တော်ကို တင်းမာအစွန်းရောက်တဲ့ သဘောထားဖြစ်ပါတယ်။ စင်ကာပူရဲ့ တစ်ခြားတစ်ဘက်စွန်းမှာတော့ မြန်မာရှိပါတယ်။ မြန်မာအစိုးရ ပြောခွင့်ရက အခုကိစ္စက ရုရှားနိုင်ငံအနေနဲ့ နိုင်ငံရဲ့အချုပ်အခြာအာဏာ တည်တံ့ခိုင်မြဲစေဖို့ လုပ်ဆောင်ခဲ့တဲ့၊ လုပ်ဆောင်သင့်တဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်လို့ပဲ မြင်ပါတယ်ဆိုပြီး ပြောထားပါတယ်။(#LINK3)
.
. . . စင်ကာပူနဲ့ မြန်မာ ကြားမှာတော့ အင်ဒိုနီးရှား၊ မလေးရှား၊ ကမ္ဘောဒီးယား၊ ထိုင်းတို့ ရှိပါတယ်၊ သူတို့က မယုတ်မလွန် သဘောထားထုတ်ပြန်ကြပါတယ်။ (#LINK4,5,6)
.
. . . ဗီယက်နမ်ကတော့ နည်းနည်း ထူးဆန်းပါတယ်။ နိုင်ငံတကာသိတဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်မှာတော့ အထက်က နိုင်ငံတွေလို သမားရိုးကျ စကားလုံးတွေပဲ သုံးသွားပေမယ့် ပြည်တွင်းမီဒီယာတွေမှာတော့ ရုရှားကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဝေဖန်တာမျိုးတွေရှိတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ (#LINK7,8)
.
. . . ဖိလစ်ပိုင်က စစ်ရေးတင်းမာနေတဲ့နေရာရောက်နေတဲ့ သူ့နိုင်ငံသားတွေ ကယ်ထုတ်ရေးကိစ္စပဲ ပြောပြီး ကျန်တာ ဘာသဘောထားမှ ထုတ်ပြောတာမရှိပါ။ (#LINK9)
.
. . . လာအို နဲ့ ဘရူနိုင်းတို့ကတော့ အရှင်းဆုံးပါပဲ၊ ဘာမှကို ဝင်မပြောတာပါ။ (#LINK10,11)
.
ဗိုလ်ကောင်း
၂၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂
.
သက်ဆိုင်ရာ လင့်တွေကို ကွန်းမင့်ဘောက်မှာ ထည့်ပေးပါမယ်

https://www.facebook.com/photo/?fbid=478661590512397&set=a.106984897680070

MILAN 2022

. . . ဟင်ဒီဘာသာစကားနဲ့ मिलान (မီလန်) မြန်မာလိုဆို “ဆုံဆည်းစုရုံးစည်းဝေးကြခြင်း” လို့ နာမည်ပေးထားတဲ့ နိုင်ငံစုံ ရေတပ်စစ်ရေးလေ့ကျင့်ခန်းတစ်ခုကို အိန္ဒိယနိုင်ငံအရှေ့ဘက်ကမ်းခြေက အန္ဒရာပရာဒက်ရှ်ပြည်နယ် မြို့တော် ဗစ်ရှာခါပါတနန် विशाखापत्तनम မြို့မှာ အခြေပြုပြီး ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၅ ရက်နေ မတ်လ ၄ ရက်နေ့ထိ ရှစ်ရက်ကြာ ကျင်းပသွားမှာဖြစ်ပါတယ်။ ၁၉၉၅ ခုနှစ် ပထမဆုံးအကြိမ်တုန်းက အိန္ဒိယနိုင်ငံရေတပ်နဲ့အတူ အင်ဒိုနီးရှား၊ စင်ကာပူ၊ သီရိလင်္ကာနဲ့ ထိုင်းရေတပ်တို့ ပါဝင်လေ့ကျင့်ခဲ့ကြတဲ့ ဒီလေ့ကျင့်ခန်းကို မြန်မာ့တပ်မတော်(ရေ)က ၂၀၀၃ ခုနှစ်မှာ ကျင်းပတဲ့ စတုတ္ထအကြိမ်လေ့ကျင့်ခန်းမှာ စတင်ပူးပေါင်းပါဝင်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီနှစ်အတွက်လည်း မြန်မာနိုင်ငံက ပူးပေါင်းပါဝင်မယ့် ရေတပ်သင်္ဘော စစ်ရေယာဉ်(ဆင်ဖြူရှင်) က ရန်ကုန် သီလဝါဆိပ်ကမ်းကနေ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၁ ရက်နေ့ကတည်းက ထွက်ခွာသွားပြီဖြစ်ပါတယ်။
.
. . . မီလန်စစ်ရေးလေ့ကျင့်ခန်းကို ပုံမှန်အားဖြင့် နှစ်နှစ်တစ်ကြိမ်ကျင်းပတယ်ဆိုပေမယ့် ကြားထဲမှာ အကြောင်းကြောင်းကြောင့် မကျင်းပဖြစ်ခဲ့တာတွေရှိပြီး ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်တုန်းကလည်း ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါကြောင့် မကျင်းပဖြစ်ခဲ့ပါဘူး။ အခုကျင်းပတဲ့ မီလန် ၂၀၂၂ ကတော့ ၁၁ ကြိမ်မြောက်ဖြစ်ပြီး ပူးပေါင်းပါဝင်ဖို့ ဖိတ်ခေါ်ထားတဲ့နိုင်ငံ ၄၆ နိုင်ငံနဲ့ အများဆုံးလို့ ဆိုပါတယ်၊ ဖိတ်ခေါ်ထားတဲ့ နိုင်ငံတွေက လာရောက်ပူးပေါင်းကြမှာဖြစ်ပေမယ့် နိုင်ငံတိုင်းကတော့ ရေတပ်သင်္ဘောတွေ လွှတ်မှာမဟုတ်ဘဲ မြန်မာနိုင်ငံအပါအဝင် ထိုင်း၊ မလေးရှား၊ စင်ကာပူ၊ အင်ဒိုနီးရှား၊ ဗီယက်နမ်၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၊ သီရိလင်္ကာ၊ ဩစတြေးလျ၊ အမေရိကန်၊ ဗြိတိန်၊ တောင်ကိုရီးယား၊ ဂျပန်၊ ပြင်သစ်နှင့် ဆေးရှဲလ် နိုင်ငံပေါင်း ၁၆ နိုင်ငံက ရေတပ်သင်္ဘောတွေ လာရောက်ကြမှာဖြစ်ပါတယ်။
.
. . . ဒီနှစ်အတွက် ထူးခြားတာက အရင်နှစ်တွေက တစ်ခါမှ မပါခဲ့ဖူးတဲ့ အမေရိကန် နဲ့ ဂျပန်တို့ပါ စစ်သင်္ဘောတွေ စေလွှတ်ပူးပေါင်းမှာဖြစ်တဲ့အတွက် မီလန်လေ့ကျင့်ခန်းမှာ ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် QUAD အဖွဲ့ဝင် အိန္ဒိယ၊ ဩစတေးလျ၊ ဂျပန်၊ အမေရိကန်တို့ စုံစုံညီညီပါဝင်လာတဲ့အပြင် အခု ယူကရိန်းနဲ့ စစ်ဖြစ်နေတဲ့ ရုရှားကလည်း ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် ပါဝင်လာတာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
.
. . . အခု လေ့ကျင့်ခန်းမှာ ပင်လယ်ပြင် ရေတပ်လေ့ကျင့်ခန်းချည်းသက်သက်မဟုတ်ဘဲ ဗစ်ရှာခါပါတနန် မြို့မှာလည်း ယဉ်ကျေးမှုဖလှယ်ရေးအစီအစဉ်တွေလည်း ပါအုံးမှာဖြစ်ပြီး အိန္ဒိယနိုင်ငံရဲ့ ခရီးသွားလုပ်ငန်း မြှင့်တင်ရေးရည်ရွယ်ချက် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းလည်း ပါပုံရပါတယ်။ လေ့ကျင့်ခန်းရဲ့ ပထမ ၄ ရက်ကို အဲသည်မြို့မှာပဲ လုပ်မှာဖြစ်ပြီး ဒုတိယ ၄ ရက်ကျမှ ပင်လယ်ပြင်လေ့ကျင့်ခန်းတွေ လုပ်မှာဖြစ်တာကြောင့် တက်ရောက်ကြမယ့် နိုင်ငံတွေက ရေတပ်သားတွေ စုံစုံညီညီပျော်ပျော်ပါးပါးဖြစ်မယ့် ပွဲမျိုးကို ဖန်တီးပေးထားဟန်တူပါတယ်။
.
. . . အမေရိကန်က ထုတ်ပြန်ထားတဲ့ အင်ဒို-ပစိဖိတ် မဟာဗျူဟာထဲမှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံရဲ့ ဒေသတွင်းဦးဆောင်နိုင်ငံအဖြစ် တိုးတက်လာမှုကို အားပေးထောက်ပံ့ဖို့နဲ့ QUAD လေးနိုင်ငံလုံး စုံစုံညီညီ မျှဝေလုပ်ဆောင်ကြဖို့ဆိုတဲ့ အချက်အရ တရုတ်နိုင်ငံက အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာထဲ နယ်ပယ်ချဲ့ထွင်လာတာကို တန်ပြန်ဖို့ဆိုပြီး အိန္ဒိယဦးဆောင် စစ်ရေးအင်အားစုဖွဲ့တယ်လို့လည်း ရှုမြင်နိုင်တဲ့ အခြေအနေရှိပါတယ်။
.
. . . မြန်မာနိုင်ငံကတော့ တစ်ဘက်မှာလည်း တရုတ်နိုင်ငံနဲ့ နီးနီးကပ်ကပ် ဆက်ဆံနေရသလို တစ်ဘက်မှာလည်း အိန္ဒိယဦးဆောင်တဲ့ စစ်ရေးအင်အားစုဖွဲ့မှုမှာ အမေရိကန်၊ ရုရှားတို့နဲ့အတူ ပူးပေါင်းပါဝင်နေတာဟာ စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းတဲ့ အခြေအနေတစ်ခုဖြစ်တယ်ဆိုတာ
.
ဗိုလ်ကောင်း
၂၄ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂

https://www.facebook.com/photo/?fbid=476665690711987&set=a.106984897680070

Asian Century

Will the 21^st Century be an Asian Century? Why or why not?

            The 21^st Century will be an Asian Century because of the strategic power focus of the US shifting to Asia-Pacific, the rise of China, the dynamic development of the ASEAN countries, the Myanmar’s role in connecting the Southeast and the South Asia, and the role of ASEAN in the future development of Japan and South-Korea.

            Some years ago, the strategic power focus of the United States shifted to the Asian-Pacific region. The current super power of the world considered to vest his power in Asia for the national interest and security of their states. The involvement of the US created a big role of Asia region in International Relations. The US power focus is believed to be maintained in this region for coming decades. Therefore the strategic power focus of the US in the Asia-Pacific is an important reason of why the 21^st century will be an Asian Century.

            The second reason in my view is the rise of China. The economic development of China has being very amazing in recent decades and it motivated China to take back the historical role in the region. The claim of East-China and South-China Sea area alarms that he is the great power of Asia and the historical contributor states must follow his desire. China, currently, can dominate the other Asian states economically, and China does not need to take care of the markets outside Asia. The rising power of China leads to a rising Asia, and it is a reason of why the 21^st Century will be an Asian Century.

            When we talk about Asia, the role of ASEAN can’t be left. The key players of the association like Indonesia, Thailand, Malaysia, the Philippine and Singapore can maintain their economic development. Moreover, the new comers like Vietnam and Myanmar can also be expected as the new dynamics of the ASEAN. The regional association is now establishing a community and it will start in 2015. The setting up of the ASEAN Community is believed to lead to the dynamic development of the region economically. Currently, ASEAN is shaping a regional identity and it will lead to the strength of the multi-cultural inter-states relations. Therefore, the dynamic development of ASEAN is also an important reason of why the 21^st century will be an Asian Century.

            In my opinion, there will be a big gap between Southeast and South Asian states unless Myanmar does not play as a bridge between these two sub-regions. Myanmar can overcome the suffering of military junta, and is now shaping a democratic nation. For the outside world, Myanmar is a new emerged exciting place for their investment. Economically developing and politically liberalizing Myanmar is believed to be a sole connection between the Southeast and South Asia. Myanmar plays a very important role for the communication of the people, the flow of goods, and for the strategic exit of the rising China to the India Ocean. Some decades ago, the Myanmar role in this region could not be expected very much but now the liberalization and democratization of Myanmar leads to the unity of the region. Therefore, the Myanmar role in connecting the sub-regions of Asia is also a reason of why the 21^st century will be an Asian Century.

            Here, the view of Japan and South-Korea should be taken into consideration. Japan, an island country is surrounded by historical enemies like China and South-Korea. Japan has nowhere to go but ASEAN. For Japan, ASEAN is a main transit for the energy import as well as a market for its exports. This situation paves the way to having a good relation with the ASEAN countries, and Japan spends lots of money to assist Asia-Pacific nations. Moreover, China, Japan and South-Korea need to take care of the ASEAN because it is the only platform they can communicate. For the above reasons, the ASEAN, China, Japan and South-Korea become interdependence, and it leads to the unity of Asia. I would argue, hopefully, the unity and cooperation of the Asian states will be stronger in the coming decades and it will make the 21^st century an Asian Century.

            However, I would not say that the Asian Century is perfect. There are some particular things which can undermine the Asian Century. The reunification of the Korea peninsula is still a big challenge for the two Koreas. The ASEAN cannot establish a mechanism to solve the South-China Sea dispute. The problem of China and Japan between Shinkaku Island still be a challenge to the security of the region. The claim of China in the East and South China Sea, and the involvement of the United States in the region need an understanding between the two powers.

            For resolving the above issues, I hope, ASEAN will set up a new agreement after 2015 which will lead to a stronger Asian cooperation including the biggest democratic India, the rising China and the US.

            To sum up, the 21^st century will be an Asian Century although the Asian needs to resolve several issues. Nonetheless, the strategic power focus of the US shifting to Asia-Pacific, the rise of China, the dynamic development of the ASEAN countries, the Myanmar’s role in connecting the Southeast and the South Asia, and the role of ASEAN in the future development of Japan and South-Korea are the main reasons of why the 21^st century will be an Asian century. Moreover, the emerging Asian Century will be a good example of the remaining regions of the world like Africa and Latin America.  

( This essay was written in the exam of Professor Thitinan Pondsudhirak, Professor of the  Chulalongkorn University, Thailand. The Professor appreciated the essay as the best of the class.)

ဂ်ပန္ရဲ႕ အေျခခံဥပေဒ အက်ပ္အတည္း

ဂ်ပန္ အေျခခံဥပေဒ အာတီကယ္ ၉ ေၾကာင့္ အိမ္နီးခ်င္း တ႐ုတ္၊ ေတာင္ကိုရီးယားနဲ႕ လြတ္လပ္စ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ႏိုင္ငံေတြ ရတက္ေအးခဲ့ရတယ္
    အခုေတာ့ အေျခအေနက တစ္မ်ိဳးေျပာင္းလာေနၿပီ။ တက္ေန၀န္း တ႐ုတ္ေၾကာင့္ အေမရိကန္လည္း ခ်က္ခ်င္းႀကီး ေျပာင္းေနရတယ္။ ဂ်ပန္နဲ႕ ေတာင္ကိုရီးယားအေပၚ မိုးထားတဲ့ အေမရိကန္ ထီးရိပ္က ေမးခြန္းထုတ္စရာ ျဖစ္လာၿပီ။ အေရွ႕တ႐ုတ္ပင္လယ္ထဲမွာ တ႐ုတ္နဲ႕ အျငင္းပြားေနတာဟာ အေမရိကန္ရဲ႕ စစ္ေရးဆိုင္ရာ ကတိက၀တ္ကို ဂ်ပန္က ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိိရွိနဲ႕ စမ္းသပ္ေနတာလို႕လည္း ဆိုၾကတယ္။
    ရွင္ဇိုအာေဘး အစိုးရရဲ႕ အေျခခံဥပေဒျပင္ဖို႕ စိတ္အားထက္သန္ေနတာ၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး အာတီကယ္ ၉ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုမွဳ ျပန္လုပ္ခ်င္ေနတာနဲ႕ ပတ္သက္ၿပီး ဘယ္လို သေဘာထားၾကမလဲ။
    ဂ်ပန္အမ်ားစုကေတာ့ အေျခခံဥပေဒကို ျပင္ခ်င္ပါတယ္လို႕ ဆႏၵျပဳၾကတယ္။
     Collective Self-Defence ဆိုတာ အေျခခံဥပေဒနဲ႕ မညီညြတ္ဘူး။ အေျခခံ ဥပေဒေရးတုန္းကလည္း အခုႀကံဳေနရတဲ့ ကိစၥေတြကို တုန္႕ျပန္ဖို႕ ထည့္မတြက္ခဲ့ၾကဘူး။ ဒီလိုသာဆိုရင္ အေမရိကန္ရဲ႕ ေဒသတြင္း လံုၿခံဳေရး လွဳပ္ရွားမွဳေတြမွာ ဂ်ပန္က ပူးေပါင္း ပါ၀င္ႏိုင္မွာ မဟုတ္ဘူး။ အဲသလိုဆိုရင္လည္း အေမရိကန္-ဂ်ပန္ မဟာမိတ္ဖြဲ႕ထားတာ ပ်က္မွာေပါ့။ တစ္ခုရွိတာက ၿငိမ္းခ်မ္းေရးထိန္းသိမ္းမွဳ လုပ္ငန္းေတြမွာေတာ့ ဂ်ပန္က ပါ၀င္လုပ္ေဆာင္ေနႏိုင္ျပန္တယ္။
    Hitoshi Tanaka ေထာက္ျပထားတာကေတာ့  တကယ္လို႕ အေျခခံဥပေဒ ျပင္မယ္ဆိုရင္ တ႐ုတ္နဲ႕ ေတာင္ကိုရီးယားတို႕ မစိုးရိမ္ေအာင္ သံံခင္းတမန္ခင္းအရ လုပ္ထားသင့္ပါတယ္တဲ့။
    အေရးႀကီးတာ ႏွစ္ခ်က္ ရွိတယ္တဲ့။ တစ္ခ်က္က ျပင္မယ္ဆိုရင္ အေမရိကန္-ဂ်ပန္ မဟာဗ်ဴဟာ ဆက္ဆံေရးကို ထိန္းသိမ္းထားႏိုင္ရမယ္တဲ့။ ေဒသတြင္း တည္ၿငိမ္ေရးမွာ အဲဒါက အေရးပါေနတာမို႕လို႕ပါ။ ေနာက္တစ္ခ်က္က ဂ်ပန္မ်ား အင္အားႀကီးလာခဲ့ရင္ ဆိုတဲ့အခ်က္။ အေမရိကန္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးတစ္ေယာက္ အေျပာအရဆိုရင္ အရင္တုန္းက ဂ်ာမန္ အင္အားႀကီးလာတာနဲ႕ ဂ်ာမန္-ၿဗိတိန္ဆက္ဆံေရးအေျခအေန ေျပာင္းသြားတာ၊ ဥေရာပမွာ ျဖစ္ပ်က္ခဲ့တာေတြကို ဥပမာ ေပးခ်င္ပံုပါပဲ။
    ဂ်ပန္ အေျခခံဥပေဒ ျပင္မယ္ဆိုရင္ ေဘးႏိုင္ငံေတြနဲ႕ တိုင္တိုင္ပင္ပင္ လုပ္ရင္ ေဘးကင္းမယ္လို႕ စာေရးသူက ခန္႕မွန္းထားပါတယ္။

( 2014-March-10:  East Asia Forum, Japan's constitution dilemma မွ ေကာက္ႏုတ္ခ်က္ အခ်ိဳ႕ ျဖစ္ပါသည္)

စစ္ေအးကာလမၿပီးေသးတဲ့ အိႏၵိယရဲ႕ ႏိုင္ငံျခားေရးမူ၀ါဒ

႐ုရွားက ခ႐ုိင္းမီးယားကို ၀င္ေရာက္ခဲ့တာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအ၀ိုင္းက စိုးရိမ္ပူပန္တဲ့အသံေတြ ထြက္လာခဲ့ပါတယ္။ အေမရိကန္နဲ႕ ဥေရာပ သမဂၢကေတာ့ အသံအက်ယ္ဆံုးေပါ့။ တ႐ုတ္တို႕ အီရန္တို႕လို ႏိုင္ငံမ်ိဳးေတြကေတာင္မွ ႐ုရွားရဲ႕ လုပ္ရပ္ကို ေ၀ဖန္ျပစ္တင္ခဲ့ၾကတယ္။ က်ဴးဘားတို႕ ဗင္နီဇြဲလားတို႕ ဆီးရီးယားတို႕ကေတာ့ ေထာက္ခံၾကတာေပါ့ေလ။ ဒါေပမယ့္ ႐ုရွားေနာက္မွာ ရပ္တည္တဲ့သူေတြထဲမွာ အိႏၵိယ ပါေနတာကေတာ့ စဥ္းစားစရာ ျဖစ္ပါတယ္။
ခ႐ိုင္းမီးယားမွာ ရွိိတဲ့ ႐ုရွားရဲ႕ တရား၀င္အက်ိဳးစီးပြားနဲ႕ ပတ္သက္ၿပီး ေလးစားသမွဳျပဳရမယ္လို႕ အိႏၵိယက ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကားလိုက္တာ ကေတာ့ အိႏၵိယနဲ႕ပတ္သက္တဲ့ အေမရိကန္မူ၀ါဒကို မထင္မွတ္တဲ့ ႐ိုက္ခ်က္တစ္ခု ျဖစ္သြားခဲ့ပါတယ္။ ကမာၻေပၚမွာ အႀကီးဆံုးေသာ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံႀကီးလည္းျဖစ္၊ အရင္းရွင္စီးပြားေရးစနစ္ကလည္း ေကာင္းေကာင္း အလုပ္ျဖစ္ေနတဲ့အျပင္ စစ္အင္အားကလည္း ႀကီးထြားလာေနတဲ့ အိႏၵိယဟာ ေဒသတြင္း အင္အားႀကီးလာတဲ့ တ႐ုတ္ကို ထိန္းၫွိမယ့္ ခ်ိန္ခြင္လွ်ာတစ္ခုအျဖစ္သာမက အေမရိကန္ဦးေဆာင္တဲ့ ႏိုင္ငံတကာ ဆက္ဆံေရး ပံုစံကို ေနရာေရြ႕မသြားေအာင္ ထိန္းသိမ္းေပးမယ့္ ေက်ာက္ဆူးတစ္ခုလို ထင္ျမင္ယူဆ ထားခဲ့ၾကတာပါ။ ခ႐ိုင္းမီးယားအေရးမွာ အိႏၵိယက ႐ုရွားကိုေထာက္ခံလိုက္တာေၾကာင့္ အေမရိကန္ မူ၀ါဒခ်မွတ္သူေတြ ဗ်ာမ်ားသြားသင့္ပါတယ္။
မၾကာခင္ေတြ႕ျမင္ရေတာ့မယ့္ ဗဟုမ႑ိဳင္ကမာၻႀကီးမွာ အိႏၵိယက ဘယ္လို အသံုးေတာ္ခံ တင္ဆက္ေတာ့မလဲဆိုတာေတာ့ အင္မတန္ ရွင္းျပရခက္တဲ့ ဇာတ္လမ္းတစ္ပုဒ္ ျဖစ္လာေတာ့မွာပါ။
ပူတင္ကို အိႏၵိယက ေထာက္ခံလိုက္တဲ့ကိစၥဟာ အေနာက္အင္အားအဖို႕ေတာ့ အိႏၵိယကို မိတ္ေဆြအျဖစ္ လက္မခံေတာ့ဖို႕ အခ်က္ေပးလိုက္သလိုပါပဲ။ တကယ္ေတာ့လည္း ဆိုဗီယက္ယူနီယံ ၿပိဳကြဲကတည္းက အိႏၵိယ ေလသံေျပာင္းခဲ့တာပါ။ အိႏၵိယက သူ႕ရဲ႕ စီးပြားေရးမွာ ေျဖေလွ်ာ့မွဳေတြ လုပ္ၿပီးတဲ့ေနာက္ အဓိကက်တဲ့ အေရးအရာေတြမွာ မဟာဗ်ဴဟာမိတ္ဘက္ ျဖစ္ခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့့္လည္း ႏွစ္ေပါင္း ႏွစ္ဆယ္ေလာက္ ရင္းရင္းႏွီးႏွီး လက္တြဲ လုပ္လာခဲ့တယ္ဆိုတာနဲ႕ အိႏၵိယ-အေနာက္အုပ္စု အက်ိဳးစီးပြားေတြ အေ၀တည့္ေနတာကို သစၥာတရားလို ခိုင္ၿမဲမယ္လို႕ေတာ့ မယူဆသင့္ပါဘူး။ ဥေရာပမွာ စစ္ေအးတိုက္ပြဲကို ေမ့ထားခ်ိန္မွာ အိႏၵိယအတြက္ကေတာ့ စစ္ေအးကာလာ ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရး ပံုစံေတြက ဘယ္ေတာ့မွ အဆံုးသတ္သြားမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ အထူးသျဖင့္ အင္ဒို-႐ုရွား ဆက္ဆံေရးဟာ အိႏၵိယရဲ႕ အဂၢမဟာဗ်ဴဟာအတြက္ ဆက္လက္ အေရးပါေနအံုးမွာပါပဲ။
ဆိုဗီယက္အင္ပါယာႀကီး ၿပိဳကြဲၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ အိႏၵိယရဲ႕ န်ဴကလီးယား အစီအစဥ္ေတြကို အေမရိကန္က မဟန္႕တား ႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။ ၉/၁၁ ကိစၥျဖစ္ၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ အေမရိကန္ဟာ ပါကစၥတန္နဲ႕ ယံုယံံုၾကည္ၾကည္ လက္တြဲေနတဲ့ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပဲ အိႏၵိယနဲ႕လည္း ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရးကို အေလးထားခဲ့ပါတယ္။ ရလဒ္ကေတာ့ ေမာ္စကိုဟာ နယူးေဒလီနဲ႕ ဆက္ဆံေရး သိပ္ေကာင္းေနခဲ့တာ အခုထိပါပဲ။
အိႏၵိယနဲ႕ ႐ုရွားတို႕ဟာ ႏိုင္ငံံေရး စစ္ေရး စီးပြားေရးေတြမွာ နက္နက္ရွိုင္းရွိုင္း လက္တြဲေဆာင္ရြက္ေနၾကပါတယ္။ ႐ုရွားဟာ အိႏၵိယနဲ႕ ကုန္သြယ္ေရးမွာ အေမရိကန္နဲ႔ အၿပိဳင္ ျဖစ္ေနၿပီး ဘဂၤလားပင္လယ္ေအာ္မွာ ရွိတဲ့ စြမ္းအင္စီမံကိန္းေတြနဲ႕ ႐ုရွား စြမ္းအင္ လုပ္ငန္းႀကီးေတြမွာ အိႏၵိယကုမၸနီေတြ အႀကီးအက်ယ္ ရင္းႏွီးျမွပ္ႏွံေနၾကပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ႐ုွရွားကေန အာေရဗ်ပင္လယ္ေအာ္ဘက္ကို ထြက္တဲ့ လမ္းေၾကာင္းကို ႏွစ္ႏိုင္ငံပူးေပါင္း ေဖာ္ေဆာင္ေနၾကၿပီး အဲဒါကလည္း အိႏၵိယသမုဒၵရာတစ္ခုလံုးမွာ ႐ုွရွားေတြ ကုန္သြယ္ႏိုင္ေရးကို အမ်ားႀကီး အေထာက္အကူ ေပးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
အိႏၵိယစစ္ဘက္ရဲ႕ ၇၀ ရာခိုင္ႏွဳန္းေက်ာ္ေသာ လက္နက္စနစ္ေတြကို ႐ုရွားက ေထာက္ပံ့ထားတာျဖစ္ၿပီး ခ႐ုဒံုးပ်ံစနစ္၊ တိုက္ေလယာဥ္နဲ႕ သယ္ယူပို႕ေဆာင္ေရး ေလယာဥ္စီမံကိန္းေတြကို ႏွစ္ႏိုင္ငံ ပူးတြဲ လုပ္ေဆာင္လ်က္ရွိေနပါတယ္။ ကမာၻေပၚမွာ အိႏၵိယနဲ႔ ပူးေပါင္းၿပီး ၀န္ႀကီးအဆင့္ ကာကြယ္ေရးဆိုင္ရာ သံုးသပ္ျခင္းကို ႏွစ္စဥ္ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ နိုင္ငံႏွစ္နိုင္ငံထဲမွာ ႐ုရွားက တစ္ခုအပါအ၀င္ ျဖစ္ပါတယ္။ အာကာသအစီအစဥ္ေတြကိုလည္း ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ေနၿပီး ေဒၚလာသန္းေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ တန္ဖိုးရွိတဲ့ န်ဴကလီးယား အစီအစဥ္ေတြကိုလည္း ႏွစ္ႏိုင္ငံသေဘာတူညီခ်က္ေတြ ရယူထားၾကပါတယ္။ ဒီလိုေတြ လုပ္ေနၾကတာက ၀ါရွင္တန္အတြက္ေတာ့ ေခါင္း႐ွုပ္စရာႀကီးေပါ့။
ဘုရွ္လက္ထက္က ႏိုင္ငံျခားေရးမူ၀ါဒ ေအာင္ျမင္မွဳေတြထဲမွာ အိႏၵိယလည္း ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။ စီးပြားဆက္ဆံေရးေတြ ပိုမို နက္႐ွိဳင္းလာခဲ့တယ္။ သံတမန္ဆက္ဆံေရး ပိုမို ခိုင္ၿမဲလာခဲ့တယ္။ ၿပီးေတာ့ န်ဴကလီးယား သေဘာတူညီခ်က္တစ္ရပ္ကိုလည္း လက္မွတ္ေရးထိုးႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေတြကို ေလ့လာၾကည့္ရင္ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသနဲ႕ အေမရိကန္ရဲ႕ ဆံုမွတ္အသစ္ အာရွတို႕အၾကား ေပါင္းကူးေပးေရးမွာ အိႏၵိယက အေမရိကန္ရဲ႕ သစၥာရွိ ရဲေဘာ္ရဲဘက္တစ္ဦးအေနနဲ႕ ရပ္တည္ေပးလိမ့္မယ္လို႕ ယူဆစရာ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ သမိုးေၾကာင္းအရလည္း တ႐ုတ္နဲ႕ ဆက္ဆံေရးအားမေကာင္းခဲ့တဲ့ အတြက္ အိႏၵိယဟာ တ႐ုတ္စက္ကြင္းက လြတ္ခဲ့ပါတယ္။ တ႐ုတ္ကို ၀ိုင္းပတ္ပိတ္ဆို႕ထားဖို႕ အိႏၵိယကို အားကိုးလို႕ ရနိုင္တယ္ဆိုတဲ့ သေဘာပါ။
ဒါေပမယ့္ ဒါေပမယ့္ေပါ့ေလ။ အိႏၵိယေတြဟာ စစ္ေအးကာလက သူတို႕ရဲ႕ မဟာမိတ္ကို ဘယ္ေတာ့မွ မ်က္ေျခမျဖတ္ခဲ့သလို အေနာက္နိုင္ငံေတြက သူတို႕ကို တျဖည္းျဖည္းခ်င္း နယ္ခ်ဲ႕ ကၽြန္ျပဳသြားတာကိုလည္း အခုထိ သံသယစိတ္ေတြ ထားေနတုန္းပါပဲ။ အေမရိကန္ မူ၀ါဒခ်မွတ္သူေတြကေတာ့ ကုန္သြယ္ေရးျမွင့္တင္တာေတြ န်ဴသေဘာတူညီခ်က္ ရတာေတြနဲ႕တင္ အေမရိကန္ရဲ႕ ထီးရိပ္ေအာက္ကို အိႏၵိယကို ဆြဲသြင္းလို႕ ရမယ္ဆိုၿပီး ခပ္တံုးတံုး ေတြးမိခ်င္ ေတြးမိေနၾကမွာပါ။ အိႏၵိယဟာ တ႐ုတ္တို႕ဘက္မွာ ဘယ္တုန္းကမွ မရပ္တည္ခဲ့ဘူးဆိုတာ မွန္ေကာင္း မွန္ေပမယ့္ စစ္ေအးကာလအတြင္း ခိုင္ၿမဲခဲ့တဲ့ အင္ဒို-႐ုရွား ဆက္ဆံေရးကိုေတာ့ ဘာနဲ႕မွ ေဖ်ာက္ဖ်က္ပစ္လို႕ မရတာကေတာ့ အမွန္ပါပဲ။
ခ႐ိုင္းမီးယားမွာ ႐ုရွားေရႊ႕လိုက္တဲ့ အကြက္ကေလးက ဘာကိုျပသလဲဆိုရင္ ကမာၻေပၚမွာ သတိထားစရာႏိုင္ငံဟာ တ႐ုတ္တစ္ခုတည္းမဟုတ္ဘူးဆိုတာ ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္းအ၀ိုင္းကို သတိေပးလိုက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႕လို႕ အေမရိကန္ရဲ႕ အဂၢမဟာဗ်ဴဟာ အစီအစဥ္မွာ အိႏၵိယပါ၀င္တဲ့ အခန္းက႑ကို ျပန္လည္သံုးသပ္ဖို႕ လုိအပ္လာၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။ ေသခ်ာတာကေတာ့ လာမယ့္ ဆယ္စုႏွစ္ေတြမွာ အိႏၵိယဟာ အဓိက အခန္းက႑မွာ တင္ဆက္ အသံုးေတာ္ခံေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဲ့ အင္အားႀကီးထြားလာတဲ့ တ႐ုတ္၊ စြမ္းအင္အရင္းအျမစ္ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒနဲ႕ စီးပြားေရး ထြန္းသစ္စ အာဖရိက တို႕အၾကား ပထ၀ီအေနအထားအရ မဟာဗ်ဴဟာက်လွတဲ့ အခ်က္အျခာေနရာကုိ အိႏၵိယတို႕က အပိုင္သိမ္းထားလိုက္ပါၿပီ။ သေဘၤာေပါင္း ၁၅၀ နဲ႕ ေလယာဥ္တင္သေဘၤာမ်ား ပါ၀င္ဖြဲ႕စည္းထားတဲ့ ေရတပ္ကို ပိုင္ဆိုင္တဲ့ အိႏၵိယဟာ ပါရန္ပင္လယ္ေကြ႕၊ မလကၠာေရလက္ၾကားနဲ႕ စူးအက္ေဒသတို႕ရဲ႕ လည္မ်ိဳကို ကိုင္ထားႏိုင္ၿပီး သြားလာေနတဲ့ ေရယာဥ္ေတြရဲ႕ ကံၾကမၼာကို အဆံုးအျဖတ္ ေပးႏိုင္တဲ့ အေနအထားမွာ ရွိေနပါတယ္။ လက္ရွိ ရာစုႏွစ္ အလယ္ေလာက္ေရာက္ရင္ အိႏၵိယရဲ႕ ဂ်ီဒီပီဟာ အေမရိကန္ကို ေက်ာ္တက္ေတာ့မယ္လို႕လည္း ခန္႕မွန္းထားၾကပါတယ္။
ႏိုင္ငံတကာစံႏွဳန္းေတြဟာ ႐ုရွားရဲ႕ တိုက္ခိုက္မွဳကို ခံေနရတဲ့အခ်ိန္မွာ အိႏၵိယဟာ တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ႐ုရွားနဲ႔ ပူးေပါင္းသြားႏိုင္တဲ့အေရးကို အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရးမူ၀ါဒအေနနဲ႕ စိုးရိမ္ပူပန္သင့္လွပါတယ္။ ကမာၻ႕အႀကီးဆံုးႏိုင္ငံနဲ႕ ကမာၻ႕အႀကီးဆံုး ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံႀကီးတို႕က လက္မခံရင္ နယ္ေျမပူးေပါင္းမွဳဆိုင္ရာ စံႏွဳန္းတန္ဖိုးေတြဟာ ဘယ္ေလာက္အတိုင္းအတာထိ ခိုင္ခိုင္မာမာ ရပ္တည္ႏိုင္မွာလဲ။ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရးမူ၀ါဒရဲ႕ သည္းေျခႀကိဳက္ သေဘာတရားေတြကို အဲသလိုသာ ျငင္းပယ္ေနေတာ့မယ္ဆိုရင္ အေမရိကန္ဦးေဆာင္တဲ့ ကမာၻႀကီးက ဘယ္ေလာက္ေတာင္ တည္ၿငိမ္ေအးခ်မ္းေတာ့မွာလဲ။ ေမးခြန္းႏွစ္ခုအတြက္ အေျဖကေတာ့ ဟင့္အင္း ပါတဲ့။
အေမရိကန္ ဘာေတြ ဆက္လုပ္သင့္ပါသလဲ။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ဆယ္စုႏွစ္ရဲ႕ ၀ါရွင္တန္ ရည္မွန္းခ်က္က အင္အားႀကီးထြားလာတဲ့ တ႐ုတ္ကို ပူးၿပီးခ်ဳပ္တဲ့နည္းနဲ႕ ထိန္းသိမ္းဖို႕ ျဖစ္ေပမယ့္ အလားတူ အင္အားႀကီးထြားလာတဲ့ အိႏၵိယကိုေတာ့ အဲသလို ေကာင္းေကာင္း မလုပ္ႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။ အေၾကာင္းကေတာ့ အိႏၵိယဟာ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံ ဆိုေပမယ့္ အေမရိကန္ အႀကိဳက္ေတြနဲ႕ အလုိလုိေတာ့ ထပ္တူမက်ႏိုင္တာေၾကာင့္ အိႏၵိယေတြ ဘ၀င္ခိုက္မယ့္ ေရရွည္လည္း တည္တံ့တဲ့ နည္းလမ္းေတြနဲ႕  ေသေသခ်ာခ်ာ စီစဥ္လုပ္ေဆာင္ဖို႕ အေမရိကန္တို႕ မလြဲမေသြ လိုအပ္ေနပါၿပီ။ အခုခ်ိန္ထိေတာ့ အိႏၵိယနဲ႕ နီးစပ္ဖို႕ အေမရိကန္ရဲ႕ လိုလားခ်က္ေတြဟာ စစ္ေအးကာလ မဟာမိတ္ ပါကစၥတန္ရဲ႕ သစၥာေစာင့္သိမွဳနဲ႕ အလဲအထပ္ ျဖစ္ေနတုန္းပါပဲ။ ႐ုရွားတို႕အေနနဲ႕ ကက္ရွမီးယားအေရးမွာ အိႏၵိယကို သမိုင္းခ်ီ ေထာက္ခံခဲ့တာဟာလည္း နယူးေဒလီအတြက္ ေပါ့ေသးေသး သေဘာထားရတဲ့ ကိစၥ မဟုတ္ပါဘူး။ အေႏွးနဲ႕အျမန္ ဆိုသလို ဒီႏိုင္ငံႏွစ္ခုအေပၚ အေမရိကန္ရဲ႕ ကတိက၀တ္ေတြကို ျပန္လည္ ခ်ိိန္ဆရေတာ့မွာပါ။ ေဒသတြင္း လံုၿခံဳေရးအတြက္ ပါကစၥတန္က အေရးပါေနသလို ကမာၻႀကီးကို စိုးမိုးဖို႕အတြက္ ဆိုရင္လည္း အိႏၵိယရဲ႕ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မွဳဟာလည္း မရွိမျဖစ္ အေရးပါ ေနတာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။
အိိႏၵိယနဲ႕ ခင္ခင္မင္မင္ ရင္းရင္းႏွီးႏွီး ဆက္လက္ လက္တြဲဖို႕ဆိုရင္ အိုဘားမား လုပ္ႏိုင္တာ သံုးခု ရွိပါတယ္။ ပထမဆံုး တစ္ခုကေတာ့ အလြယ္ဆံုးပါပဲ။ အိႏၵိယသံတမန္ အမ်ိဳးသမီး Devyani Khobragade နဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ အေမရိကန္ရဲ႕ အေရးယူေဆာင္ရြက္ခဲ့မွဳေတြနဲ႕ ပတ္သက္ၿပီး အိႏၵိယကို ျပန္ေတာင္းပန္လိုက္ဖို႕ပါပဲ။ ဒါမွလည္း အေမရိကန္အေပၚ အိႏၵိယက အျမင္ျပန္ၾကည္လာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒုတိယတစ္ခုကေတာ့ အေမရိကန္ဟာ အိႏၵိယနဲ႕ လြပ္လပ္စြာ ကုန္သြယ္မွဳ သေဘာတူညီခ်က္တစ္ခုအတြက္ ကတိျပဳဖို႕ လုိအပ္ပါတယ္။ အိႏၵိယရဲ႕ ခိုင္မာအားေကာင္းတဲ့ ပစၥည္းပိုင္ဆိုင္ခြင့္ စနစ္ရယ္၊ တည္ၿငိမ္တဲ့ ဒီမိုကေရစီစနစ္ရယ္ နဲ႕ အဂၤလိပ္စကားကို ေကာင္းေကာင္းေျပာႏိုင္တဲ့ လူဦးေရပမာဏတစ္ရပ္ကို ပိုင္ဆိုင္ထားတာေတြရယ္ဟာ အေမရိကန္ ရင္းႏွီးျမွပ္ႏွံမွဳေတြ အတြက္ အင္မတန္ႀကီးမားလွတဲ့ အခြင့္အလမ္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သေဘာတူညီခ်က္တစ္ခုဟာ အေမရိကန္ေရာ အိႏၵိယျပည္သူေတြအတြက္ပါ အက်ိဳးအျမတ္ ျဖစ္ထြန္းေစမွာ ျဖစ္ၿပီး ႏွစ္ႏိုင္ငံ ရင္းႏွီးခ်စ္ၾကည္မွဳလည္း ပိုၿပီး ခိုင္ၿမဲလာမွာ ျဖစ္တာေၾကာင့္ ကမာၻ႕စီးပြားေရး ေလာကမွာလည္း ဂုဏ္သိကၡာ ပိုတက္လာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
တတိယတစ္ခုကေတာ့ ကုလသမဂၢလံုၿခံဳေရးေကာင္စီမွာ အိႏၵိယႏိုင္ငံ အၿမဲတမ္း တစ္ေနရာ ရေနဖို႕အတြက္ မိမိတို႕ေထာက္ခံခ်က္နဲ႕ ပတ္သက္ၿပီး အေမရိကန္တို႕အေနနဲ႕ ေလးေလးနက္နက္ ျပန္လည္သံုးသပ္သင့္ပါတယ္။ ကာလေရြ႕ေလ်ာတာနဲ႕အမွ် အေမရိကန္ရဲ႕ အင္အားေတြ အက်ဘက္ေရာက္လာတာကို အျမတ္ထုတ္ၿပီး အနာဂတ္ ဗဟုမ႑ိဳင္အေျခအေနမွာ ေနရာယူ အသံုးေတာ္ခံလာေတာ့မွာကို အေမရိကန္ သေဘာေပါက္ပါတယ္။ ကမာၻႀကီးရဲ႕ အနာဂတ္ အစီအစဥ္ေတြကို ႀကိဳတင္ လက္ဦးထားၿပီး အိႏၵိယနဲ႕ ဘရာဇီးတို႕လို အေမရိကန္အလိုက် လိုက္ပါေပးၾကမယ့္ တက္ေန၀န္းႏိုင္ငံေတြနဲ႕ ရင္းႏွီးခ်စ္ၾကည္ ယံုၾကည္မွဳ တည္ေဆာက္ထားရင္ အေမရိကန္တို႕အေနနဲ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းၾကြယ္၀တဲ့ ကမာၻႀကီးကို ေနာက္မ်ိဳးဆက္ေတြလက္ထဲ ေကာင္းေကာင္း လက္ဆင့္ကမ္းႏိုင္မွာပါ။
၀ါရွင္တန္ကို သတိေပးလိုက္ပါရေစ
ခ႐ိုင္းမီးယားမွာရွိတဲ့ ႐ုရွားရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားေတြကို ကိုယ္ခ်င္းစာနာေပးတဲ့ အိႏၵိယရဲ႕ ရပ္တည္ခ်က္ဟာ အရင္တုန္းက စြာႏိုင္ခဲ့တဲ့ ငပြႀကီးက အေရးမပါေတာ့ဘူးဆိုတဲ့အေၾကာင္း အေမရိကန္ အရာရွိေတြကို သံေခ်ာင္းေခါက္ သတိေပးလိုက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာေရးရာ ကိစၥရပ္ေတြနဲ႕ ပတ္သက္ၿပီး အၿမဲတမ္း ေထာက္ခံေပးခဲ့တဲ့ အိႏၵိယကို ေရွ႕ဆက္ၿပီးေတာ့ မေမွ်ာ္လင့္ေတာ့နဲ႕လို႕ အေမရိကန္ကို သတိေပးလိုက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အိႏၵိယရဲ႕ ေထာက္ခံကာကြယ္ေပးမွဳကို ဆက္ၿပီး လုိခ်င္ေသးတယ္ဆိုရင္ မူ၀ါဒေတြ ေျပာင္းဖို႕ လုပ္ေတာ့လို႕ အေမရိကန္ကို သတိေပးလိုက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ လစ္ဘရယ္မက်တဲ့ ဒီမိုကေရစီမဆန္တဲ့ ႐ုရွားလို ႏိုင္ငံမ်ိဳးနဲ႕ က်ားကန္ေနမယ့္အစား ကမာၻလံုးဆိုင္ရာ စံႏွဳန္းေတြအေပၚမွာပဲ အေျချပဳၿပီး ကိုယ့္ကိုယ္ကို တည္ေဆာက္ထားမွသာ အိႏၵိယလို ႏိုင္ငံမ်ိဳးကို မိမိ ႏိုင္ငံျခားေရးမူ၀ါဒရဲ႕ အခ်က္အျခာမွာ အခိုင္အမာ လက္တြဲထားႏိုင္မွာျဖစ္ေၾကာင္း အေမရိကန္တို႕ကို သတိေပးလိုက္ပါတယ္။
( The Diplomat ၏ ၂၀၁၄ ခုနွစ္ မတ္လ ၂၄ ရက္၊ ေဆာင္းပါးရွင္ By Andrew J. Stravers and Peter Harris တို႕၏ Indian Foreign Policy: The Cold War Lingers ေဆာင္းပါးအား ျပန္ဆိုပါသည္) မူရင္းေဆာင္းပါးအား ေအာက္တြင္ ဖတ္ရွဳႏိုင္ပါသည္။

http://thediplomat.com/2014/03/indian-foreign-policy-the-cold-war-lingers/

In the wake of the Vladimir Putin’s incursion into Crimea, almost every member of the international community voiced concern over Russia’s actions. While the U.S. and European Union were the most forceful in their criticism, non-Western states such as China and even Iran also made clear their support for the principles of non-intervention, state sovereignty and territorial integrity – oblique criticisms of Moscow’s disregard for cornerstone Westphalian norms. For the most part, support for Russia has been confined to the predictable incendiaries: Cuba, Venezuela and Syria, for example. Yet there is one unusual suspect among those lining up behind Putin that requires further investigation: India.
On its face, New Delhi’s enunciation of respect for Russia’s “legitimate interests” in Crimea is a surprising blow to the prevailing U.S. policy of reaching out to India. As the largest democracy in the world, a burgeoning capitalist economy and an increasingly important military power, India has been viewed as a counterweight to China’s rise and an anchor of the U.S.-led international order. India’s support for Russia’s revisionism in Crimea, then, is something that should trouble U.S. policymakers. In the long run, India’s response to the Crimean crisis might even be remembered as one of the more important implications of the whole episode. For how India aligns in the coming multipolar world will have enormous ramifications.
India’s support for Putin is a reminder that the West should not take India’s friendship for granted. To be sure, India made a necessary shift in tone towards the West following the collapse of the Soviet Union. India has liberalized its economy and become a strategic partner in several key areas. But the past two decades of broad cooperation should not be taken as an inexorable trend towards a complete harmonization of interests between India and the West. Amid all the talk of a renewed Cold War in Europe it has been forgotten that, for India, Cold War international relations never truly ended. In particular, the Indo-Russian relationship remains an important mainstay of Indian grand strategy – a hangover from that bygone era.
The years following the collapse of the Soviet empire saw the U.S. mainly concerned with a failed attempt to curb India’s nuclear program. After 9/11, America’s attention was focused on partnership with India while still maintaining the confidence and cooperation of Pakistan. Both periods of engagement, however, left the Indo-U.S. relationship well short of the kind of deep cooperation that marked Indo-Soviet relations during the Cold War. The result has been that Moscow still enjoys a thoroughly positive relationship with New Delhi.
India and Russia maintain deep cooperation on political, military and economic dimensions. Russian trade with India rivals the latter’s trade with the United States, and Indian companies have made huge investments in Russian energy firms and energy projects in the Bay of Bengal. In addition, the two nations are developing a southern route from Russia to the Arabian Sea that will increase Russian trade in the whole of the Indian Ocean region.
Russia still provides India’s military with more than 70 percent of its weapons systems and armaments and the two are currently cooperating in the development of cruise missile systems, strike fighters and transport aircraft. Russia is one of only two countries in the world that have annual ministerial-level defense reviews with India. The two cooperate on the advancement of a space program and they have bilateral nuclear agreement worth potentially tens of billions of dollars. Such deep and expansive ties with Russia complicate India’s multifarious importance from the perspective of Washington (as a cog in the U.S. “pivot” to Asia, an indispensable ally in the War on Terror and a bustling hub of the global economy).
After the Bush administration left office, India was heralded as one of the foreign policy success stories of his presidency. Economic relations had been deepened, diplomatic ties strengthened, a nuclear agreement signed. All indications were that India would be a stalwart American ally at a strategic nexus between the Middle East and the new focus on Asia. Historically poor relations with China would keep India safely out of the Chinese orbit. India could be relied upon to help encircle China, a vital link in a twenty-first century cordon sanitaire around the muscular Middle Kingdom.
But India never lost sight of its historic Cold War ally and the Indian people have never fully lost their suspicion of Western powers and creeping colonialism. American policymakers may have been overly naïve in thinking that economic growth, increased trade and a nuclear deal could move India safely into the American camp. Perhaps it is true that India will never cement itself on China’s side, but the fact is that nothing has been done to erase the deep Indo-Russian ties that formed during decades of Cold War.
Putin’s stratagem in Crimea has reminded the world that China is not the only rising or resurgent Great Power deserving of attention. As such, officials need to reconsider India’s place in American grand strategy. There is no doubt that India (itself a rising state with the potential to become a geopolitical pole in its own right) will remain a prominent player in the decades ahead. India occupies a crucial geostrategic location between a rising China, the energy producing regions of the Middle East and a newly vigorous African economy. An expanding Indian navy featuring 150 ships and multiple aircraft carriers will possess the capability to exercise veto power over key shipping choke points in the Persian Gulf, Strait of Malacca, and Suez region. Economic forecasts suggest India will surpass the GDP of the United States somewhere in the middle of the century.
It should greatly concern the American foreign policy establishment that, at a moment when international norms are under assault by Moscow, India has chosen to (at least partially) throw its lot in with Russia. How strong can a norm of territorial integrity be without the world’s largest nation and the world’s largest democracy? How stable can the American-led global order be with such a prominent repudiation of American foreign policy preferences? The answer to both of these questions is, unfortunately, “not very.”
What should be done? The past decade has seen a consistent focus by Washington to integrate and contain a rising China, but not enough has been done to integrate and build ties with a rising India. Simply because India is a democracy does not mean that it will automatically align itself to American preferences, and the United States must make a concerted effort to win India’s favor and goodwill in a lasting way. Until now, closeness with India has been compromised by competing demands to remain faithful to Pakistan, America’s own Cold War-era ally. Indeed, Russia’s historic support for Indian claims over Kashmir (sometimes explicit, sometimes implicit) has been no small part of Moscow’s appeal to New Delhi. Sooner or later, a new balance must be struck between U.S. commitments to these two nations. While Pakistan is integral to regional security, India’s cooperation will be essential to sustain the American vision of global governance.
The Obama administration can lay the groundwork for a more intimate relationship with India by doing three things. First, and easiest, the United States must clear up the detention and mistreatment of Devyani Khobragade. Far greater crimes have been excused for much less than would be gained in terms of Indian public opinion if the U.S. were to show flexibility towards Khobragade. Whether charges truly are warranted or not, Washington must at least apologize for her treatment in order to mitigate the blow that has been dealt to Indian impressions of the United States.
Second, the U.S. needs to commit itself to the establishment of a free trade agreement with India. India presents an enormous opportunity for American investment, with its stable system of property rights, consolidated democracy, and English-speaking population. An agreement will benefit both the Indian and American peoples, and intertwine the two nations to the high degree that their statures in the global economy mandate.
Third, the United States should seriously reconsider its support for a permanent Indian seat on the United Nations Security Council. If time is running out on the post-WWII international order, it makes sense for the U.S. to exploit its waning preponderant influence and play a major role in fashioning the future of the multipolar order. By seizing the agenda and winning the friendship and trust of rising countries (especially India and Brazil) that generally abide by an American-friendly set of global rules, the United States can promote the existence of a favorable global environment of peace and prosperity for generations to come.
Washington has been warned: India’s expression of sympathy for Russian interests in Crimea should serve as an alarm bell for American officials that a crucial player in world affairs has gone neglected. India’s enlistment as a card-carrying supporter of the existing international order simply cannot be counted upon going forward. If the U.S. wants India to serve as a bulwark of the international status quo, some form of policy change will be required. By shifting India to the front and center of American foreign policy, the United States can help to assure for itself – and the wider world – a future based on prevailing global norms rather than the designs of revisionist, illiberal and undemocratic states like Russia.
Andrew J. Stravers is a PhD student at the University of Texas at Austin, where he studies the global role of the American military. He is also an Aiddata Center for Development Policy Fellow and a researcher on the Department of Defense Minerva Initiative’s project on natural resource and armed conflict. Peter Harris is a doctoral candidate in Government at the University of Texas at Austin, where he is also a graduate fellow of the Clements Center for History, Strategy and Statecraft.

တရုတ္ရဲ႕ ဦးေဆာင္မွဳကို ကမာၻႀကီးက လုိအပ္ေနၿပီလား

  နိုင္ငံတကာေရးရာမွာ ဘာသိဘာသာေနခဲ့တဲ့ တရုတ္ဟာ အခုေတာ့ တက္တက္ၾကြၾကြ ဦးေဆာင္ဦးရြက္ျပဳဖို႕ အဆင္သင့္ျဖစ္ေနပါၿပီ။
    တရုတ္သမၼတ ဇီက်င့္ဖ်င္က ပိုၿပီးတက္တက္ၾကြၾကြ လုပ္ရမယ္ ပိုၿပီးဦးေဆာင္ဦးရြက္ ျပဳရမယ္ ကမာၻႀကီးကို မွ်ေ၀ရမယ္ စသည္ျဖင့္ ေျပာၾကားခဲ့တာေတြ။ နိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ၀မ္ရီက နိုင္ငံျခားအကူအညီေတြေပးဖို႕ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးထိန္းသိမ္းမွဳ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြ လုပ္ဖို႕၊ န်ဴမျပန္႕ပြားေရး လုပ္ေဆာင္ဖို႕ နဲ႕ ေဒသတြင္း လုံၿခံဳေရးလုပ္ငန္းစဥ္ စတာေတြအတြက္ တရုတ္တို႕က ပိုမိုတာ၀န္ယူသြားဖို႕ အသင့္ရွိေနၿပီလို႕ ေျပာၾကားခဲ့တာေတြဟာ သိပ္မၾကာေသးခင္ကမွပါ။
    တစ္ျခားကိစၥရပ္ေတြမွာလည္း အလားတူပါပဲ။ အေရွ႕အာရွေဒသ မွာ လံုၿခံဳေရး လုပ္ငန္းစဥ္တစ္ခု တည္ေထာင္ဖို႕ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ Li Kequang က မၾကာေသးခင္က ေျပာၾကားခဲ့တာေတြ၊ အီရန္ နဲ႕ ေျမာက္ကိုရီးယား န်ဴကလီးယား  အက်ပ္အတည္းေတြကို ေျဖရွင္းဖို႕အတြက္ တရုတ္အရာရွိႀကီးေတြ ႀကိဳးပမ္းခဲ့တာေတြ၊ ကမာၻ႕ဘဏ္နဲ႕ အိုင္အမ္အက္ဖ္တို႕ကုိ ပခံုးခ်င္းယွဥ္ႏိုင္ဖုိ႕အတြက္ BRICS ႏိုင္ငံေတြနဲ႕ လက္တြဲၿပီး ကိုယ္ပိုင္ဘဏ္တစ္ခု တည္ေထာင္ဖို႕ ႀကိဳးစားေနတာေတြအျပင္ အျခားေသာ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲ ႏိုင္ငံေတြနဲ႕ လက္တြဲၿပီး နိုင္ငံတကာ လံုၿခံဳေရးနဲ႕ လူ႕အခြင့္အေရး စံႏွုန္းေတြကို ကာကြယ္ဖို႕အတြက္ တာ၀န္ယူ လုပ္ေဆာင္တာေတြကိုလည္း ေတြ႕ေနရပါတယ္။
    အေမရိကန္အေနနဲ႕လည္း ဘ႑ာေရးလုိေငြျပေနတာ နိုင္ငံတကာ နိုင္ငံေရးကေန ဆုတ္ခြာေနရတာ ေတြေၾကာင့္ အေမရိကန္ ထီးရိပ္ေအာက္မွာ ကမာၻႀကီး ၿငိမ္းခ်မ္းတည္ၿငိမ္ခဲ့တယ္ဆိုတာ သမိုင္းထဲမွာ က်န္ခဲ့ပါၿပီ။ အေမရိကန္ကလည္း ကမာၻႀကီးကို ဦးေဆာင္မယ့္သူေတြ လိုခ်င္ေနတာပါ။ ဥေရာပအေနနဲ႕ကလည္း သူ႕အေၾကြးျပႆနာေတြနဲ႕ နစ္ေနၿပီး ဂ်ပန္ကလည္း ႏွစ္ႏွစ္ဆယ္ေက်ာ္ၾကာ စီးပြားေရးရပ္တန္႕ေနရာက နာလံထခါစ ရွိေနပါေသးတယ္။ တရုတ္ကေတာ့ ၂၀၀၈ ကမာၻလံုးဆိုင္ရာ စီးပြားေရး အက်ပ္အတည္းကေန ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ ရံုးထနိုင္ၿပီး အခုဆိုရင္ ကမာၻေပၚမွာ ဒုတိယစီးပြားေရးအင္အားအႀကီးဆံုး နိုင္ငံျဖစ္ေနပါၿပီ။   
    တရုတ္ရဲ႕ ဦးေဆာင္ႏိုင္မွဳနဲ႕ ပတ္သက္ၿပီး နို္င္ငံေရးရာ ပညာရွင္ေတြအားလံုးကေတာ့ တညီတညြတ္တည္း သေဘာတူၾကတာ မဟုတ္ပါဘူး
    ပထမတစ္ခ်က္အေနနဲ႕ ေျပာရရင္ ဦးေဆာင္မွဳယူတယ္ဆိုတာ လႊမ္းမိုးခ်ယ္လွယ္တာနဲ႕ ကြာျခားလွပါတယ္။ တရုတ္က ဦးေဆာင္မွဳ ယူတယ္ဆိုတာ ေဒသတြင္းနဲ႕ တစ္ကမာၻလံုးကို လႊမ္းမိုးျခယ္လွယ္ေတာ့မယ္လို႕ ဆိုလိုတာ မဟုတ္ပါဘူး။ တရုတ္ရဲ႕ သေဘာဆႏၵေတြကို တစ္ျခားႏိုင္ငံေတြကို မသြတ္သြင္းသင့္သလို လုပ္မွာလည္း မဟုတ္ပါဘူး။
အဲသည္လို လုပ္ေဆာင္မွဳမ်ိဳးေတြရဲ႕ နာက်င္စရာ သင္ခန္းစာေတြကို ၁၈၄၀ ကတည္းကစၿပီး အေနာက္နဲ႕ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံေတြဆီက ရခဲ့ၿပီးပါၿပီ။ ေနာက္ၿပီး  သပၸနေပါင္းစံု ျပႆနာေတြ ရွိတဲ့ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲ ႏုိင္ငံေတြနဲ႕အတူ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ရပ္တည္ခဲ့တဲ့အျပင္ တရုတ္ကိုယ္တိုင္ကလည္း ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲ ႏိုင္ငံတစ္ခုသာ ျဖစ္ေနပါေသးတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႕လို႕ တရုတ္ဟာ တစ္ျခား ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲနိုင္ငံနဲ႕ နိုင္ငံငယ္ေလးေတြကို အနိုင္က်င့္မွာ မဟုတ္ပါဘူး
    ဒုတိယတစ္ခ်က္ကေတာ့ တရုတ္ဟာ ျပႆနာေပါင္း ေသာင္းေျခာက္ေထာင္ကို ဦးေဆာင္ေျဖရွင္းနိုင္စြမ္း မရွိေသးပါဘူး။သူ႕မွာ ရွိတဲ့ စြမ္းရည္နဲ႕ အရင္းအျမစ္ေတြဟာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာတိုင္ အကန္႕အသတ္ ရွိေနအံုးမွာပါ။ ဆင္းရဲမြဲေတမွဳ တိုက္ဖ်က္ေရး၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရး၊ အေရွ႕အာရွလူမွဳအဖြဲ႕အစည္း တည္ေထာင္ျခင္း၊ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲ ႏုိင္ငံမ်ားကို အကူအညီ အေထာက္အပံ့မ်ားေပးျခင္း နဲ႕ နိုင္ငံတကာ လူ႕အခြင့္အေရး ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရး စတဲ့ နယ္ပယ္ေတြမွာပဲ စတင္ၿပီး ဦးေဆာင္မွဳ ယူမယ္ဆို ယူနိုင္မွာပါ။
    တတိယတစ္ခ်က္အေနနဲ႕ တရုတ္က ဦးေဆာင္မွဳေတာ့မယ္ဆိုရင္ ပဋိပကၡေတြမ်ား ျဖစ္ေတာ့မလားလို႕ စိုးရိမ္ၾကတာလည္း ရွိေနပါတယ္။ တရုတ္ရဲ႕ ဦးစီးဦးေဆာင္ လုပ္ရပ္ေတြကို အေမရိကန္က ဖ်က္လိုဖ်က္ဆီး လုပ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဒီလို ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္နိုင္ပါတယ္။ တရုတ္ရဲ႕ ဦးေဆာင္ဦးရြက္ျပဳမွဳေတြက ေဒသတြင္းနဲ႕ ကမာၻလံုးဆိုင္ရာ ေကာင္းရာေကာင္းက်ိဳးေတြ ပိုမိုျဖစ္ထြန္းေစမွာ ျဖစ္ၿပီး အာရွတိုက္ကို ပိုမိုတည္ၿငိမ္ ၿငိမ္းခ်မ္းေစမယ့္အျပင္ တရုတ္ျပည္ႀကီးကိုလည္း ပိုမိုလံုၿခံဳေစၿပီး ပုိမို ယံုၾကည္မွဳ ရွိေစမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
    စတုတၳအခ်က္အေနနဲ႕ နိုင္ငံတကာေရးရာ ကိစၥရပ္ေတြမွာ တရုတ္က သိပ္ၿပီး တက္တက္ၾကြၾကြ လုပ္ေနရင္ တရုတ္ျပည္တြင္း လူမွဳေရး စီးပြားေရး ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မွဳ လုပ္ငန္းေတြကို လစ္ဟင္းသြားမွာလား စိုးရိမ္ေနၾကသူေတြက တရုတ္ျပည္ထဲမွာကို ရွိေနပါတယ္။ ဒီအေၾကာင္းျပခ်က္ကေတာ့ သိပ္ၿပီး လက္ခံႏိုင္စရာ မရွိလွပါဘူး။ တာ၀န္ယူမွလည္း ၾသဇာအာဏာဆိုတာ ရွိလာမွာပဲေလ။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ဆယ္စုႏွစ္ေတြမွာ တရုတ္ရဲ႕ ပါ၀ါက သိသိသာသာ တိုးတက္လာခဲ့ၿပီး ကမာၻလံုးဆိုင္ရာ ျဖစ္ထြန္းမွဳနဲ႕ စီးပြားေရး ပြင့္လန္းမွဳတို႕ကေနၿပီး အျမတ္အမ်ားဆံုး ထြက္ခဲ့တဲ့ နိုင္ငံလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ အခုအခ်ိန္ဟာဆိုရင္ တရုတ္အေနနဲ႕ နိုင္ငံတကာ အသိုင္းအ၀ိုင္းကို ျပန္လည္မွ်ေ၀ရမယ့္ အခါေကာင္း က်ေရာက္ေနပါၿပီ။     
    ကမာၻလံုးဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္ေတြမွာ ဦးေဆာင္မွဳ ယူေတာ့မယ္ဆိုရင္ တရုတ္အေနနဲ႕ ျပည္တြင္း စီးပြားေရး၊ ႏိုင္ငံေရး နဲ႕ လူမွဳေရးဆိုင္ရာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳေတြကို လုပ္ေဆာင္ရေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အေမရိကန္လိုပဲ ျပည္တြင္းေအာင္ျမင္ျဖစ္ထြန္းမွဳေတြကေန အစျပဳၿပီး ကမာၻလံုးဆိုင္ရာ ဦးေဆာင္မွဳကို ရယူရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဓိပၸာယ္ကေတာ့ ျပည္တြင္းမွာ ဂ်ီဒီပီ တိုးတက္ေရး ေဇာင္းေပးလုပ္ေဆာင္ေနရာက စိတ္အားတက္ၾကြမွဳေတြ အားေကာင္းေမာင္းသန္ျဖစ္လာေစေရး ေျပာင္းလဲ ႀကိဳးပမ္းရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ခုေကာင္းကာက လက္ရွိသမၼတ ရွီက်င့္ဖ်င္ဟာ ဒီျပႆနာေတြကို ေကာင္းေကာင္း နားလည္ သေဘာေပါက္ၿပီး အဓိကက်တဲ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေတြ လုပ္ေဆာင္ဖို႕ ပိုင္းျဖတ္ထားၿပီး ျဖစ္ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
    အထက္မွာ ေျပာခဲ့တဲ့အခ်က္ေတြကို ေပါင္းလိုက္ရင္ တရုတ္ရဲ႕ ဦးေဆာင္မွဳကို တစ္ခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေတြက လိုလားခ်င္မွ လိုလားမယ္ဆိုတာ ေပၚလြင္ပါတယ္။အလ်င္အျမန္ ဖြံ႕ၿဖိဳးလာတဲ့ တရုတ္ဟာ နိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရး ပံုစံသစ္တစ္ခုကို ပံုေဖာ္တဲ့ေနရာမွာ အေရးပါတဲ့ အခန္းက႑က ပါ၀င္ႏိုင္တဲ့ လုပ္ပိုင္ခြင့္ကို ရသြားၿပီဆိုတာကို  နိုင္ငံတကာ အသိုင္းအ၀ိုင္းအေနနဲ႕ အသိအမွတ္ျပဳဖို႕ လုိပါတယ္။ ပိုမိုတည္ၿငိမ္ၿပီး ပိုမို ၾကြယ္၀ခ်မ္းသာလာတဲ့ ကမာၻႀကီးအေနနဲ႕ ကမာၻလံုးဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္ေတြမွာ တရုတ္နိုင္ငံရဲ႕ တက္တက္ၾကြၾကြ လုိလုိလားလား ဦးေဆာင္မွဳေတြကို လုိအပ္လာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
( ၂၀၁၄ ခုနွစ္ မတ္လ ၂၁ ရက္ The Diplomats မဂၢဇင္းပါ ေဆာင္းပါးရွင္ Dinagding Chen ေရးသားေသာ The World Needs China's Leadership ေဆာင္းပါးကို ျပန္ဆိုပါသည္)