ဖုန်းပြောရာ၌ ယဉ်ကျေးခြင်း

တကယ်တကယ် ပြောလို့ ပြောတာမဟုတ်ဘူး တစ်ခါတလေဆို စိတ်ပျက်စရာတော်တော်ကောင်းတာ၊ ဖုန်းပြောရာ၌ ယဉ်ကျေးခြင်းဆိုတာ မသင်ပေးကြတာလားဘာလားမသိ၊ ကိုယ်တွေက ဦးစီးအရာရှိ ပေါက်စဘဝကတည်းက သင်ပေးခံထားရလို့ ခေါက်ရိုးကျိုးနေလို့လားဘာလား မသိ၊ အချိုးမပြေရင် တော်တော်ကို စိတ်အချဉ်ပေါက်တာရယ်
.
. . . ငယ်တဲ့သူတွေ အသာထားအုံး ဟိုတစ်လောက ကိစ္စတစ်ခု ပြောပြအုံးမယ်၊ အရာရှိကြီးတစ်ယောက်၊ တော်တော်ကိုကြီးတဲ့ အရာရှိကြီးပါ၊ သူက နိုင်ငံတစ်ခုမှာ ဆီမီနာသဘောမျိုး သွားတက်စရာရှိလို့ ကိုယ့် Boss ကနေတစ်ဆင့် သူသိသင့်သိထိုက်တာလေးတွေ ကိုယ့်က ရှာဖွေပြုစုပေးရမယ်ပေါ့၊ အိုကေလေ၊ ကိုယ့် Boss ကကျ ကိုယ်ကလည်းချစ်တယ်၊ ကိုယ့်ပညာနဲ့ အရည်အချင်းကိုလည်း တန်ဖိုးထားကြတယ်ဆိုတော့ Boss က ကူညီပေးလိုက်ပါအုံး ညီလေးရယ်ဆိုတော့ အိုကေပေါ့၊ ကျနော် သူဘာလိုချင်လဲ သေချာသိချင်တယ် ကျွန်တော့်ကို ဖုန်းဆက်ခိုင်းလိုက်ပါလို့ ဆိုတော့
.
. . . မကြာပါဘူး ဖုန်းအစိမ်းတစ်လုံး ဝင်လာတယ်၊ နံပတ်ကို ကြည့်လိုက်ကတည်းက ကိုယ်ကူညီပေးရမယ့် အရာရှိအကြီးကြီးဆိုတာ တန်းသိတာပေါ့၊ ဒါပေမယ့် ကိုယ်ကိုင်ထားတဲ့ ဖုန်းက ကိုယ့်ပိုက်ဆံနဲ့ကိုယ် ဝယ်ကိုင်တဲ့ဖုန်းလေ၊ နိုင်ငံတော်က ထုတ်ပေးထားတဲ့ ဖုန်းမဟုတ်ဘူး၊ ဒါကြောင့် ကျနော်ဘယ်သူပါခင်ဗျာလို့ ဖြေစရာ အကြောင်းမရှိဘူး၊ အခုအခြေအနေက ဖြေရမယ့် အခြေအနေလည်းမဟုတ်ဘူးဆိုတော့ ကိုယ်မသိတဲ့သူတွေ ကိုယ့်ဆီဆက်ရင် ဖြေနေကျအတိုင်း “အမိန့်ရှိပါခင်ဗျ” ပေါ့
.
. . . အံမယ် ဆရာသမားက ဟိုးအမြင့်ကြီးကခင်ဗျ၊ သူက ကိုယ့်ဘော့စ်ကို ပြောထားပြီးသားမို့ ကိုယ်က အော်တိုမစ်တစ် သူ့လက်အောက်ငယ်သားဖြစ်သွားတဲ့ အလားပါပဲ၊ ခုနပြောတဲ့ဟာလေးတဲ့၊ ဘာလေးလဲခင်ဗျာ၊ သူ့ကို ပေးဖို့ နှစ်မျက်နာ သုံးမျက်နာလောက်တဲ့၊ ဖုန်းစပြောကတည်းက ဒီလူ အကူအညီလည်းတောင်းသေး အချိုးကလည်းမပြေပါဘူးဆို သူပြောတဲ့ အကြောင်းအရာမျိုး ကိုယ်က လိုက်ဖတ်ထားတာတောင် တစ်လကိုးသီတင်းဖတ်ပြီး စာအရှည်ကြီးတွေ သုံးလေးငါးပုဒ်လောက် မှတ်စုချရေးမှ လိပ်ပတ်လည်အောင် နားလည်တဲ့ အကြောင်းအရာကို သူက သုံးလေးမျက်နာလောက်တဲ့၊ အာ့တာများ ငါ့လာတောင်းနေသေးတယ်ဆိုပြီး အထင်ပါသေးသွားပေမယ့်
.
. . . ကိုယ်ချစ်ခင်လေးစားရတဲ့ ကိုယ့်ဘော့စ်မျက်နာနဲ့ တစ်ရစ်လောက် စိတ်ပြန်လျှော့ပြီး ပြီးရင်ဘယ်လိုပို့ပေးရမလဲခင်ဗျာ၊ အီးမေးဖြစ်ဖြစ် ဗိုင်ဗာဖြစ်ဖြစ်ပေးပါဆိုတော့ ၊ ဟင် ဆော့ကော်ပီပဲ ပေးမှာလားတဲ့၊ ဟုတ်တယ်ခင်ဗျာ လိုင်းပေါ်က ပို့ပေးမှာပါဆိုတော့၊ ကိုယ့်ဗိုင်ဗာလေးရှိတယ် ညီလေး လိုက်မှတ်လိုက်တဲ့ - လခွမ်း - လိတောင် မမှတ်ဘူးလို့ စိတ်ထဲက ပြောလိုက်ပေမယ့် အပြင်ကတော့ အခု မှတ်လို့ အဆင်မပြေပါဘူးခင်ဗျာ အခုဆက်တဲ့ဖုန်းနံပတ်က ဗိုင်ဗာရှိပါတယ် အက်လိုက်ပါခင်ဗျဆိုပြီး ခါတိုင်း ပြောရိုးစဉ်လာ လေးစားသမှုတောင် နုတ်မဆက်တော့ဘဲ ဖုန်းအချ
.
. . . ခဏနေတော့ ကတောင်ဆိုပြီး ဗိုင်ဗာမက်ဆေ့တစ်စောင် ဝင်လာတယ်၊ ဟိုင်း ဘယ်သူပါဆိုပဲ၊ သူ့အချိုးနဲ့ ကိုယ့်အပေါ်ထားတဲ့သဘောထား၊ သူသွားတက်မယ့် စီမီနာနဲ့ပတ်သက်ပြီး သူ့ရဲ့ အလေးအနက်ထားမှု အားလုံးကို အနုတ်မှတ်တွေချည်း နင်းကန်ပေးထားတဲ့ ကိုယ်က စာပြန်လိုက်တယ်၊ “ဗိုလ်ကောင်းပါခင်ဗျာ ဘာအကူအညီပေးရမလဲ” လို့
.
. . . သူနဲ့ အဆင့်ကွာတဲ့ အရာရှိပေါက်စလေးတစ်ယောက်က သူ့ကို ဘာအကူအညီပေးရမလဲ မေးတာကို ကြိုက်ပုံမရဘူး၊ သိတယ်လေ မကြိုက်တာကို တမင်ရွေးပြောတာပါဆို
.
. . . ခုနင်ကမှ အနုတ်မှတ်တွေပေးထားပါတယ်ဆို ဘာပို့လာလဲ သိလား၊ ကွန်ပြူတာဖန်သားပြင်ကို ဖုန်းကင်မရာနဲ့ ဓာတ်ပုံရိုက်ထားတဲ့ ဝါးတားတား ပုံတစ်ပုံရောက်လာတယ်၊ သိသားပဲ အစောကတည်းက ကိုယ့် Boss က ကိုယ့်ကို အာ့ပုံပို့ထားပြီးသား၊ ဘော့စ်ကိုလည်း ပြောထားပြီးသား အာ့လောက်လေးနဲ့ ကိုယ်ဘာလုပ်ပေးရမလဲ မသိပါဘူးလို့ (အမှန်ကသိတယ်) အခုလည်း ဒါကြီးပဲ ပြန်လာပို့တော့ ကိုယ်လည်း စာပြန်လိုက်တယ်၊ ကျနော် ဒါကို ဖတ်လို့ မရပါဘူးခင်ဗျာ အဲသည် အင်ဗိုက်တေးရှင်းလက်တာ တစ်စောင်လုံးနဲ့ နောက်ဆက်တွဲအားလုံးကို အီးမေးထဲဝင်လာတာဆိုလည်း ကျနော့်ဆီ အီးမေးဖော်ဝပ်လုပ်ပေး( အီးမေးရေးပေးလိုက်တယ်) ၊ ဟတ်ကော်ပီနဲ့ဆိုလည်း သေချာလေး စကင်ဖတ်ပြီးပို့ပေးပါလို့၊ နည်းနည်း အရစ်ရှည်ပေးလိုက်တယ်
.
. . . အဲသည်တော့မှ မောင်မင်းကြီးသားလည်း ဗိုလ်ကောင်းဆိုတဲ့ သကောင့်သားက ငါထင်တဲ့ အရာရှိပေါက်စလေးလို ပြောလို့ဆိုလို့ မရနိုင်ပါလားလို့ လိမ္မာရေးခြားသတိတရားရ ကျွတ်တမ်းဝင်ပြီးတဲ့နောက် “ရပြီ ရပြီ‌ ကျေးဇူးပါ” ဆိုတဲ့ စာလေး ဒရောသောပါးပို့ပြီးသကာလ ဘာဆို ဘာမှကို ထပ်မဘာနိုင်တော့ပဲ အသံတိတ်ဆိတ် ပတ်တောပိတ်သွားလေရဲ့
.
. . . အမေကတော့ အမြဲဆုံးမတယ် ငါ့သားရယ် စိတ်ကောင်းနှလုံးကောင်းနဲ့ ကူညီပါတဲ့၊ နဂိုစိတ်က ကောင်းပြီးသား၊ အာ့လို ယဉ်ကျေးမှုမရှိဘဲ မာန်တက်နေတဲ့သူ၊ ကိုယ့်ထက်ရာထူးငယ်သမျှကို ကိုယ့်လက်အောင်ငယ်သားလို့ မှတ်နေတဲ့သူ၊ တစ်ဘက်သားကို လေးစားရကောင်းမှန်းမသိတဲ့လူဆို အာ့လိုလေး ဆုံးမချေချွတ်ပြီး သူတို့ကျွတ်တမ်းဝင်သွားတာကို တစိမ့်စိမ့်ပီတိဖြစ်နေတတ်တာက ကျနော့် အားနည်းချက် :P
.

ဗိုလ်ကောင်း

၂၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃

လိပ်ပြာလုံတဲ့ ကျောင်းတော်သား

. . . ကိုယ်တက်ခဲ့တဲ့ တက္ကသိုလ်က ကိုယ်တို့ကို ဆရာလို၊ အဖေလို၊ အကိုကြီးလိုစောင့်ရှောက်သွန်သင်ခဲ့တဲ့ ဆရာ ပြီးခဲ့တဲ့ ရက်ပိုင်းက နေပြည်တော်က တက္ကသိုလ်ကြီးတစ်ခုမှာ သင်ခန်းစာ လာပို့ချတော့ ကိုယ်လည်း အခွင့်သင့်တာနဲ့ ဆရာ့အတန်း သွားတက်ခဲ့တယ်၊ ဆရာပို့ချတဲ့ သင်ခန်းစာထဲက အခု ကျွန်တော်ပြန်ပြီး ဖောက်သည်ချချင်တာက ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာဆိုင်ရာ ဆရာပြောတဲ့ သဘောထားလေးတစ်ခုအကြောင်း ဖြစ်ပါတယ်။
.
. . . ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာကို နယ်ပယ်ပေါင်းစုံမှာ တိုးတက်ထွန်းကားအောင် ကြံဆောင်နေကြတာမျိုးတွေက အစိုးရအေဂျင်စီတွေ၊ ကုမ္ပနီကြီးတွေ နဲ့ သိပ္ပံပညာရှင်အသိုက်အဝန်းကြားထဲမှာ တွင်ကျယ်နေတာ ကြာပြီဖြစ်ပေမယ့် မနှစ်က ၂၀၂၂ နိုဝင်ဘာ လကုန်ရက်ကစလို့ ChatGPT ဆိုတဲ့ ဘာသာစကားအခြေပြု ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာကို လူအများ အသုံးချနိုင်အောင် OpenAI က စတင်ဖွင့်ပေးလိုက်တဲ့ အချိန်ကစပြီး ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာဟာ ကိုယ်တွေလို သာမန်လူတွေ လက်ထဲကို ရောက်လာခဲ့တယ်။ OpenAI ရဲ့ အခုလို လုပ်ရပ်ကြောင့် အခြားသော နည်းပညာဆိုင်ရာ ကုမ္ပနီကြီးတွေကလည်း မနေသာကြတော့ဘဲ သူတို့ပိုင်ဆိုင်တဲ့ ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာကို အများပြည်သူ အသုံးပြုနိုင်အောင် လမ်းဖွင့်ပေးလာကြပြီး အခု ၂၀၂၃ ခုနှစ်ကတော့ ကမ္ဘာကြီးမှာ ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာနှစ်လို့ ဆိုရလောက်အောင် လူအများကြား တွင်ကျယ်လာခဲ့ပါတယ်။
.
. . . နည်းပညာနယ်ပယ်တွေ အမျိုးမျိုးမှာ ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာကို အသုံးချ တီထွင်ဆန်းသစ်နေကြတာတဲ့ကြားထဲက ဘာသာစကားအခြေပြု ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာမှာတော့ လူသုံးသဘာဝဘာသာစကားတွေသာမက ကွန်ပြူတာပရိုဂရမ်သုံး ဘာသာစကားတွေ၊ သီချင်းတွေ၊ ကဗျာတွေ၊ ဇာတ်လမ်းဇာတ်ညွှန်းတွေ၊ ပုံပြင်တွေ၊ အပြင် အရုပ်တွေ အသံတွေကိုပါ လိုသလိုဖန်တီးခိုင်းလို့ ရတဲ့အထိ သာမန်လူတွေ သုံးခွင့်ရလာခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။
.
. . . ဒီလို အသုံးချခွင့် ရလာတာကို သာမန် နေ့စဉ်ကြားနေကျ ကမ္ဘာ့သတင်းတစ်ပုဒ်လောက်ပဲ ပေါ့ပေါ့ပါးပါး သဘောထားကြတဲ့သူတွေ ရှိသလို ကိုယ်လုပ်နေတဲ့ လုပ်ငန်းခွင်နယ်ပယ်မှာ ဘယ်လို အကျိုးရှိရှိ အသုံးချရပါ့မလဲဆိုပြီး လက်တွေ့လေ့လာစူးစမ်း အသုံးချကြတာတွေလည်း တွင်ကျယ်လာခဲ့ပါတယ်။
.
. . . ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာကို ကွန်ပြူတာတွက်ချက်နိုင်မှုစွမ်းရည်နဲ့၊ ကမ္ဘာတစ်ဝန်း အသိဉာဏ်ပညာဆိုင်ရာ ရှိနှင့်ပြီး ဗဟုသုတအထုအထည်ကြီးနဲ့ ပေါင်းစပ်လိုက်တဲ့အခါ လေးငါးတန်းကျောင်းသားတွေ စာစီစာကုံးရေးတဲ့ နေရာက စလို့ တက္ကသိုလ်ကြီးတွေမှာ ပညာရပ်ဆိုင်ရာ စာတမ်းတွေ ရေးတဲ့နေရာအထိလည်း အတိုင်းအတာကြီးကြီးမားမား အသုံးဝင်လာခဲ့ပါတယ်။ ဒီလိုအသုံးဝင်လာမှုဟာ တစ်ဘက်မှာ ကောင်းကျိုးလို့ ယူဆစရာပေမယ့် တစ်ဘက်မှာကျတော့ ကျောင်းသားတွေက ကိုယ်ပိုင်အသိပညာဗဟုသုတကို အသုံးမပြုဘဲ သူများလက်နဲ့ စာရေးခိုင်းတဲ့ ကိစ္စမျိုးတွေ ဖြစ်လာတာကြောင့် တက္ကသိုလ်ကြီးတွေမှာ ဒီကိစ္စက အလေးထားဖြေရှင်းစရာ ပြဿနာတစ်ရပ် ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။
.
. . . အရင့်အရင်တုန်းက သူများစာကူးချတာကို ဖမ်းပေးတဲ့စနစ်တွေ နဲ့ တက္ကသိုလ်တွေမှာ ကျောင်းသားတွေ ကိုယ်ပိုင်အားထုတ်လုပ်ကိုင်ကြဖို့ ကျပ်မတ်နိုင်ခဲ့ကြပေမယ့် အခုကျတော့ ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာအကူအညီနဲ့ ရေးလာတဲ့ စာတွေကို စစ်ဖို့မှာက စိန်ခေါ်မှု အကြီးကြီးဖြစ်နေရပြီလို့ ဆိုပါတယ်။ ဆရာတို့လို ဝါရင့် ပါမောက္ခကြီးတွေကိုယ်တိုင်တောင် လူရေးတဲ့ စာနဲ့ ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာက ရေးပေးတဲ့စာ ခွဲခြားဖို့ကို ရုတ်တရက်အားဖြင့် ခက်ခဲနေခဲ့ပြီး ပိုက်ဆံပေးသုံးရတဲ့ ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာဗားရှင်းတွေမှာဆို ပိုလို့တောင် ခက်ခဲတဲ့ အနေအထားကို တွေ့ရတယ်လို့ ဆရာက ပြောပါတယ်။
.
. . . ဆရာပြောတဲ့အထဲ မှတ်သားစရာကတော့ ဒီကနေ့ကျောင်းတော်သားတွေအနေနဲ့ ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာကို လုံးလုံးကြီး မသုံးရဘူးဆိုတာကလည်း ဖြစ်နိုင်ခြေမရှိတာကြောင့် “ကျင့်ဝတ်ရှိရှိ သုံးကြဖို့” အရေးကြီးတဲ့အကြောင်းပါပဲ
.
. . . ဒီနေရာမှာ ဆရာပြောခဲ့တဲ့ “ကျင့်ဝတ်ရှိရှိ သုံးကြဖို့” ဆိုတဲ့ စကားနဲ့ပတ်သက်ပြီး တွေးမိတာလေးတွေ ပြောပြချင်ပါတယ်
.
. . . အရင်တုန်းကဆိုရင် တက္ကသိုလ်ကျောင်းသားအချို့ နဲ့ ပညာရှင်အချို့ဟာ အင်္ဂလိပ်ဘာသာနဲ့ စာတမ်းတွေ၊ ဆောင်းပါးတွေရေးကြတဲ့အခါ အရေးအသားမှာ ပညာရပ်လေသံပေါက်ဖို့၊ အသုံးအနှုန်းတွေ သင့်လျော်ဖို့၊ သက်ဆိုင်ရာ စာတမ်း၊ ဆောင်းပါးပေးပို့တာကို ဖော်ပြပေးမယ့် ပညာရပ်ဂျာနယ်တွေ သတ်မှတ်ထားတဲ့ ပုံစံဝင်ဖို့အတွက် ကိုယ်ရေးထားတာကို ပြန်လည်ပြင်ဆင်မွမ်းမံတည်းဖြတ်ပေးတဲ့ ဝန်ဆောင်မှုကို ထိုက်သင့်တဲ့ အခကြေးငွေပေးပြီး လုပ်ဆောင်ခဲ့ရတာရှိပါတယ်။ ဒီလိုလုပ်ဆောင်တာက ပညာရပ်ဆိုင်ရာ ကျင့်ဝတ်ကို ဖောက်ဖျက်ရာ မကျဘူးဆိုရင် အခုလည်း ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာ အကူအညီနဲ့ ဒီလိုပြင်ဆင်မွမ်းမံတာဟာ ကျင့်ဝတ်နဲ့ညီတယ်လို့ အကြမ်းဖျင်းယူဆရမှာဖြစ်ပါတယ်။
.
. . . အထက်က ကိစ္စက အင်မတန့်အင်မတန် မြင်သာထင်ရှားတဲ့ ကိစ္စဖြစ်တာမို့ အငြင်းပွားစရာမရှိနိုင်ပေမယ့် ကျောင်းသားတစ်ယောက်က သူရေးတဲ့ စာတမ်းနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဘယ်လောက်အတိုင်းအတာအထိ ကိုယ်တိုင်လုပ်ဆောင်တာကို ကျင့်ဝတ်နဲ့ ညီတယ်လို့ ပြောလို့ရလဲ ဆိုတာမျိုးကတော့ အတော်ကို သိမ်မွေ့တယ်လို့ ဆိုနိုင်ပါတယ်။
.
. . . အခုစာရေးနေရင်း ငယ်စဉ်က ကြုံခဲ့ရတာလေးကို ပြန်ပြီး ပြောပြချင်လာပါတယ်။ ကျနော်တို့ အရပ်က ရသေ့တောင်ဆွမ်းဆန်စိမ်းလောင်းပွဲဆိုတာ ရှိပါတယ်။ စောင်းတန်းကြီး သွယ်ဝိုက်ခွေတလျှောက်မှာ ပင့်သံဃာတွေ ကြွရောက်ပြီး ဒါယိကာတွေက ဆွမ်းဆန်စိမ်းလောင်းကြတဲ့ပွဲပါ။ အဲသည်မှာ ကိုယ်တွေနဲ့ ဆွေးမျိုးမကင်းတစ်ယောက်ပြောတာ ကြားဖူးပါတယ်။ ဆွမ်းဆန်စိမ်းလောင်းတာ ပြုတဲ့ကုသိုလ်ပိုပြီး လေးနက်အောင် စပါးကို ကိုယ်တိုင် ကြိတ်ဆုံမှာကြိတ်၊ ကိုယ်တိုင်မောင်းမှာဖွပ်၊ ကိုယ်တိုင်ပြာတီးသန့်စင်ပါသတဲ့။
.
. . . အထက်က အဖြစ်အပျက်မှာ ဆန်အလှူရှင်ဟာ သူ့ဆန်ကို သူကိုယ်တိုင် လက်နဲ့လုပ်ပြီးလှူတာက ပိုပြီး ကုသိုလ်ရမရ မပြောတတ်ပေမယ့် ပညာရပ်နယ်ပယ်မှာတော့ ပညာရှာတဲ့နည်းလမ်းတွေ ခေတ်မီပြောင်းလဲလာတာကို ဘယ်အတိုင်းအတာအထိ လက်ခံမလဲဆိုတဲ့ ကိစ္စက သိမ်မွေ့ပြီး အငြင်းပွားဖွယ်ဖြစ်လာပုံပါပဲ
.
. . . ဆိုကြပါစို့ ၊ ဟိုအရင့်အရင် နှစ်များဆီကဆို အမေရိကန်သမ္မတလောင်းနှစ်ယောက် စကားစစ်ထိုးပွဲမှာ ဘာအကြောင်းအရာတွေပါသလဲ၊ အထူးသဖြင့် ကိုယ့်နိုင်ငံနဲ့ တိုက်ရိုက်သို့မဟုတ် သွယ်ဝိုက်တဲ့အကြောင်းအရာတွေ ဘယ်လောက်ပြောသွားခဲ့ကြသလဲ၊ ယုတ်စွအဆုံး တို့နိုင်ငံအကြောင်း ဘယ်လောက်ပြောခဲ့ကြသလဲ ဆိုတာကို သိဖို့အတွက် အဲသည်သမ္မတလောင်းနှစ်ယောက် စကားစစ်ထိုးကြတဲ့ တိုက်ရိုက်ထုတ်လွှင့်ချက်ကို ရတယ်ဆိုရင်တောင် တီဗီက လာတာကို စက်ထဲ အခွေထဲ ကူးထည့်၊ အစအဆုံး ပြန်ကြည့်၊ တစ်ချို့နေရာတွေ လုံးကောက်နီးပါး လိုက်ရေး၊ မှတ်စုပြန်ထုတ်၊ စသည်ဖြင့် နာရီပေါင်းများစွာ အချိန်ပေးပြီး လုပ်ခဲ့ကြရပါတယ်။ ဘာသာစကားစွမ်းရည်ကောင်းလို့ သူတို့ပြောတာတွေ လုံးစေ့ပတ်စေ့ နားလည်တယ်ဆိုရင်တောင် အဲလောက်အကြာကြီးပြောတာကို သေချာပြန်နားထောင် မှတ်စုလုပ်ဖို့ဆိုတာ အင်မတန်ကို ကြီးမားတဲ့ အလုပ်ဝန်ပါ။
.
. . . ဟော နောက်ပိုင်း အင်တာနက်တွေအဆင်ပြေလာတော့ သူတို့ပြောတဲ့ လုံးကောက်ကို တစ်နေရာရာကနေ အသာလေး ကူးယူ၊ မိုက်ကရိုဆော့ဝပ် ဖိုင်ထဲထည့်ပြီး ကိုယ်ရှာချင်တဲ့ စကားလုံးရိုက်ရှာလိုက်ရင် ဘယ်နေရာတွေမှာ ဘယ်နခါပြောထားတာဆိုတဲ့ အကြိမ်ရေအတိအကျနဲ့ မှတ်စုထုတ်ရ ပိုလွယ်လာပါတယ်၊ ပြီးမှ ကိုယ်မှတ်ရမယ့်အကြောင်း အသေးစိတ်ဖြတ်တောက်နားထောင်လို့ရတာပေါ့
.
. . . အခုလို ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာခေတ်ကြီး ရောက်လာတော့ သမ္မတနှစ်ယောက်စကားစစ်ထိုးတာကို အကြောင်းအရာအလိုက် အကြမ်းဖျင်း မှတ်စုလုပ်ခိုင်းလို့ရတဲ့အပြင် ဒီအကြောင်းအရာတွေနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ပြင်ပက အမြင်သဘောထားတွေ ဘယ်လိုရှိလဲ ဆိုတာကိုပါ အချိန်နဲ့တပြေးညီနီးပါး ရှာလို့၊ မှတ်လို့ ရနေတဲ့ ခေတ်ကြီးကို ရောက်လာပါရောလား
.
. . . အခုလို နည်းပညာအထောက်အကူတွေ ရလို့များတော့ လူတွေ ပိုသက်သာလာတယ်လို့ဖြင့် မထင်မိပါဘူး၊ နည်းပညာက အလုပ်တွေ များများ လုပ်ပေးလာနိုင်တာနဲ့အမျှ လူတွေကလည်း အလုပ်တွေ ပိုလုပ်လာရပါတယ်။ အရင်က ဒီအလုပ်တစ်ခုကို နာရီပေါင်းများစွာလုပ်ခဲ့ရပြီး လုပ်ရတဲ့ အလုပ်ရဲ့ ကျယ်ဝန်းမှုအတိုင်းအတာနဲ့ အခု နာရီပေါင်းများစွာလုပ်ရတဲ့ အလုပ်တစ်ခုရဲ့ ကျယ်ဝန်းမှုအတိုင်းအတာက အဆမတန် ပိုပို ကြီးလာခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။
.
. . . ဒါကြောင့် ဆရာပြောခဲ့တဲ့ “ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာကို ကျင့်ဝတ်ရှိရှိ ကျင့်သုံးခြင်း” ဆိုတဲ့ သဘောတရားဟာလည်း အင်မတန်ကျယ်ပျံ့သိမ်မွေ့ပြီး ကျင့်ဝတ်ဆိုတဲ့ မထင်မရှားဝိုးတဝါးနိုင်လှတဲ့ စည်းကို ဘယ်နားမှာ ကျော်မိသလဲဆိုတာ ကျော်မိတဲ့သူရော စောင့်ဖမ်းမယ့်သူရောအတွက် အလွန်ကို ခက်ခဲနိုင်တယ်လို့ ထင်မြင်မိပါတယ်။
.
. . . အခုတင်ပြခဲ့တာကတော့ တက္ကသိုလ်ပညာရပ်နယ်ပယ်မှာ ကျောင်းသားတွေ အသုံးပြုတဲ့ကိစ္စတစ်ခုတည်းနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ကိုယ့်ရဲ့ အတွေးတစ်စ ဖြစ်တာမို့ အလွန်ကို ကျဉ်းမြောင်းနေမှာဖြစ်ပြီး ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာဆိုင်ရာ ကျင့်ဝတ်ကိစ္စက အလွန့်အလွန်ကို ကျယ်ပျံ့တဲ့ဘာသာရပ်တစ်ခု ဖြစ်တယ်ဆိုတာကိုလည်း မမေ့မလျော့ ထည့်သွင်းဖော်ပြလိုက်ပါတယ်။
.
. . . စာသင်သားတို့ အနေနဲ့ အနည်းဆုံးတော့ဖြင့် ပြင်ပက သတ်မှတ်ထားတဲ့ စည်းဘောင်တွေ အသာထားလို့ ကိုယ့်ဘာသာ သတ်မှတ်ထားတဲ့ ကျင့်ဝတ်စည်းဘောင်အတွင်းမှာ ကိုယ်တိုင်လိပ်ပြာလုံတဲ့ အတိုင်းအတာအတွင်း အသုံးချကြမယ်ဆိုရင်တော့ လောလောဆယ်အားဖြင့် Ethical use of AI ဆိုတာမျိုး ဖြစ်နိုင်တယ်လို့ တွေးမိတဲ့အကြောင်း. . .
.
ဗိုလ်ကောင်း
၂၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃

အလက်စတစ်စီတီအော့ ဒမန်းအန်ဆပ်ပလိုင်း

ဂါးဗားမင့်ဆက်တာကနေပြီး မားကက်ကို အင်တာဗီင်း လုပ်တဲ့နေရာမှာ အဖက်တစ်အဖြစ်ဆုံး မက်ကင်နစ်ဇင် တစ်ခုကတော့ တက်ဇေးရှင်းပဲ၊ တစ်ချို့ ဂုစ်တွေကို အင်တာပရိုက်ဘက်ကို တက်စ် စည်းကျပ်ပြီး တစ်ချို့ဂုစ်တွေကိုတော့ ကွန်ဇူးမားဘက်ကို တက်စ်စည်းကျပ်တယ်၊ သဘောကတော့ တစ်ချို့ဂုစ်တွေအတွက် တက်စ်ကို ဆဲလာဘက်က ကျခံစေ၊ တစ်ချို့ဂုစ်တွေကိုတော့ တက်စ်ကို ဘိုင်ယာဘက်က ကျခံစေပေါ့
.
သာမန်အားဖြင့်ကြည့်မယ်ဆိုရင်တော့ ဂါးဗားမင့်ကို စည်းကြပ်လိုက်တဲ့ တက်စ်တွေကို အထက်ပါအတိုင်း ဆဲလာကိုကောက်မယ်ဆို အင်တာပရိုက်စ်တွေက ပေးရပြီး၊ ကွန်ဇူမာကိုကောက်မယ်ဆို ဘိုင်ယာတွေက ပေးရလိမ့်မယ်လို့ ထင်စရာရှိတယ်၊ တကယ်တမ်းတော့ အာ့လိုမဟုတ်ဘူးလို့ အီကိုနော်မီသီအိုရီတစ်ခုက ရှင်းပြတယ်
.
အလက်စတစ်စီတီအော့ ဆပ်ပလိုင်းအန် ဒမန်း သဘောတရားအရအရဆိုရင် ဂါးဗားမန့်က ဘယ်သူ့ဆီကပဲ တက်စ်ကို ကောက်သည်ဖြစ်စေ တကယ်ဘယ်သူက ပေးလိုက်ရသလဲဆိုတာ ဒမန်းဆိုက်နဲ့ ဆပ်ပလိုင်းဆိုက်မှာ ဘယ်ဘက်က အလက်စတစ်စီတီ ပိုများသလဲ ပိုနည်းသလဲဆိုတဲ့အပေါ် မူတည်ပါသတဲ့၊ တက်ဇေးရှင်းကြောင့် ဂုစ်ရဲ့ ပရိုက်စ်တက်သွားလည်း ဝယ်မှာပဲ ဆိုတဲ့ သဘောတရားများနေရင် တက်စ်ကို ဘိုင်ယာဘက်က များများကျခံပေးရတဲ့သဘောရှိပြီး၊ ဂုစ်ရဲ့ ပရိုက်စ်ကျသွားသည့်တိုင်အောင်တောင်မှ ငါကတော့ ဆက်ရောင်းနေမှာပဲ ဆိုတဲ့ သဘောတရားများနေရင် တက်စ်ကို ဆဲလာဘက်က များများကျခံပေးရတဲ့ သဘောရှိပါသတဲ့၊ အဲလို မဟုတ်ဘူးဆိုရင်တော့ ပြောင်းပြန်ပေါ့
.
အရပ်စကားနဲ့ပြောရရင် အလက်စတစ်စီတီ များတဲ့ဘက်က ပိုခံရပါသတဲ့၊ ဒီထက်ရှင်းအောင်ပြောရရင် များများချေနိုင်တဲ့ဘက်က အသာစီးရပါသတဲ့
.
မြန်မာ့ပိစ်ပရောဇက်ကို အလက်စတစ်စီတီအော့ ဒမန်းအန် ဆပ်ပလိုင်းသဘောတရားနဲ့ ရှင်းပြတဲ့ အာတီကယ်တစ်ပုဒ်ရေးဖူးတယ်၊ ဖတ်ဖူးတဲ့သူတွေ ပြန်အစ မဖော်ကြပါနဲ့
.
ကျနော်ရေးတာ နားမလည်ကြဘူး မဟုတ်လား၊ နားမလည်တာပဲ ကောင်းပါတယ်၊ ဒီထက်လည်း နားလည်အောင် မရေးရဲဘူး၊ နားလည်အောင်ရေးထားတဲ့ စာကိုလည်းပြန်မတင်ရဲဘူး
.
ဗိုလ်ကောင်း
၆ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃

မောင်

. . . ချစ်သူပဲဖြစ်ဖြစ် ခင်ပွန်းပဲဖြစ်ဖြစ် မိန်းမတွေက မောင် လို့ ကြင်ကြင်နာနာခေါ်ကြတာမျိုး သိပ်မဆန်းဘူး ဆိုပေမယ့် ကိုယ် ပထမဆုံးကြားဖူးတဲ့ မောင်ဆိုတဲ့ စကားလုံးက ဘုန်းကြီးတစ်ပါးဆီက၊ ကိုယ်တို့ရွာ မြောက်ဘက်အစွန်က ရန်ကုန်-မန္တလေး အဝေးပြေးလမ်းမကြီးဘေး ၊ မိဖုရားကုန်းဘုရားကြီးနဲ့ မျက်စောင်းထိုးမှာ စခန်းထောက်ကျောင်းဆိုတာရှိတယ်၊ ပဲခူးရိုးမအစပ်က နာမည်ကျော် စမတောင်ကို သွားကြတဲ့ ဘုရားဖူးပါရမီရှင်တွေအတွက် စခန်းတစ်ထောက်နားကြဖို့ဆိုပြီး ဖွင့်ထားတဲ့ စခန်းထောက်ကျောင်းမှာ ကိုယ်တွေ မူလတန်းကျောင်းသားဘဝက ဘုန်းဘုန်းဦးဝဏ္ဏ ကျောင်းထိုင်တယ်၊ ဘုန်းဘုန်းက နက္ခတ်ဗေဒင်လေးဘာလေးလည်း ရတော့ အဲဒါကို လာလာဆည်းပူးတဲ့ ကိုယ်တို့အသိ လူလတ်ပိုင်းတကာတစ်ယောက် ကို ဘုန်းဘုန်းက စကားပြောရင် မောင် ဆိုပြီး ရည်ညွှန်းပြောတာ ကြားဖူးခါစက နားနည်းနည်းစိမ်းပေမယ့် ဒါဟာ လူငယ်လူရွယ်တစ်ယောက်ကို ရည်ညွှန်းတဲ့ အခေါ်အဝေါ်ဆိုတာ နားလည်သွားတယ်
.
. . . အလယ်တန်း အထက်တန်းရောက်တော့ ဆရာတစ်ယောက် ဆုံးမဖူးတယ်၊ ကိုယ့်နာမည်မှာ မောင် လို့ တပ်တာက ကိုယ်ရဲ့ ဂုဏ်ရည်အဆင့်အတန်းကို ဖော်ပြရာရောက်တယ်၊ သတင်းစာထဲမှာ ရေးတဲ့ တရားခံတွေဆို နာမည်ရှေ့ဘာမှ မတပ်ဘဲ ရေးကြရတာ၊ ကျောင်းသားဆိုတာ နာမည်ရှေ့မှာ မောင် တပ်ရတယ်ဆိုလို့ ငယ်စဉ်က စာအုပ်မှာနာမည်တပ်တာပဲ ဖြစ်ဖြစ်၊ တခြား နာမည်တပ်စရာရှိရာတွေမှာ မောင်ဘယ်သူဆိုပြီး ရေးတဲ့အကျင့် ရလာခဲ့တာ၊ အဲသည်အကျင့်က ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်မှာ ဘွဲ့လွန်တက်တဲ့အထိ ပါလာပြီး ကျောင်းအပ်တဲ့အခါ၊ စာအုပ်မှာ နာမည်ထိုးတဲ့အခါ မောင်ဘယ်သူဆိုပြီး ဂုဏ်ယူစွာ ရေးထိုးတတ်တဲ့အကျင့်ကို စွဲနေခဲ့တာ
.
. . . ကိုယ်တိုင် မောင်လို့ အခေါ်ခံရဖူးတာလည်း ဘယ်ရည်းစားဆီကမှ မဟုတ်ဘူး၊ စစ်တက္ကသိုလ်တက်တော့ စီနီယာတွေက ဂျူနီယာတွေကို မောင် လို့ ရည်ညွှန်းပြီး ခေါ်လေ့ရှိတယ်၊ ကျောင်းမှာ ဟိုကောင် သည်ကောင်လို့ မသုံးကြဘူး၊ ဟိုမောင် သည်မောင်လို့ပဲ သုံးကြတယ်၊ အဲသည်မှာ မောင်ဆိုတဲ့ အသုံးကို ပိုပြီး ရင်းနှီးသွားတာပါပဲ
.
. . . ငယ်တုန်းက တက္ကသိုလ်ဘုန်းနိုင်ရဲ့ သူငယ်ချင်းလို့ဘဲ ဆက်၍ခေါ်မည်ခိုင် ဝတ္ထုထဲက ဇာတ်လိုက်နာမည်က မောင် ဆိုတာလေးကို သဘောကျပြီး ငါလည်း ကြီးလာလို့ ရည်းစားတွေဘာတွေရ၊ အိမ်ထောင်တွေဘာတွေကျရင် မောင် လို့ အခေါ်ခံရကောင်းမှာပဲလို့ တွေးမိခဲ့ပေမယ့် အိပ်မက်ဟာ တကယ်ဖြစ်မလာခဲ့ပါဘူး
.
. . . ဟိုတစ်နေ့က ကိုယ်တို့လေးစားရတဲ့ ဆရာတစ်ယောက် အခုခေတ်စားနေတဲ့ စီးပွားရေးမဟာဘွဲ့တွေဘာတွေတက်လို့ စာမေးပွဲ အောင်စာရင်း ထွက်တာကို ဖေ့ဘုတ်မှာတင်ထားတာမှာ မောင်ဘယ်သူဆိုပြီး ရေးထားတာတွေ့တော့ သဘောကျလိုက်တာ၊ ကိုယ်တိုင်တောင် ပြန်ငယ်သွားသလို ခံစားရတယ်၊ ဒါနဲ့ပဲ အော် ငါလည်း နာမည်မှာ တရားဝင် မောင်ဘယ်သူဆိုပြီး တပ်ခွင့်ရှိနေသေးတာပဲဆိုပြီး
.
မောင်ဗိုလ်ကောင်း
၅ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၃

ဋသန်လျင်းချိတ်

. . . အထက်တန်းကျောင်းသားလောက်က ဖတ်ဖူးတဲ့ အခွင့်ကြုံတိုင်း မှတ်မိနေတဲ့ ကာတွန်းလေးတစ်ကွက်ရှိတယ်။ ဆရာကံချွန် ရေးတယ်ထင်တာပဲ၊ သားဖြစ်သူက ဒီဘက်ခန်းမှာ စာကြည့်နေတာ၊ ဟိုဘက်ခန်းမှာ ဖအေလုပ်သူက မအေလုပ်သူကို တိုးတိုးလေးပြောပြနေတာ “မြန်မာစကားလုံးတွေထဲ ငါသိတာမှ ဋသန်လျင်းချိတ်တစ်လုံးရှိတာ၊ အဲသည်တစ်လုံးကို မင့်သားက မှားရေးထားတယ်” တဲ့
.
. . . ဒီကာတွန်းကို အကြောင်းတိုက်ဆိုင်တိုင်း ပြန်ပြန်သတိရနေတယ်ဆိုတော့ အကြောင်းကလည်း ခဏခဏ တိုက်ဆိုင်တာကိုး၊ ကိုယ်က ကကြီးကနေ အ အထိ အကုန်သိတဲ့ ဘာပညာရှင် ညာပညာရှင်ကြီးတော့ မဟုတ်ပေမယ့် ကာတွန်းထဲကလိုပြောရရင် ဋသန်လျင်းချိတ် တစ်လုံးတော့ဖြင့် သိတဲ့သူမို့ ကိုယ်သိတာလေး မှားရေးထားတာတွေ့မိရင် အင်မတန် အသဲယားတာကလား။ မှားရေးကြတာကလည်း ခဏတိုင်းလိုလိုပါပဲ မြင်နေရတာပြောပါတယ်
.
. . . ဒီနေရာမှာ အလျဉ်းသင့်လို့ ဖတ်ဖူးတာလေးတစ်ခု မျှချင်လာပြန်ရော (အလျဉ်းကလည်း သင့် သင့်နိုင်လွန်း)၊ တစ်ခါက ဆရာတပည့်နှစ်ယောက်ရှိသတဲ့၊ တပည့်လုပ်သူက တောမှာမွေး တောမှာကြီးပြီး အကြားအမြင်ဗဟုသုတကလည်း အားနည်းရှာလေတော့ မြို့တက်တဲ့အခါ မြင်မြင်ကရာ သူမသိတာတွေချည်းမို့ သူ့ဆရာကို ခဏတိုင်း မေးသတဲ့။ လူတိုင်းသိတန်တဲ့ဟာကို သူ့တပည့်လုပ်သူက မသိဘဲ လူကြားထဲ ထထမေးတော့ ဆရာ့ခမျာ ရှက်ရှာတာပေါ့လေ၊
.
. . . ဒီလိုနဲ့ ဆရာတပည့်နှစ်ယောက် နောက်တစ်ခေါက် မြို့တက်ကြတဲ့အခါ ဆရာက မှာတယ်၊ မင်း မြင်မြင်ကရာ လျှောက်လျှောက် မမေးနဲ့ ငါ့ကို လူကြားထဲ မေးခွန်းထုတ်ရင် ငါ့အကြောင်းသိမယ်ဆိုပြီး ကြိမ်းတော့ တပည့်လုပ်သူခမျာ ခါတိုင်းလို မမေးသာဘူးပေါ့။ ဒီလိုနဲ့ မြို့ပေါ် တစ်နေရာရောက်တော့ လည်ပင်းရှည်နဲ့ ဘဲငန်းကြီးတွေ တွေ့ပါလေရောတဲ့၊ ခါတိုင်းလည်း မတွေ့ဖူးတော့ တပည့်လုပ်သူများ သိကလည်း သိချင်၊ ဆရာ့ကိုလည်း ကြောက်ရမို့ ဆရာ့မျက်နာတကြည့်ကြည့် ပါးစပ်တပြင်ပြင်ပေါ့၊ မေးချင်ရှာနေတာပေါ့
.
. . . ဒီလိုနဲ့ မြို့အပြန် ရွာကိုဝင်တော့မှ နံဘေးမှာလည်း ဘယ်သူမှ မရှိတော့မှ တပည့်က ဆရာ့အရိပ်အကဲကြည့်ပြီး တိုးတိုးလေးပြောသတဲ့၊ ဆရာ ဆရာ ဟိုမြို့ဈေးနားက ရေကန်မှာ လည်ပင်းရှည်ရှည်နဲ့ အကောင်တွေ တွေ့ခဲ့တယ်မို့လား၊ အေး တွေ့ခဲ့တယ်လေ ဘာဖြစ်လို့လဲ။ အဲသည်မှာ တပည့်လုပ်သူက မေးကလည်း မေးချင် မေးလည်းမမေးရဲတော့ ဘယ်လိုပြောလဲဆိုတော့ “မမေးနဲ့ဆိုလို့သာ ဆရာရေ့ တို့ဆီက ကြက်နဲ့တော့ လုံးလုံးကို မတူတာ” လို့ အားရပါးရကြီး ထုတ်ညည်းသတဲ့
.
. . . အခုလည်း တစ်ချို့ကိစ္စတွေမှာ မမေးနဲ့ ဆိုလို့သာ ဆရာ့ကြောက်လို့ အောင့်အည်းနေရပေမယ့် တို့ဆီက ကြက်နဲ့ လုံးလုံးမတူတဲ့ လည်ပင်းရှည်ရှည် အကောင်ဖြူဖြူကြီးတွေကို မြင်တိုင်း မေးချင်တာမှ ပါးစပ်ကို ယားနေရောလို့ ဆိုရမလိုပါပဲ
.
. . . ကိုယ်တွေက စစ်တက္ကသိုလ်သမိုင်းမှာ ပထမဆုံး အီးမေဂျာကျောင်းသားတွေဖြစ်တော့ အင်္ဂလိပ်စာဌာနက ဆရာ ဆရာမကြီးများရဲ့ အသည်းကျော်အင်တိတ်ပေါ့လေ၊ ဆရာဗိုလ်မှူး မောင်မောင်ဟန်ကတော့ ကျနော်တို့ အရည်အချင်းတွေကြည့်ပြီး သတိပေးလိုက်ရှာသား၊ မင်းတို့တွေ အီးမေဂျာယူတာ ကိုယ့်သေတွင်း ကိုယ်တူးတာပဲတဲ့၊ မင်းတို့ အီးစကေးတေနဲ့ နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးလုပ်လို့ကတော့ မင်းတို့လည်းကျောင်းဆင်းရော တတိယကမ္ဘာစစ်လည်းဖြစ်ရောနေမှာ တဲ့၊ အော် တို့ဆရာ တို့အပေါ် ယုံကြည်အားကိုးရှာသားလို့ မျက်ရည်များတောင်လည်ခဲ့မိသေး :P
.
. . . ကိုယ့်သေတွင်းကိုယ်တော့ တူးမိလျက်သားမို့ နောက်ဆုတ်လို့ မရတော့ပေမယ့် ကိုယ်သိတဲ့ တစ်ခုတည်းသော ဋသန်လျင်းချိတ် အက္ခရာလေးကို မှားရေးထားရင် မှားနေတယ်လို့ ပြောချင်ပေမယ့် ဆရာ့ကြောက်လို့ မပြောရဲတဲ့ အထက်က ပုံပြင်ထဲက တပည့်လေးလို မမေးနဲ့ဆိုလို့သာဆရာရေ တို့ဆီကကြက်နဲ့တော့ လုံးလုံးကိုမတူတာလို့ တစ်ခါတစ်လေတော့လည်း ဆရာ့အရိပ်အကဲကြည့်ပြီး ပြောလိုက်ချင်မိသား
.
ဗိုလ်ကောင်း
၂၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃

ဘာသာစကားပြော

. . . ကလေးတွေ အင်္ဂလိပ်စာအုပ်တွေ ဝိုင်းစစ်ပေးတဲ့အခါ ဖြစ်နိုင်သမျှ ကလေးကို အနားမှာ ခေါ်ထားပြီး စစ်ပေးတယ်၊ သူ့အဖြေထဲက အမှားတစ်ခုတွေ့ရင် အဖြေမှန်ကို အရင်မပြောဘဲ ဘာလို့ ဒီအဖြေဖြေထားလဲ အရင်စုံစမ်းရတာကိုး၊ တစ်ချို့ကလေးက အဖြေမှန်ကို သိတယ်၊ နားလည်တယ် ပေါ့ဆပြီးမှားတာ၊ ဒါမျိုးဆိုရင်တော့ မှတ်မိသွားအောင် နည်းနည်း ပညာပေးလိုက်ရတာရှိတယ်
.
. . . တစ်ချို့ကလေးကျတော့ အဖြေမှန်တွေ များနေရင်လည်း အဲသည် မှန်တဲ့အဖြေတွေကို ဘာလို့ရတာလဲ စုံစမ်းတယ်၊ တစ်ချို့က အဖြေတွေ အလွတ်ကျက်ထားပြီး ဖြေကြတော့ စဉ်းစားနည်း မေးလိုက်တဲ့အခါ မဖြေနိုင်ကြဘူး၊
.
. . . ကိုယ်က ကလေးတွေကိုလည်း ဉာဏ်မီသလောက်ရှင်းပြတယ်၊ လေ့ကျင့်ခန်း တစ်အုပ်လုံး လုပ်ပြီးလို့ တစ်အုပ်လုံး မှန်တယ်ဆိုတာ တကယ်သိပြီး မှန်မှ အကျိုးရှိတာဖြစ်ကြောင်း၊ ဒီစာအုပ်ကြီး သူများထက်စောပြီး လုပ်ပြီးသွားလည်း မေးခွန်းတစ်ခုချင်းစီအပေါ်မှာ စဉ်းစားပြီး ဖြေခဲ့တာမျိုး မဟုတ်ရင် အကျိုးမရှိကြောင်း၊ နောက်ပြီးတော့ သာမန်အားဖြင့် ဆရာဆိုတဲ့အမျိုးက ကလေးလုပ်တာ မှားရင်သာ ပြင်ပေးဖို့ ကြိုးစားကြပြီး မှန်နေရင် လျစ်လျှူရှုလိုက်တာကိုး၊ ဒါကြောင့်မို့ ကလေးက တကယ်မသိဘဲ အဖြေမှန်ကို တစ်ခြားနည်းလမ်းနဲ့ ရခဲ့တယ်ဆိုရင် တတ်မြောက်ရေးအတွက် အနှောင့်အယှက်ဖြစ်ကြောင်း ရှင်းပြရတယ်။ .
.
. . . မိဘတွေရဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကလည်း အရေးကြီးတယ်လို့ ဆိုရမယ်၊ အိမ်မှာ စာသင်ဖို့ အခန်းတွေရှိပါလျက်ကယ်နဲ့ ကလေးက တီဗီရှေ့မှာ ဆူညံနေတဲ့နေရာကနေ အွန်လိုင်းသင်တာကို ခွင့်ပြုထားတဲ့ ဒါမှမဟုတ် လုပ်နိုင်စွမ်းရှိလျက် နေရာမစီစဉ်ပေးတဲ့ မိဘမျိုး၊ ကလေးကို အလိုလိုက်လွန်းပြီး ကလေးပြောသမျှ ယုံတဲ့မိဘမျိုး၊ ကလေးနဲ့ ဆရာနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ပြီး ဟန်ချက်ညီ ဝင်ရောက်ဖြည့်ဆည်းကူညီပေးတဲ့ မိဘမျိုး၊ ကလေးကို ဆရာဆီမှာ ပုံအပ်ထားပြီး အစစ ဆရာ့တာဝန်လို့သဘောထားတဲ့ မိဘမျိုး၊ သင်ကြားရေးနဲ့ လေ့ကျင့်ခန်း ဟန်ချက်ညီအောင် စီစဉ်ထားတာကို သူတို့သဘောနဲ့သူတို့ အပြင်က စာအုပ်ဝယ်၊ အဖြေတွေ အရင်ကျက်ခိုင်းပြီး ဖြေခိုင်း၊ ကလေးက အဖြေတွေ အကုန်မှန်တာပြပြီး သူတို့ကလေးကို အဆင့်တက်ပေးပါလို့ အတင်းကာရော တောင်းဆိုတဲ့ မိဘမျိုး၊ အမျိုးမျိုးပါပဲ
.
. . . မိဘတစ်ချို့ရဲ့ နောက်ထပ် လောဘတစ်မျိုးက ကလေးကို သဘောတရားတစ်ခု သင်ပေးလိုက်လို့ ကလေးက အဲသည် သဘောတရားကို နားလည်သွားပြီဆို တစ်ဆင့်တက်ချင်ကြတဲ့ မိဘမျိုးပဲ၊ ကိုယ့်သဘောမှာတော့ ဘာသာစကားသင်တယ်ဆိုတာ သဘောတရားသက်သက်မဟုတ် အလေ့အကျင့်နဲ့ အထုံက ပိုပြီး အရေးကြီးတယ်လို့ ထင်တယ်၊ ဆိုလိုတာက ကလေးတစ်ယောက်ဟာ ဒီသဘောတရားကို သိနေရုံနဲ့ လုံးဝ မလုံလောက်ဘူး၊ တရေးနိုး ထမေးရင်တောင် မှန်မှန်ကန်ကန် ဖြေနိုင်လောက်မယ့် စွဲမြဲမှုမျိုး မရှိမဖြစ် လိုတယ်လို့ ထင်တယ်၊ အဲဒါက ကလေးရဲ့ အသက်အရွယ်နဲ့လည်း ဆိုင်တယ်၊ အခြေခံက စသင်ပေးရတာချင်းအတူတူ ခုနစ်တန်းကျောင်းသားတစ်ယောက်ကို သင်ပေးရတာနဲ့ သုံးတန်းကျောင်းသားတစ်ယောက်ကို သင်ပေးရတာ၊ ကြိုးစားမှု၊ လေ့ကျင့်မှု၊ နားလည်မှုချင်း တူရင်တောင် တိုးတက်မှုမှာ ခုနစ်တန်းကျောင်းသားကို သုံးတန်းကျောင်းသားက လိုက်မမီနိုင်ဘူး၊ လိုက်မီဖို့လည်း အလိုမရှိအပ်ဘူး။ လူကြီးတွေမှာသာ အသက် ၂၅ နဲ့ ၃၀၊ ၄၀ နဲ့ ၄၅ ဉာဏ်ရည်ချင်း သိပ်မကွာတော့တာပေမယ့် ကလေးဘဝမှာက တစ်လဆိုတစ်လ ဉာဏ်ရည်ချင်းကွာတာမို့ ကိုယ့်ကလေးကို မနှိပ်စက်ကြပါနဲ့လို့ မိဘတစ်ချို့ကို ဘယ်လို ပြောရမှန်းတောင် မသိဘူး
.
. . . ကိုယ့်ကလေးကို သူများကလေးတွေနဲ့ သွားသွား မနှိုင်းအပ်တဲ့အထဲမှာ ဘာသာစကားစွမ်းရည်လည်းပါတယ်။ စကားနည်းတဲ့ ကလေးက မြန်မာလို့ပြောပြော တရုတ်လိုပြောပြော စကားနည်းတာက နည်းမှာပဲ၊ အဲဒါကို သူ့သားသမီးလောက် ငါ့သားသမီးက စကားမကြွယ်ရကောင်းလားဆိုပြီး ကလေးကို ဖိအားတွေ နင်းကန်ပေးရင် ကလေးပဲ ပင်ပန်းဆင်းရဲရတာ။ စကားများတာချင်း တူရင်တောင်မှ အကြောင်းအရာနဲ့ အခြေအနေပေါ်မူတည်ပြီး ကလေးတွေရဲ့ စကားပြောနိုင်စွမ်းက ကွာသေးတာ၊
.
မိဘတွေ သတိထားကြဖို့
.
. . .

တာဝန်ဆန်း

ယာယီတပ်ခွဲမှူးရာထူးနဲ့ တပ်ကို ရောက်လို့မှ သုံးလလောက်ရှိသေး ထူးဆန်းတဲ့ တာဝန်တစ်ခုရောက်လာတယ်၊ ရောက်လာတယ်ဆိုတာထက် သွားပြီး ထမ်းဆောင်ဖို့ ဆင့်ခေါ်ခံရတယ်ပေါ့လေ။ ထူးဆန်းတဲ့ တာဝန်လို့ ပြောရတာက ကိုယ့်စစ်သားရာထူး ပမွှားလေးနဲ့ဆို ဒီလိုတာဝန်မျိုးကို ဒီလိုအခြေအနေမှာ ပေးမှာမဟုတ်ဘူးလို့ ယူဆထားရာကနေ ဒီတာဝန်အပေးခံရတယ်ဆိုတော့ ထူးဆန်းတယ် ဆိုတာပါ။ ကိုယ်က ဒီနယ်ပယ်မှာ စိတ်ဝင်တစားနဲ့ အတန်အသင့် တီးမိခေါက်မိ စာသိသိထားတဲ့သူဆိုတော့ သီအိုရီကို လက်တွေ့နဲ့ ပေါင်းစပ်ကျင့်သုံးခွင့်ရတဲ့ မြေပြင်လေ့ကျင့်ခန်းအဖြစ် မှတ်ယူနိုင်ပေမယ့် ဒီလိုကိစ္စမျိုးတွေကို စိတ်လည်းမဝင်စား၊ ဆက်လည်းမဆက်စပ်၊ ခေါင်းထဲလည်းထည့်မထား၊ ငါတို့နဲ့ မဆိုင်ဆိုပြီး ဒီကိစ္စရဲ့ ဧရိယာပြင်ပရောက်နေသူတွေအတွက်က အတော်ကြီးကို ထူးဆန်းတဲ့ တာဝန်လို့ ဆိုရမှာဖြစ်ပါတယ်။
.
. . . ဆင့်ခေါ်ရာဌာနေကို ရောက်ပြီး သတင်းပို့တဲ့အခါ ကိုယ်ထင်ခဲ့သလိုပဲ မြေပြင်လေ့ကျင့်ခန်းဆင်းမယ့်သူတွေအတွက် လိုအပ်တဲ့ လက်နက်ကိရိယာအစုံအလင်ကို တပ်ဆင်ပေးကြပါရဲ့၊ သို့သော်လည်း ဒီလိုတာဝန်မျိုးကို ထမ်းဆောင်ဖူးကြသူက တစ်ယောက်မှ မရှိသေးလေတော့ အတွေ့အကြုံကို မျှဝေပေးတယ်ဆိုတာမျိုးတော့ ဘယ်သူမှ မလုပ်နိုင်ခဲ့ကြဘဲ တတ်နိုင်သမျှ ကြိုတင်မျှော်တွေး ဖြည့်ဆည်းပေးကြတာမျိုးပါပဲ
.
. . . ဒီလိုနဲ့ ထူးဆန်းတဲ့တာဝန်ထမ်းဆောင်ရင်း သီအိုရီနဲ့ လက်တွေ့ ပေါင်းစပ်ကျင့်သုံးခွင့်ရတဲ့ မြေပြင်လေ့ကျင့်ခန်းကနေ တကယ့်မြေပြင်တိုက်ပွဲအဖြစ်ကို ရောက်လာတဲ့အခါ
.
ဗိုလ်ကောင်း
၁၅ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၃

What about YOU???

What about YOU???

ကိုရီးယားကေပေါ့ ကင်ချီ နဲ့ ဒရာမာကားတွေ ထိုးဖောက်မှုက ကုလသမဂ္ဂမှာ ကေပေါ့လူငယ်လေးတွေ မိန့်ခွန်းတက်ပြောကြတဲ့အထိ အောင်မြင်နေတဲ့နောက်မှာ ထိုင်းကလည်း စီမံကိန်းချပြီး အမီလိုက်နေပြီ၊ ထိုင်းမှာ ယောက်ျားချင်းကြိုက်တဲ့ BL ကားတွေ ရိုက်တယ်ဆိုတာ သူတို့လည်း အနုပညာကို ထိုးဖောက်နည်းတစ်မျိုးသာမက နိုင်ငံရဲ့ Soft Power တည်ဆောက်ခြင်းအဖြစ် အစိုးရကိုယ်တိုင်က အားပေးပြီး စီမံကိန်းချလုပ်နေတာတဲ့

. . . မလေးရှားမှာတော့ အစိုးရဝန်ထမ်းတွေ အပတ်စဉ် ကြာသပတေးနေ့တိုင်း ပါတိတ် မဝတ်မနေရ သတ်မှတ်လိုက်ပြီ၊ ဝန်ကြီးတွေလည်း ရုံးခန်းထဲမှာ အနောက်တိုင်းဝတ်စုံတွေ ထူထူထဲထဲ ဝတ်နေရာက‌နေ ပါတိတ်ပြောင်းဝတ်ပြီး လေအေးပေးစက်တွေ လျှော့မယ်တဲ့
.

What about YOU???

သိမ်ငယ်တဲ့ရပ်ဝန်း

 . . စကားတင်းဆိုတဲ့သဘောတော့ သက်ရောက်ကောင်းသက်ရောက်နိုင်ပေမယ့် သိမ်ငယ်တဲ့ရပ်ဝန်းကို ရှောင်ပါတို့ဘာတို့ မိတ်ဆွေများ ရေးတင်ထားတာမြင်မိတိုင်း လူတစ်ယောက်ကို ပြေးပြေးမြင်မိတာကို ရေးပြချင်လို့ပါ။ သူ့အကြောင်းဆိုတာထက် သူနဲ့ပတ်သက်ပြီး တွေးမိတဲ့အတွေးဆိုရင် ပိုပြီးဆီလျော်ပါလိမ့်မယ်
.
. . . သူကျင်လည်တဲ့နယ်ပယ်မှာ ထူးချွန်သူတစ်ယောက်မို့ ကိုထူးချွန်ပဲ ဆိုပါစို့။ ကိုထူးချွန်ဟာ သာမန်အားဖြင့်ဆို သူ့နယ်သူ့ပယ်မှာ သိသိသာသာကို ထူးချွန်သူတစ်ယောက်ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ထူးချွန်သူတွေမှာ တွေ့ရလေ့ရှိတဲ့ ကိုယ့်ကိုယ်ကို ယုံကြည်စွာနဲ့ ရည်မွန်ယဉ်ကျေးမှုမျိုးကို သူ့ဆီမှာ သိပ်မတွေ့ရဘူး၊ သူ့ကိုသူယုံကြည်မှု မြင့်မားသူဟာ တခြားသူတွေအပေါ်မှာလည်း ယုံကြည်စိတ်ထားရှိတာမျိုးကိုလည်း သူ့ဆီမှာ မတွေ့ရဘူး။ ဒါဖြင့် ကိုထူးချွန်ဆီမှာ ဘာများတွေ့ရပါလိမ့်
.
. . . ကျနော်တွေ့မိတဲ့ ကိုထူးချွန်ဆီက ထူးခြားတဲ့ ကိုယ်ရောင်ကိုယ်ဝါကတော့ သိမ်ငယ်ခြင်းဆိုတဲ့ ကိုယ်ရောင်ကိုယ်ဝါပါပဲ။ အဲသည် သိမ်ငယ်ခြင်းကို စပြီးသတိထားမိတုန်းက သူ့ကို သနားမိတယ်။ သူ့ဆီမှာ ပျောက်ဆုံးနေတဲ့ ရည်မွန်ယဉ်ကျေးမှုနဲ့ သူ့ရဲ့လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်တွေအပေါ် ယုံကြည်စိတ်ထားနိုင်စွမ်းတွေဟာ အဲသည် သူ့ရဲ့ သိမ်ငယ်ခြင်းဆိုတဲ့ ကိုယ်ရောင်ကိုယ်ဝါအောက်မှာ မှေးမှိန်ပျောက်ဆုံးခဲ့ရတာပါလားဆိုတာ သိလိုက်ရပြီးတဲ့ခါ ကရုဏာစိတ်လည်း ဖြစ်မိတယ်
.
. . . သိမ်ငယ်စိတ်ဆိုတဲ့ ကိုယ်ရောင်ကိုယ်ဝါအောက်မှာ သူ့ရဲ့လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်တွေရဲ့ အရည်အချင်းအရည်အသွေးနဲ့ အားသာချက်တွေကို အသိအမှတ်ပြုနိုင်စွမ်းတွေ ပျောက်ဆုံးကုန်တဲ့အပြင် သူ့လောက်မှ မထူးချွန်တဲ့သူတွေမှာ ပိုင်ဆိုင်ထားတဲ့ အရည်အချင်းသေးသေးလေးတွေအပေါ်မှာပါ မနာလိုဝန်တိုစိတ် တိုးပွားလာတဲ့အထိကို သူ့ရဲ့သိမ်ငယ်စိတ်က နှိပ်စက်နေတာမျိုးလားလို့လည်း တွေးမိတယ်။ မြင်သာအောင် ပြောရမယ်ဆိုရင် သူဟာ ပါရဂူဘွဲ့ရထားတဲ့ ပညာတတ်ကြီး ဖြစ်နေပါလျက်ကယ်နဲ့ သူ့ထက်လက်ရေးလှတဲ့ အထက်တန်းကျောင်းသားလေးအပေါ် မနာလိုဝန်တိုဖြစ်နေတာမျိုးပေါ့
.
. . . သူ့ရဲ့ သိမ်ငယ်စိတ်က သူ့ကို စိတ်မလုံခြုံအောင်၊ ကြောက်ရွံ့နေအောင်လည်း ခြောက်လှန့်နေတယ်ထင်ပါရဲ့။ ခုနင်က ပြောခဲ့တဲ့ လက်ရေးလှတဲ့ အထက်တန်းကျောင်းသားလေးက သူ့ထက်လက်ရေးလှတာကို အကြောင်းပြုပြီး သူ့ကိုများ မခန့်လေးစားလုပ်မလားဆိုတာကို ကြောက်ပြီး အဲသည် လက်ရေးလှတဲ့ အထက်တန်းကျောင်းသားလေးကို လက်ရေးလှတာ သူ့ရှေ့ပြခွင့်မကြုံအောင် လိုက်ပြီး ပိတ်ပင်တားဆီးနေတာမျိုး၊ လက်ရေးလှတယ်ဆိုတာ ဘာမှ မဟုတ်ပါဘူးတို့၊ လက်ရေးလှတာလေးလောက်နဲ့ တက်မလာနဲ့တို့ ဆိုတာမျိုးတွေနဲ့ အဲသည်ကျောင်းသားလေးကို ဘလိုင်းကြီး နှိပ်ကွပ်ချင်နေတဲ့ သဘောတွေကိုလည်း တော်တော်ကြီးကို တွေ့မြင်နေရတာ
.
. . . နောက်ထပ် သူ့ရဲ့ စိတ်မလုံခြုံမှု တစ်မျိုးက ဘာလဲဆိုရင် တခြားသူတွေအားလုံးက စုပေါင်းပြီး သူ့ကို ဝိုင်းဆန့်ကျင်တော်လှန်နေတယ်ဆိုတဲ့ ခံစားချက်ကို သူ့ဘာသာ မလုံမလဲဖြစ်ပြီး ဗြောင်ကို ထုတ်ပြောစိန်ခေါ်တာမျိုးပါ။ တကယ်ပါ။ ကျန်တဲ့သူတေွ ဘယ်လောက်ပဲ သူနဲ့အမြင်မတူလို့ တစ်စည်းတစ်လုံးတည်း ဖြစ်နေပါစေ၊ သူ့ဘက်မှာ သူတစ်ယောက်ပဲ ရှိနေသည့်တိုင် ဂရုမစိုက်ဘူးဆိုတဲ့ စိန်ခေါ်မှုမျိုးကို ထုတ်ဖော်ပြောဆိုတဲ့အထိ သူ့ရဲ့ စိတ်မလုံခြုံမှုက ဆိုးပါတယ်။
.
. . . ဒီစာအစပိုင်းမှာ ပြောခဲ့သလိုပဲ၊ ဒီစာက ကဲ့ရဲ့စကားတင်းပုံစံမျိုး ပေါက်ကောင်းပေါက်နေမှာ ဖြစ်ပေမယ့် တကယ်ပြောချင်တဲ့ စကားကတော့ ကိုယ့်မိသားစုမှာ ၊ အထူးသဖြင့် ကိုယ့်ထက်ငယ်ရွယ်တဲ့သူတွေအပေါ်မှာ အဲသည်သိမ်ငယ်စိတ်မျိုး၊ တစ်လောကလုံးကို အယုံအကြည်မဲ့သွားစေနိုင်လောက်တဲ့ စိတ်ဒဏ်ရာမျိုး မပေးမိကြဖို့ သတိပေးလိုရင်းသာဖြစ်ပါတယ်၊ ဒီလိုလူမျိုးတွေ ဆုံခဲ့ရသည်ရှိသော်လည်း တတ်နိုင်သမျှ မေတ္တာအရင်းခံစိတ်နဲ့ ကြင်နာပေးကြဖို့ ဖြစ်ပါတယ်။ ခက်တော့ခက်ပါလိမ့်မယ်၊ တတ်နိုင်သမျှ ကြင်နာပေးလိုက်ကြပါ
.
အေးမြတဲ့ မေတ္တာတရားဟာ သိမ်ငယ်စိတ်တွေကို အရည်ဖျော်ပစ်နိုင်စွမ်းရှိပါတယ်
.
ဗိုလ်ကောင်း
၂၁ ဩဂုတ် ၂၀၂၃
.
စာဖတ်ပြီး သူဘယ်သူလဲလို့ သို့လောသို့လော တွေးနေမှာစိုးလို့ တစ်ခါတည်းပြောပြလိုက်ပါမယ်၊ ကျနော်တို့ပတ်ဝန်းကျင်က မဟုတ်ပါဘူး

လော်

. . . လော် အကြောင်းရေးမယ်ဆိုတော့ ပထမဆုံးစဉ်းစားမိတာက ပုံပါ တွဲတင်သင့်မသင့်ပေါ့လေ၊ အမျိုးမျိုး စဉ်းစားပြီးတဲ့နောက်မှာတော့ ပုံကို ပိုစ့်နဲ့တွဲမတင်တော့ဘဲ စိတ်ဝင်စားလို့ မေးလာတဲ့သူရှိရင်တော့ မက်ဆေ့ဘောက်ကဖြစ်ဖြစ် ပြလိုက်မယ်လို့ပဲ စိတ်ကူးပြီး စာနဲ့ပဲ ပေါ်လွင်အောင်ရေးဖို့ ပိုင်းဖြတ်လိုက်ပါတယ်
.
. . . အရင်ဆုံးကတော့ လော်ရဲ့ အဓိပ္ပာယ်ကို ဖွင့်ဆိုကြမယ်ထင်ပါတယ်။ လော်ဆိုတာ အားလုံးနားလည်ထားကြတဲ့အတိုင်း လော် ကို ပြောတာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလိုဆိုလိုက်ရင် ကယ်လ်ဆမ်ကွေကာကို ကိုယ့်အတွေးနဲ့ကိုယ် သောက်ကြသလို ကိုယ်သန်ရာသန်ရာ တွေးမိကြမယ်ဆိုတာ သိပါတယ်။ အဲသည် တွေးမိတဲ့အတိုင်းလည်း အမှန်ပါပဲလို့ အရင်ပြောထားချင်ပါတယ်၊ ဘာလို့လဲဆိုတော့ ကျနော် ဘာရေးရေး ကိုယ်တွေးချင်သလိုပဲ တွေးနေကြတဲ့ လောကကြီးမှာ စာဖတ်တဲ့သူတွေရဲ့ အတွေးကိုယ်စီက မှန်ပါတယ်လို့ မပြောလည်း ကျနော်ပြောတာကို လက်ခံကြမှာမှ မဟုတ်ဘဲ
.
. . . လော် ဆိုတဲ့စကားလုံးကို စပြီး ရင်းနှီးခဲ့တာတော့ ငယ်ငယ်တုန်းက ရွာမှာပဲ ပြောရမှာပါပဲ။ ပုံစံက မှိုပွင့်ပုံခေါ်မလား၊ ကန်တော့ပုံခေါ်မလား၊ ယင်းဂလိပ်လို Loud Speaker လို့ခေါ်တဲ့ အော်လံကြီးကို တို့ရွာသားတွေ အားလုံးက လော်လို့ပဲ ခေါ်ကြတာကိုး၊ ရွာမှာ သာရေးနာရေး ဘာသာရေး ကိစ္စအားလုံးမှာ လော်က မပါမပြီးဖြစ်တဲ့အပြင် ဦးလေးတွေ ဘကြီးတွေ ငယ်ငယ်ကလည်း လော်နဲ့ပဲ လုပ်စားလာခဲ့ကြတာမို့ ကိုယ်က လော်နဲ့ ရင်းနှီးနေပြီးသား
.
. . . ဒုတိယပြောချင်တဲ့ လော် ဆိုတာက ယင်းဂလိပ်လို Lobbying ဆိုတာကနေ လာတဲ့ စကားလုံး။ မူရင်းအဓိပ္ပာယ်က ဘယ်လိုပဲရှိရှိ၊ ရွှေပြည်ကြီးရဲ့ နိုင်ငံရေး အနီအစိမ်းခေတ်မှာတော့ လော် ဆိုတာ ကိုယ်အားပေးတဲ့ဘက်၊ ကိုယ်ရပ်တည်တဲ့ဘက်က လုပ်သမျှကို ကောင်းပါတယ် မှန်ပါတယ် ဆိုပြီး လူသိရှင်ကြား တိုးတိုးတစ်မျိုး ကျယ်ကျယ်တစ်မျိုး တဲ့တဲ့တစ်မျိုး သွယ်ဝိုက်၍တဖုံ ဝါဒဖြန့်ပေးတာမျိုးကို လော် တယ်လို့ခေါ်ကြတာမျိုးပါ၊ ဒီ လော် ကတော့ ကိုယ်အမှတ်မမှားဘူးဆိုရင် ဦးသိန်းစိန်အစိုးရခေတ်နောက်ပိုင်းမှ တဖြည်းဖြည်းခေတ်စားလာတာလို့ ထင်တယ်
.
. . . ဒီရက်ပိုင်း နေပြည်တော်က မာရဝိဇယဘုရားကြီး အနေကဇာတင်ပြီးတဲ့နောက်ပိုင်း ဘုရားဖူးမယ်ဆိုတာက တစ်ဖွဲ့၊ ဘုရားမဖူးဘူးဆိုတာက တစ်ဖွဲ့၊ ဘုရားမဖူးဘူးလို့ ကြွေးကြော်ထားပြီးခါမှ သူများတွေသွားတာကို အားကျပြီး တိတ်တိတ်လေး ခိုးသွားကြတာက တစ်ဖွဲ့၊ ဝင်ကြေးကောက်ဖို့ ထောက်ခံတာက တစ်ဖွဲ့၊ ဝင်ကြွေးမကောက်ဖို့ သဘောထားပေးတာက တစ်ဖွဲ့၊ ဝင်ကြွေးကောက်တာ မကောက်တာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဘုရားဒကာကို ဆော်ရနှက်ရပြီးရော ကလောင်စွမ်းနဲ့ မထိတထိရေးတာက တစ်ဖွဲ့၊ အာ့တာကို ရှယ်ကြတာက တစ်ဖွဲ့၊ ဝင်ကြေးကောက်တာကို ထောက်ခံသလိုလိုနဲ့ သရော်တော်တော်လုပ်ကြတာက တစ်ဖွဲ့နဲ့ နှစ်ယောက်ရှိရင်တောင် သုံးဖွဲ့ကွဲကြတဲ့ ရွှေပြည်ကြီးမှာ အဖွဲ့တွေအမျိုးမျိုးနဲ့ စည်ကားနေတဲ့ ကာလကြီးထဲပေါ့လေ
.
. . . မောင်ဗိုလ်ကောင်းခမျာမှာလည်း ဘုရားကြီးတည်တော်မူတဲ့အထဲ ချွေးနဲစာလေးထဲက မဖြစ်စလောက် လှူထားမိတာရယ်၊ ကိုယ့်အပတ်စဉ်တူချင်း မိသားစုတွေ စုပေါင်းလှူထားတဲ့ ကျောက်စာရုံစေတီတော်ကို ထီးတော်ကိုယ်တိုင်တင်နိုင်ဖို့အရေး အားထုတ်ခဲ့တာရယ်၊ နေပြည်တော်မှာ ကြွားစရာတစ်ခုတော့ရပြီမှတ်ပြီး ကြွားဖို့ သိအောင်လုပ်ချင်နေရတာရယ်၊ ဘုရားကြီးဖြစ်မြောက်ဖို့အရေး တကယ့်ကို ခက်ခက်ခဲခဲ လုပ်ခဲ့ရတာတွေကို သိခဲ့ရပြီးတဲ့နောက် ဒီဘုရားကြီးတည်နိုင်တာ ဂုဏ်ယူစရာပဲလို့ အောက်မေ့မိတာရယ်၊ အခြားအခြားသော အကြောင်းတွေရယ်ကြောင့် ဘုရားကြီးဆီကို အခေါက်ခေါက်အခါခါ ရောက်မိခဲ့ရပါလေရောလား
.
. . . ဒီလိုရောက်တိုင်းလည်း စပ်စပ်စုစု လျှောက်ကြည့်ပြီး မြင်တာတွေကို ရင်ထဲမှာ သိမ်းမထားနိုင်လို့ စာလေး တောက်တီးတောက်တဲ့ရေးပြီး လိုင်းပေါ်တင်မိတဲ့အခါ မောင်ဗိုလ်ကောင်းတို့များ “လော်” နေသတဲ့ ဆိုသဟာ ကဲ့ရဲ့ စကားတင်းဆိုစရာ ဖြစ်ရပါလေရောပါပဲ
.
. . . ကိုယ့်ဘာသာလည်း ပြန်စဉ်းစား သုံးသပ်ကြည့်မိတဲ့အခါ ဟုတ်ပေသားပဲ၊ ဘုရားကြီးကို ကိုယ်တိုင်ဖူးရလို့ စိတ်ရွှင်လန်းအားရသလို တခြားသူတွေကိုလည်း ရွှင်လန်းအားရစေလိုတဲ့စိတ်၊ ကိုယ်တိုင်ဂုဏ်ယူသလို တခြားသူတွေကိုလည်း ဂုဏ်ယူစေလိုတဲ့စိတ်၊ အင်မတန်ကြီးမားတဲ့ ကျောက်တုံးကြီးတွေကို မိုင်ပေါင်းများစွာအကွာကနေ ကုန်းလမ်းရေလမ်းနဲ့ သယ်လာတဲ့ပြီး ခေတ်မီစက်ကြီးတွေနဲ့ အချိုးကျကျ ထုဆစ်နိုင်တဲ့ ပညာရပ်တွေကို ကိုယ်တိုင်အံ့ဩချီးကျူးသလို သူများကိုလည်း အံ့ဩချီးကျူးစေချင်တဲ့စိတ်၊ ဘုရားမှာ အနုစိတ်ခြယ်မှုန်းထားတဲ့ မြန်မာ့ရိုးရာပန်းပညာတွေကို ကိုယ်တိုင်နှစ်သက်ခံစားသလို တခြားသူတွေကိုလည်း နှစ်သက်ခံစားစေလိုတဲ့စိတ်၊ ခေတ်သစ်လက်ရာတွေနဲ့ ထုံမွှမ်းထားတဲ့ ရောင်စုံပန်းချီကားကြီးတွေကို ကိုယ်လည်း သဘောကျသလို သူများကိုလည်း သဘောကျစေလိုတဲ့စိတ်၊ တခြားတခြားသော ကိုယ်နဲ့ထပ်တူထပ်မျှ ခံစားရပါစေတော့ဆိုတဲ့စိတ်နဲ့ ဘုရားကြီးကို မရောက်ဖြစ်သေးတဲ့သူတွေ ရောက်ချင်လာအောင်၊ ရောက်ဖြစ်တဲ့သူတွေ သေချာကြည့်ရှုခံစားဖြစ်အောင်၊ ဘုရားကြီးကို မလာချင်ပါဘူးဆိုတဲ့သူတွေ လာချင်လာအောင်၊ လာပြီးသားသူတွေ ထပ်ထပ်ပြီး လာချင်လာအောင် ကိုယ်တတ်သမျှ မှတ်သမျှ စာလေးတစ်လုံးစ နှစ်လုံးစရေးပြီး “လော်” မိပါလေတယ်ဗျာ
.
. . . ဘယ်လို့ဘယ်လို အမြင်မျိုးနဲ့ ကျွန်တော်မောင်ဗိုလ်ကောင်းလေးကို ဘုရားကြီးနဲ့ပတ်သက်ပြီး “လော်” တယ်ဆိုပါစေအုံး၊ ဟုတ်ပါတယ် မှန်ပါတယ်၊ နိဗ္ဗာန်အကျိုးမျှော်ပြီး နှိုးဆော် “လော်” မိတဲ့ မောင်ဗိုလ်ကောင်းလေးအဖြစ်ကို ကျေကျေနပ်နပ် ခံယူထားပြီးသားမို့
.
ဗိုလ်ကောင်းလော်
၁၆ ဩဂုတ် ၂၀၂၃

ဒစ်အေဘယ်လ်တီ-ဖရန့်ဒလီး အာခီတက်

. . . နေပြည်တော်ထဲက အလွန့်အလွန်ဆုံး နေပြည်တော်နဲ့ အနီးတစ်ဝိုက်က ဌာနဆိုင်ရာဝန်ထမ်းတွေ၊ ကျောင်းတွေ၊ ဘုန်းကြီးကျောင်းနဲ့ သီလရှင်ကျောင်းတွေ၊ အဖွဲ့အစည်းတွေ နဲ့ တစ်ချို့အသိုက်အဝန်းတွေလောက်ပဲ လူစုပြီးလာကြတာမျိုးရှိမယ်လို့ ထင်ခဲ့ပေမယ့် တကယ်ရောက်သွားတဲ့အခါကျတော့ အနယ်နယ်အရပ်အရပ်က လာကြတဲ့ ပရိတ်သတ်ဆိုတာ မြင်ရုံနဲ့ သိသာပါတယ်။ စကားလိုက်ပြောကြည့်လိုက်တော့ ပိုပြီးသေချာသိခဲ့ရတယ်၊ အဝေးကနေ ဘုရားဖူးလာကြတာတွေ အများကြီးပဲ
.
. . . ကားမရပ်ရမှန်းသိပေမယ့် ခဏထိုးရပ်လိုက်တဲ့အချိန်မှာ တာဝန်ကျတဲ့ ယာဉ်ထိန်းရဲက ချက်ချင်းရောက်လာပြီး ဒီနေရာမှာ ယဉ်ရပ်နားဖို့မဟုတ်ဘဲ သတ်မှတ်ထားတဲ့နေရာမှာ သွားရပ်ပေးဖို့ ယဉ်ယဉ်ကျေးကျေး လာပြောပါတယ်။ ဒီနေရာမှာ ရပ်ဖို့မဟုတ်ကြောင်း ကားပေါ်မှာ လမ်းမလျှောက်နိုင်တဲ့သူ ပါတဲ့အတွက် အထဲကို ဝင်ဖို့ ဘယ်လိုလုပ်လို့ရမလဲ မေးမလို့ ရပ်တာဖြစ်ကြောင်းပြောပြတော့ မုတ်ဦးကြီးနားအထိ ကားကို ရွှေ့လာဖို့နဲ့ ဘီးတပ်ကုလားထိုင်တွေ စီစဉ်ပေးနိုင်ကြောင်း ပြောတာကြောင့် သူပြတဲ့ ညွှန်ကြားချက်အတိုင်း အဝင်မုတ်ဦးကြီးနား ကားကိုကပ်မောင်းလာပြီး ကားပေါ်က လမ်းမလျှောက်နိုင်တဲ့သူကို သူတို့စီစဉ်ပေးတဲ့ ဘီးတပ်ကုလားထိုင်ပေါ်တင်ပါတယ်။ အနားက ယူနီဖောင်းတွေဝတ်ထားကြတဲ့ တာဝန်ကျသူတွေကလည်း ချိုချိုသာသာနဲ့ ဝိုင်းဝန်းကူညီပေးကြတာ တကယ်ကို စိတ်ချမ်းသာစရာကောင်းပါတယ်။
.
. . . မှတ်ပုံတင်တစ်ခုပေးပြီး ကျားဘယ်နယောက် မ ဘယ်နယောက် စာရင်းပေး၊ ဧည့်ကတ်တွေ ထုတ်ပြီးတဲ့နောက်မှာ စစ်ဆေးတဲ့စက်အောက်ကဖြတ်ပါတယ်။ အထဲကို မယူဖို့ သတ်မှတ်ထားတဲ့ ပစ္စည်းတွေပါမပါ အိတ်ကိုလည်း ဓာတ်မှန်စက်နဲ့ စစ်ဆေးပြီးတဲ့အခါ အထဲကို ရောက်ပါပြီ
.
. . . အဲသည်မှာ ဘာဂီကားတစ်စီးကလည်း အခန့်သင့်ရှိနေတာမို့ လမ်းမလျှောက်နိုင်တဲ့သူကို ကားပေါ်တင်ဖို့ ကူညီပေးကြပါတယ်။ အသက်ကြီးပိုင်းနဲ့ သံဃာတော်တွေ သီလရှင်တွေ ဦးစားပေးဆိုပေမယ့် လူတွေက ဘာဂီယာဉ်ကို စီးဖို့ သိပ်ပြီး စိတ်အားထက်သန်ကြတာ မတွေ့ရဘဲ အထဲကို လမ်းလျှောက်သွားဖို့ပဲ အားသန်ကြတာ သတိပြုမိပါတယ်။ ဘာဂီမောင်းတဲ့သူက အနားက တခြားတာဝန်ကျတစ်ယောက်ကို ဘာဂီယာဉ်က အခမဲ့ဖြစ်ကြောင်း လူတွေသိအောင်ပြောပြီး စီးဖို့ခေါ်ပါလို့ ပြောနေတာကြားလိုက်ပါတယ်။ အထဲက ဘုရားကြီးခြေတော်ရင်းမှာလည်း ဘီးတပ်ကုလားထိုင်တွေ စီစဉ်ထားပေမယ့် ပိုပြီးသေချာအောင် အခုပါလာတဲ့ ဟာကိုပဲ ဘာဂီပေါ်တင်သွားဖို့ အကြံပေးတာကြောင့် ကားပေါ်တင်ပြီး တက်စီးလိုက်လာခဲ့ပါတယ်။
.
. . . အထဲကို ဘာဂီယာဉ်မောင်းဝင်သွားပြီး ဘုရားကြီးခြေတော်ရင်းက စက်လှေခါးနားအထိ ပို့ပေးပါတယ်။ ဟိုရောက်တော့လည်း လမ်းမလျှောက်နိုင်တဲ့သူ ကားပေါ်ကဆင်းဖို့နဲ့ ဘီးတပ်ကုလားထိုင်ပေါ်တင်ပေးဖို့ ဝိုင်းကူညီပေးကြပါတယ်။ ဘီးတပ်ကုလားထိုင်နဲ့ စက်လှေခါးစီးတဲ့အခါကျတော့ ဈေးဝယ်စင်တာတွေမှာလို ဘီးက စက်လှေခါးကြမ်းပြင်နဲ့ ချိတ်ပြီး မြဲနေတာမျိုးမဟုတ်လို့ အတက်မှာ နောက်က တွန်းပေးတဲ့သူက ဘီးနောက်ပြန်လန်မကျအောင် တောင့်ထားပေးရပါတယ်။ ဒီလိုနဲ့ အပေါ်ကို ရောက်သွားပါတယ်။
.
. . . နေ့ခင်းပိုင်းဖြစ်ပေမယ့် တိမ်တွေနဲ့ အုံ့ဆိုင်းနေတာမို့ အရိပ်မရှိတဲ့ ဘုရားကြီး ရင်ပြင်တော်ပေါ်မှာ သာတောင့်သာယာရှိနေပါတယ်။ ရင်ပြင်ဘေးပတ်လည်မှာ ဝိုင်းထားတဲ့ အာရုံခံတန်ဆောင်းတွေကို အဆင်းမှာတော့ ဘီးတပ်ကုလားထိုင်အတွက် လမ်းမရှိဘဲ သုံးလက်မလောက် အနိမ့်အမြင့်ဖြစ်နေတာကို ဒီအတိုင်းပဲ ဆင်းသွားရပါတယ်။ အထက်နဲ့အောက်ကို ဘီးတပ်နဲ့ ဆင်းလို့ရအောင် လျှောစောက်လေး လုပ်ပေးထားရင် ကောင်းမှာပဲလို့ တွေးမိပါတယ်။
.
. . . ကနုတ်ပန်းအလှတွေ တစ်ခုနဲ့တစ်ခု မတူအောင် ဆင်ယင်ထားတဲ့ အာရုံခံတန်ဆောင်း ၂၄ ဆောင်ကိုတော့ ကြမ်းတစ်ပြေးတည်း လုပ်ထားတာမို့ ဘီးတပ်ကုလားထိုင်နဲ့အဆင်ပြေပြေပဲ သွားနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ အထဲမှာ ဆင်ယင်ထားတဲ့ စကျင်ကျောက်နံရံကပ်ပန်းတော့လက်ရာတွေ၊ ရောင်စုံပန်းချီကားတွေကို ကြည့်ရှုခံစားရင်း ဘုရားကြီးတစ်ပတ်စာ တန်ဆောင်းတေွကို အဆင်ပြေပြေပဲ ပတ်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဘုရားကြီးရင်ပြင်တော်ပေါ် ပြန်တက်တဲ့အခါကျတော့ လှေခါးသုံးဆင့်လောက် တက်ရတာမို့ ဘီးတပ်ကုလားထိုင်သမားအတွက် နည်းနည်းတော့ ကသီပါတယ်
.
. . . ဘုရားကြီးရင်ပြင်မှာ လှည့်ပတ်ကြည့်ရှု၊ ဘုရားကြီးထုဆစ်ထားတာကို သေချာလေ့လာခံစား၊ ဘုရားဂုဏ်တော်တွေကြည်ညိုပွားပြီးတဲ့အခါ ရေပန်းရင်ပြင်ကို ဆင်းပြီး ကျောက်စာရုံစေတီတော်တွေဘက်ကို ဆက်သွားပါတယ်။ ရင်ပြင်မှာ အနိမ့်အမြင့် နည်းနည်းအဆင့်လေးတေွ ရှိပေမယ့် ဘီးတပ်ကုလားထိုင်တွေအတွက် လျှောစောက်လမ်းတွေ လုပ်ပေးထားတာမို့ သွားရတာ အဆင်ပြေပါတယ်။
.
. . . ကျောက်စာရုံစေတီတွေဘက်ကို အဝင်မှာလည်း လျှောစောက်ဖြစ်အောင် လုပ်ပေးထားပေမယ့် ယာယီပဲ လုပ်ထားပုံပါပဲ၊ ဘီးတပ်ကုလားထိုင်တွေ အလွယ်တကူတက်လို့ရမယ့် လျှောစောက်ကို အတည်လုပ်ပေးထားမယ်လို့ မျှော်လင့်ရပါတယ်။ အထဲမှာလည်း အဆင်ပြေပြေနဲ့ စိတ်တိုင်းကျ ကြည့်ရှုလေ့လာကြည်ညိုနိုင်ခဲ့ပါတယ်။
.
. . . ကျောက်စာရုံစေတီတွေက အထွက်မှာ ဘယ်ဘက်ခြမ်းက မုစလိန္ဒာရေအိုင်ဘက်ကို အသွားမှာတော့ လူသွားစင်္ကြန်ပေါ်က မသွားနိုင်ပါဘူး၊ လူသွားစင်္ကြန်တွေရဲ့ အစွန်ဘက်တွေမှာ ဘီးတပ်ကုလားထိုင်တွေ အတက်အဆင်းလုပ်ဖို့ လျှောစောက်လုပ်ပေးထားတာမရှိတာကြောင့် စင်္ကြန်ပေါ် မတက်နိုင်ဘဲ ကားလမ်းမကြီးပေါ်ကပဲ ဘီးတပ်ကုလားထိုင်ကို တွန်းသွားရပါတယ်။
.
. . . မုစလိန္ဒာရေအိုင်ရှေ့က စကျင်ကျောက်သားနဲ့ လုပ်ထားတဲ့ အဆောင်ပေါ်ကို တက်ဖို့ကျ လှေခါးကလည်း သုံးဆင့်လား အမြင့်ကြီးဖြစ်နေပြီး ဘီးတပ်ကုလားထိုင်နဲ့ တက်ဖို့က လုံးလုံးကို မဖြစ်နိုင်တာကြောင့် လမ်းမလျှောက်နိုင်တဲ့သူကို ကုလားထိုင်ပေါ်က ခဏချ၊ အပေါ်ကို မ တင်ပြီးမှ ဘီးတပ်ကုလားထိုင်ကို မ တင်၊ အပေါ်ရောက်မှ လူကို ကုလားထိုင်ပေါ် ပြန်တင်ပေး လုပ်ရပါတယ်။ လုံခြုံရေးတာဝန်ကျနေတဲ့သူက လိုလိုလားလား ကူညီပေးပါတယ်။ အဆင်းမှာလည်း အာ့လိုပါပဲ
.
. . . ပြန်အထွက်မှာလည်း ခုနကလိုပဲ လူသွားစင်္ကြန်ပေါ်ကို ဘီးတပ်ကုလားထိုင်တက်ဖို့ လျှောစောက်မရှိတာကြောင့် ပေတရာလမ်းပေါ်ကပဲ တွန်းလာခဲ့ပြီး အဝင်မုတ်ဦးမှာ ပြန်အပ်၊ မှတ်ပုံတင်ပြန်ထုတ်ပြီး ပြန်လာခဲ့ပါတယ်။
.
. . . ဘုရားဖူးခရီးစဉ်က စိတ်ချမ်းသာစရာအတိပါ၊ တာဝန်ကျသူတွေ ကြည်သာရွှင်ပြုံးစွာနဲ့ လိုအပ်တာကို ဝိုင်းကူညီပေးကြတာ တကယ့်ကို သာဓုခေါ်စရာကောင်းလှပါတယ်။ ဘုရားကို ကြည်ညိုတာ ဘုရားဖူးရလို့ စိတ်ချမ်းသာတာတာက ဆိုဖွယ်မရှိပေမယ့် ဒီခေတ်ဒီအခါ ဗိသုကာ ပညာရပ်အနေနဲ့ Disability-friendly ပိုဖြစ်ရင်ကောင်းမယ်လို့ ကိုယ်တွေ့အမြင်ရခဲ့ပါကြောင်း

သာဓု သာဓု သာဓု
.
ဗိုလ်ကောင်း
၁၁ ဩဂုတ် ၂၀၂၃

ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ်ရွေးပွဲ

ကိုလူချော ဖီတာတို့ကတော့ အခုအချိန်မှာ အတော်ကို ရင်ခုန်နေရမယ့်ပုံပဲ၊ မနေ့ကတင် သူ့ကို လွှတ်တော်အမတ်အဖြစ်က ဆိုင်းငံ့ထားဖို့ကိစ္စကို ရွေးကော်က ခြေဥခုံရုံးကိုတင်လိုက်တယ်၊ ရွေးကောက်ပွဲမဲဆွယ်တုန်းက ထိုင်းဘုရင်စနစ်ကို ပြင်ဆင်ဖို့တို့ဘာတို့ ဆင်ဖမ်းမယ်ကျားဖမ်းမယ် ကြွေးကြော်သံတွေက လက်ရှိဘုရင်စနစ်ကို ထိပါးတယ်ဆိုပြီး စွပ်စွဲထားတဲ့ ကိစ္စကိုလည်း ခြေဥခုံရုံးက စစ်ဆေးဖို့ လက်ခံလိုက်ပြီ၊ ထိုင်းစစ်ဘက်ထိပ်တန်း ဗိုလ်ချုပ်ကြီးတွေကလည်း ဒီနေ့ ဝန်ကြီးချုပ်ရွေးပွဲ အစည်းအဝေးကို မတက်ကြဘူးတဲ့၊ သူတို့က တခြားအလုပ်ရှိလို့ မတက်ကြတာ ဘာမှမထင်ကြပါနဲ့လို့ ပြောပေမယ့် အစဉ်အလာ သာဓကတွေက တစ်ကြိမ်မက ရှိနေပြီးသားဆိုတော့ လူတွေက ထင်ကြတာပေါ့
.
. . . ဒီနေ့ ဝန်ကြီးချုပ်ရွေးပွဲက အထက်/အောက်လွှတ်တော်နှစ်ရပ်ပေါင်း တက်ရမယ့်သူ ၇၅၀ မှာ တကယ်တက်တာက ၆၆၅ ယောက်ဆိုတော့ ပျက်ကွက်က ၈၅ ယောက်တောင်ရှိတယ်၊ ဒီလိုအရေးကြီးတဲ့နေ့မှာ အစည်းအဝေးလာမတက်ကြတာ ဘာသဘောများပါလိမ့်
.
. . . ရဲတွေကတော့ လွှတ်တော်ပတ်ဝန်းကျင်က ဆန္ဒမပြရ ဧရိယာ မီတာငါးဆယ်ပတ်လည်မှာ အတားအဆီးတွေချ၊ ရေကားတွေချထားပြီး ရုတ်ရုတ်လုပ်လုပ် မလုပ်ကြအောင် တားဆီးထားတာ တင်းကျပ်လွန်းတယ်ဆိုပြီး Move Forward party က လွှတ်တော်ဒုက္ကဌကတောင် အပြင်ထွက်ကြည်ပြီး အပြစ်တင်တဲ့လေသံနဲ့ပြောနေတာတွေ့တယ်။ တစ်ခုခု ဖြစ်ပြီဆိုရင် လွှတ်တော်တက်နေတဲ့ အမတ်တွေကို ချောင်ဖရာ့မြစ်ထဲကနေ ရေလမ်းကြောင်းက ဆွဲထုတ်ပြီး ကယ်သွားနိုင်အောင် စီစဉ်ထားတာတွေလည်းရှိတယ်
.
. . . အထက်လွှတ်တော်အမတ်တွေအတွက် ဆွေးနွေးချိန် နှစ်နာရီ၊ အောက်လွှတ်တော်အမတ်တွေအတွက် ဆွေးနွေးချိန် လေးနာရီ ပြီး၊ ဘန်ကောက်စံတော်ချိန် ညနေငါးနာရီမှာ ဝန်ကြီးချုပ်ရွေးပွဲကို အမတ်တစ်ယောက်ချင်းစီ နာမည်ခေါ်ပြီး မဲပေးခိုင်းမှာဆိုတော့ နေမဝင်ခင်တော့ ရလဒ်သိရလောက်ပါတယ်၊ ဝန်ကြီးချုပ်လောင်း အမည်စာရင်းက သူတစ်ယောက်တည်းဆိုတော့ လိုအပ်တဲ့ ၃၇၆ မဲ မပြည့်ရင် ဘာဆက်လုပ်ကြမယ်မသိ
.
ကျနော်ဗိုလ်ကောင်းပါ

နေပြည်တော်က တိုက်ရိုက်တင်ဆက်နေတာဖြစ်ပါတယ်

:P

စရိုက်ကျတဲ့နိုင်ငံရေးသမား

ထိုင်းရဲ့ ဒီနေ့သတင်းတွေကြည့်နေရင်း ဘာသွားတွေ့လဲဆိုတော့ နိုင်ငံရေးသမားဆိုသူတွေရဲ့ စရိုက်ကျတဲ့ လုပ်ရပ်တွေ ရုပ်ပျက်ဆင်းပျက် ထွက်လုပ်လာတာ တွေ့တယ်
.
. . . လွှတ်တော်ထဲ အစည်းအဝေးတွေ မစခင် အောက်လွှတ်တော် ဒုဥက္ကဌ Padiphat Santipada ဆိုသူက လွှတ်တော်ပတ်လည်က လုံခြုံရေးချထားတာတွေ လိုက်ကြည့်ပြီး အာ့မှာရှိနေတဲ့ သတင်းသမားတွေကို ဘာပြောသလဲဆိုတော့ လုံခြုံရေးတွေက တအားတင်းကျပ်လွန်းတယ်၊ ပြည်သူတွေကို ထိပ်တိုက်တွေ့မယ့်ပုံမျိုး ပေါက်နေတယ်လို့ ပြောတယ်
.
. . . စဉ်းစားကြည့်ပါအုံး၊ ဒီလူဟာ လွှတ်တော်လုံခြုံရေးနဲ့ပတ်သက်ပြီး တာဝန်တစ်ခုခု ရှိသူဆို ဒီလိုပြောပါ့မလား၊ သူ့တာဝန် မရှိဘဲနဲ့ အပြင်လျှောက်ပတ်ကြည့်ပြီး ဒီလိုပြောတယ်ဆိုတာ လုံခြုံရေးတာဝန်ရှိသူတွေအနေနဲ့ လိုအပ်တာထက်ပိုလုပ်နေတယ်ပေါ့၊ သောက်ပိုတွေ လုပ်နေတယ်ပေါ့၊ ကျနော်တို့ပြည်သူတွေက အာ့လောက် စည်းကမ်းမပျက်ပါဘူးပေါ့၊ ဒီလိုလုပ်တာ လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့တွေက ပြည်သူကို ခြိမ်းခြောက်ရာကျတယ်ဆိုတဲ့ သဘောမျိုးလို့ ကိုယ်က နားလည်တယ်
.
. . . သူနဲ့ မဆိုင်တဲ့ကိစ္စကို သူ့ဘာသာ လျှောက်ပတ်ကြည့်ပြီး အာ့လိုပြောအပြီးမှာ ဘာဆက်ပြောသလဲဆိုတော့ အခုလို လုံခြုံရေးတွေ မတန်တဆ တင်းကျပ်ထားတာ လွှတ်တော်က လုပ်တာမဟုတ်ပါဘူးတဲ့၊ ဆိုလိုတာက သူတို့ပြည်သူတွေကို ဒီလောက်ကြီး ကြပ်ထားတာ သူတို့မဟုတ်ဘဲ လုံခြုံရေးတာဝန်ရှိတဲ့အဖွဲ့အစည်းတွေက လုပ်နေတာပေါ့၊ သူတို့ကို သွားအပြစ်တင်ကြပါပေါ့၊ ဒီလိုလေသံနဲ့
.
. . . ဒီလူ့လုပ်ရပ်ကို ကြည့်ရင် နိုင်ငံရေးသမားဆိုသူတွေရဲ့ အခွင့်ရရင်ရသလို အမှတ်ယူတတ်တာ၊ ကျင့်ဝတ်မရှိဘဲ မဆိုင်တဲ့ကိစ္စတွေမှာ ဝင်အာချောင်တာ၊ သူတစ်ဖက်သားကို တတ်နိုင်သမျှ နင်းချေ အပြစ်တင်ပြီး ကိုယ့်ကိုယ်ကို ဇမ်းတင်တာ စတဲ့ ဓလေ့တွေ တွေ့တယ်
.
. . . ဒါကို လုံခြုံရေးတာဝန်ရှိတဲ့သူ၊ အဲသည်လုံခြုံရေးစီစဉ်တဲ့သူနေရာက ဝင်ကြည့်စမ်းပါအုံး၊ သူတို့လုံခြုံရေးအတွက်လည်း လုပ်ပေးရသေးတယ်၊ အပြစ်တင်လည်းခံရသေးတယ်ဆိုတော့ ထိုင်းစစ်ဘက်က ဒီလိုနိုင်ငံရေးသမားတွေကို အယုံအကြည်မရှိဘဲ ခဏခဏ အာဏာထသိမ်းနေတာ မဆန်းဘူးလို့ ဆိုရမယ်၊ ကိုယ့်အလုပ်ကိုယ် လုပ်တယ်ဆိုပေမယ့် အချင်းချင်း နားလည်မှုရှိရှိ ကိုယ်ရောစိတ်ပါ သန့်ရှင်းတဲ့ စေတနာနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်တဲ့ သဘောရှိမယ်ဆိုရင် ဒီလို အပြစ်တင်တဲ့ စကားမျိုး ထွက်လာမှာ မဟုတ်ဘူး၊ ရွံစရာကောင်းတဲ့ နိုင်ငံရေးသမားစရိုက်ပဲ
.
အောက်က ကွန်းမင့်ဘောက်မှာ လင့်ပေးထားတယ် ထိုင်းလို နားလည်ရင် သူပြောတာ နားထောင်ကြည့် မျက်နာအမူအရာ၊ ကိုယ်ဟန်အမူအရာ နဲ့ လေသံကအစ သူများကို အပြစ်တင်ပြီး အမှတ်ယူမယ်ဆိုတဲ့ တစ်ဘို့တည်းသမားပုံမျိုး

လက်ရည်တပြင်တည်း

. . . ထိုင်ခုံတွေ အရေးကြီးတဲ့အကြောင်းကိုတော့ လူတိုင်းပြောပြီးသားကြီးမို့ ထပ်မပြောတော့ပါဘူး၊ ထိုင်ခုံအရေးကြီးတယ်ဆိုတာ ကိုယ်လည်း သဘောပေါက်တာမို့ အခန်းထဲမှာဆို ထိုင်ခုံတေွ များကြီး ဝယ်ထားတာ
.
. . . ကိုယ့်လုပ်ငန်းခွင်ကို ရောက်ခါစက အခန်းထဲမှာ ကိုယ်တွေထိုင်ဖို့ထိုင်ခုံတွေပဲ ရှိပြီး ကိုယ့်အဖွဲ့သားတွေ လာကြတဲ့အခါ သူတို့ခမျာ မတ်တပ်ရပ်ပြီး ကိုယ်တွေစကားကို နားထောင်ရတယ်၊ ပြောတဲ့သူက ထိုင်ပြောပြီး နားထောင်တဲ့သူက မတ်တပ်ရပ်နားထောင်ရတယ်ဆိုတာ တစ်ချို့သော အခြေအနေတွေမှာ လိုအပ်ချက်ဖြစ်ကောင်းဖြစ်နိုင်ပေမယ့် ကိုယ့်လုပ်ငန်းခွင်မှာ အာ့လိုဖြစ်နေတာက အဆင်ပြေတယ်လို့ မထင်ဘူး
.
 . . ကိုယ့်လုပ်ငန်းခွင်ရဲ့ သဘောသဘာဝကိုက သိုးဆောင်းစကားနဲ့ဆို Think Tank ၊ ကိုယ်ငယ်ငယ်က သဘောကျခဲ့တဲ့ စာရေးဆရာဖေမြင့်စကားနဲ့ဆို “ဉာဏ်ကြီးရှင်အဖွဲ့” ဆန်တဲ့ လုပ်ငန်းခွင်မျိုးမို့လို့ ကိုယ်တို့ လုပ်ငန်းခွင်မှာ အထက်အောက် အဆင့်ဆင့် တာဝန်ယူတာဝန်ခံ လုပ်ရတယ်ဆိုတဲ့ သဘောမျိုး အထိုက်အလျောက် ရှိနေပေမယ့် တကယ့်အနှစ်သာရကတော့ ဉာဏ်ပညာတွေ တိုးပွားအောင်၊ ထက်မြက်အောင်၊ ဖတ်ရ မှတ်ရ ရေးသားရ တိုင်ပင်ရ ဆွေးနွေးရတဲ့ လုပ်ငန်းသဘောဆောင်နေတာကိုး
.
. . . လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်တွေအားလုံးရဲ့ အသိဉာဏ်ပညာနဲ့ အပ်စပ်တဲ့ ဗဟုသုတ ရှာမှီးမှုတွေဟာ တစ်ဦးတစ်ယောက်ချင်းစီ အရေးကြီးတဲ့အပြင် ရှိရင်းစွဲဝမ်းစာပညာအပေါ်မှာ နေ့စဉ်နဲ့အမျှ ဖြစ်ပျက်နေတဲ့ အဖြစ်အပျက်တွေ၊ အဲသည် အဖြစ်အပျက်တွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး စိုက်လိုက်မတ်တပ် လေ့လာသုံးသပ်သူတွေရဲ့ သဘောအယူ နဲ့ အထင်အမြင် အမျိုးမျိုးတွေကို လိုက်လံဖတ်ရှုနေရတဲ့သူတွေ ဖြစ်တာမို့ အင်တာနက်ခေတ်ကြီးမှာ ကိုယ့်ရဲ့လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်တွေဟာ ကိုယ်မသိသေးတဲ့ သဘောတရားအတွေးအခေါ်တွေကို အနည်းဆုံး တစ်ရက်တစ်မနက်ဖြစ်ဖြစ် ဖတ်ရှုပြီးသားဆိုရင် သူ့ဆီက ပြန်ပြီးသင်ယူဖို့ ကိုယ့်စိတ်နဲ့ခန္ဓာကို အသင့်ပြင်ထားနိုင်မှ တော်ကာကျတဲ့ လုပ်ငန်းခွင်မျိုးမို့
.
. . . ဘယ့်နှယ် ဗိုလ်ကောင်းရ ၊ တို့ကြားဖူးတာတော့ စိတ်ကိုဖွင့်ထားဖို့ပဲ ကြားဖူးတာပါ၊ ဘယ့်နှယ့် “စိတ်နဲ့ခန္ဓာကို အသင့်ပြင်ထားနိုင်မှ” ဆိုတာကြီးက ဘာလဲဆိုရင် အခုပြောမှာ အဲသည်အကြောင်းအရာပါပဲခင်ဗျာ
.
. . . အထက်မှာ တင်ပြခဲ့သလို ကိုယ့်ထက်ငယ်သည်ဖြစ်စေ၊ ကြီးသည်ဖြစ်စေ၊ အတွေ့အကြုံနည်းသည်ဖြစ်စေ များသည်ဖြစ်စေ၊ သတင်းအချက်အလက်နဲ့အတွေးအခေါ်တွေက အပေါ်အောက်စီးဆင်းနေတာမျိုး မဟုတ်ဘဲ ရေစီးကြောင်းတွေ မျဉ်းပြိုင်စီးဆင်းနေတဲ့ ဒီနေ့ခေတ်ကြီးမှာ ကိုယ်တိုင်လေ့လာသင်ယူနေမှုကို ကိုယ့်ရဲ့ အဖွဲ့သားတွေဆီကပါ လုပ်ဆောင်နေနိုင်ဖို့ဆိုတာ စိတ်ကို ဖွင့်ထားဖို့ အရေးကြီးတဲ့အပြင် ခန္ဓာကိုယ်ကိုပါ ဖွင့်ထားဖို့ အရေးကြီးပါကောလား
.
. . . ကိုယ်က သူ့ဆီက သင်ယူဖို့ဆိုရင် ကိုယ်က ဆရာကြီးစတိုင်နဲ့ ထိုင်ခုံမှာ မိန့်မိန့်ကြီးထိုင်ပြီး ကိုယ့်ကို သင်ပေးမယ့်သူက ကိုယ့်စားပွဲရှေ့မှာ ရို့ရို့လေး ရပ်နေရရင် သူ့ဆီက သင်ပေးစရာတွေက ဘယ်မှာ အလိုက်သင့်အလျားသင့် ထွက်လာနိုင်မလဲခင်ဗျာ၊ ကိုယ်ကလည်း စိတ်ထဲက ဘယ်လောက်ပဲ ခံယူနိုင်ပါစေအုံးတော့ ဒီလိုပုံစံမျိုးနဲ့ သင်ယူသူကောင်းတစ်ယောက် ဖြစ်နိုင်ပါ့မလား၊ တစ်ခြားသူတွေတော့ မသိပေမယ့် ကိုယ့်အတွက်ကတော့ အာ့လိုမျိုးကြီး အဆင်မပြေပါဘူးခင်ဗျာ
.
. . . ဒါကြောင့် ဒီလုပ်ငန်းခွင်ကို တစ်ကျော့ပြန်ရောက်လာချိန်မှာ ထိုင်ခုံတွေ ထပ်ဖြည့်ပါတယ်။ ဝိုင်းဖွဲ့ဆွေးနွေးတဲ့အခါ ကိုယ်တိုင်အတွက်ရော၊ ကိုယ့်ဆီလာသူတွေပါ သက်တောင့်သက်သာဖြစ်စေမယ့် နေရာထိုင်ခင်းမျိုးအပြင် ဒီအခင်းအကျင်းအပေါ်မှာ ထားရှိတဲ့သဘောထား၊ ကိုယ့်စိတ်ရဲ့ ခံယူချက်နဲ့ နွေးထွေးမှုတွေကို အထင်းသားပေါ်လွင်နေအောင် ကိုယ့်စိတ်နဲ့ခန္ဓာကို ပြင်ဆင်ထားမှသာ ကိုယ်နဲ့ဝိုင်းဖွဲ့ထိုင်နေသူဆီက အတွေးအမြင်ဗဟုသုတ တွေ ကိုယ့်ဆီစီးဆင်းလာနိုင်မယ် မဟုတ်လား
.
. . . လက်ရည်တစ်ပြင်တည်းဆိုတဲ့ စကားနဲ့ သဘောတရားဟာ ထမင်းဝိုင်းဖွဲ့စားတဲ့နေရာမှာတင်မဟုတ်ဘဲ အသိပညာဗဟုသုတဖလှယ်ကြဖို့ များများကြီးကို အရေးတကြီးလိုအပ်တဲ့ ကိုယ်တွေလို လုပ်ငန်းခွင်မှာလည်း အလွန်ကို တန်ဖိုးထားအပ်တဲ့အကြောင်း
.
ဗိုလ်ကောင်း
၁၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၃

ကိုယ်ဖတ်ဖို့ပဲရေးတဲ့စာ

. . . ကိုယ်က စာရေးရင် စံနှုန်းသတ်မှတ်ချက် တစ်ခုပဲ ထားတယ်၊ အဲဒါက ဘာလဲ ဆိုရင် ကိုယ်ဒီနေ့ရေးထားတဲ့စာကို လိုအပ်လာရင် မနက်ဖြန်မှာ ပြန်ပြီး ကိုးကားနိုင်ရမယ်ဆိုတာပဲ၊ ကိုယ့်စာကို ဘယ်သူမှ ဖတ်ဖတ် မဖတ်ဖတ် တယ်စိတ်မဝင်စားလှဘူး၊ ကိုယ့်စာကို ကိုယ်တိုင်ယုံယုံကြည်ကြည်နဲ့ မနက်ဖြန်မှာ ပြန်ကိုးကားနိုင်ရင် ကျနော်သတ်မှတ်ထားတဲ့ စံနှုန်းကို မီပြီ၊ စာတိုင်းကို အဲသည်စံနှုန်းဘောင်ဝင်အောင်ရေးတယ်၊ စာတွေဘာကြောင့်ရေးသလဲဆိုရင်လည်း သူများတွေ ဖတ်ဖို့ဆိုတာထက် ကိုယ်ကိုယ်တိုင် အကြောင်းအရာတစ်ခုကို သေချာသိချင်လို့ ရေးတယ်လို့ ပြောရမှာပဲ၊ ဘာလို့လဲဆို စာတစ်ပုဒ် ရေးမယ်ဆိုလိုက်ရင် လိုက်ဖတ်ရတဲ့စာတွေ၊ သေချာအောင် ပြန်စစ်ရတဲ့ အကြောင်းခြင်းရာတွေ သဘောတရားတွေ လိုက်ဖတ်နေရတာ နည်းမှ မနည်းပဲကိုး။ ကိုယ်ရေးတဲ့စာမှန်သမျှက ကိုယ့်အတွက် ခိုင်မာတဲ့မှတ်စုပဲ၊ လူက မေ့ချင်မေ့မယ်၊ စာကတော့ မမေ့ဘူးလေ။ နောက်တစ်ခုက ဖေ့ဘုတ်ပေါ်တင်ဖို့တော့ စာရေးလေ့မရှိဘူး၊ ရေးမိတဲ့စာကိုပဲ ဖေ့ဘုတ်ပေါ်တင်ဖြစ်တာ။ ကိုယ့်စာလေးတွေ သူများဖတ်တော့လည်း ပျော်တာကိုး။.
.
. . . ကိုယ်ရေးတဲ့ စာတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ကိုယ်စောင့်စည်းတဲ့ သစ္စာတရားကလည်း တစ်ခုပဲ ရှိတယ်၊ အဲဒါက ကိုယ့်နှလုံးသားက လက်ခံတဲ့စာကိုပဲ လက်ကချရေးတယ်၊ ကိုယ်သိတာဆို သိတယ်လို့ရေးတယ်၊ ကိုယ်ထင်တာကို ထင်တယ်လို့ရေးတယ်၊ ကိုယ်မြင်တာကို မြင်တယ်လို့ရေးတယ်၊ ကိုယ်သိတာ မှားကောင်းမှားမယ်ဆိုတာကိုလည်း လက်ခံထားပေမယ့် အဲဒီစာရေးတဲ့အချိန်မှာ ကိုယ်တကယ်သိတယ်လို့ ယုံကြည်တာကိုပဲ သိတယ်လို့ ရေးဝံ့တယ်၊ ထင်တာကို သိတယ်လို့ မရေးသလို ထင်တာကိုလည်း ကိုယ်မမြင်ခဲ့ရဘဲ မြင်တယ်လို့ မရေးဘူး၊ ဒီနေ့ရေးတဲ့စာက မနက်ဖြန်မှာ ပြန်ဖတ်ကြည့်တဲ့အခါ အော်အခု ငါအတွေးမတူတော့ပါလားဆိုတာမျိုး ဖြစ်နိုင်ပေမယ့် အဲသည်အချိန်တုန်းက အဲလိုတွေးခဲ့တာ သေချာတယ်ဆိုတာကိုတော့ လိပ်ပြာလုံတဲ့ သစ္စာတရားမျိုးပေါ့၊ အထူးသဖြင့် ကျနော့်ရဲ့ ရသစာတွေမှာ အဲသည်သစ္စာတရားကို အများဆုံးတွေ့နိုင်မယ်လို့ထင်တယ်
.
. . . တကယ်ရေးချင်တဲ့ အကြောင်းအရာက သပ်သပ်ပါ အခုက စိတ်ဖြေရာတစ်ခုအနေနဲ့ ဒီအကြောင်းတွေ ပြောပြမိတာပါ။ ဘယ်လောက်ပဲ လွတ်လပ်တဲ့ လောကကြီးဖြစ်ပါစေ ကိုယ်သိတာတေွ ကိုယ်မြင်တာတွေ ကိုယ်တွေးတာတွေ အကုန်လုံးကိုတော့ လူတွေကို လျှောက်ပြောနေဖို့ မသင့်ဘူးဆိုတဲ့ စောင့်စည်းရတာတွေ ရှိတယ်မို့လား၊ တစ်ချို့စောင့်စည်းမှုတွေကို ကာလအပိုင်းအခြားတစ်ခုရောက်တဲ့အခါ ထုတ်ပြောပြဖြစ်မယ်ထင်တယ်၊ တစ်ချို့စောင့်စည်းမှုတွေကိုတော့ သေတဲ့အထိတောင် ပြောခွင့်ကြုံပါတော့မလား မသိနိုင်ပါဘူးလေ
.

ဗိုလ်ကောင်း

၉ ဇူလိုင် ၂၀၂၃

မှတ်စုချုပ်

. . . သိပ်မကြာခင်တော့ The Trend News Journal မှာ ၃၁ ပတ် ဆက်တိုက်ပါခဲ့တဲ့ ဆောင်းပါးပေါင်းချုပ်စာအုပ် ထုတ်နိုင်မယ်ထင်တယ်။ ဒီထဲမှာတော့ ကိုယ်တိုင် ဂဃနဏ သိဖို့ လိုမယ့် စာတွေကို မှတ်စုသဘောလည်းဖြစ်အောင် ဆောင်းပါးတွေရေးထားတာ၊ သိပ်တတ်လို့ရေးတာ မဟုတ်ပေမယ့် ရေးရင်းနဲ့တော့ တတ်လာမလား အတွေးနဲ့ အနည်းဆုံးတော့ မြန်မာလို ကိုယ်တိုင်ရေးထားတဲ့ ခိုင်မာတဲ့ မှတ်စုလေးတွေ ရအောင်ဆိုတဲ့ ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ပေါ့၊ ကိုယ်တိုင်ရေးတယ်ဆိုပေမယ့် တွဲပြီးရေးပေးတဲ့သူတွေလည်းပါတယ်၊ တခြားသူရေးထားတာကို ကိုယ်က စာပြန်ချောပေးတာလောက်နဲ့ ကိုယ်က Co-author နာမည်ခံလိုက်တာလည်း ရှိပါတယ်၊ အမှန်က Co-author ဆိုတာထက် Editor ဆိုရင်တော့ ပိုမှန်ပါတယ်။
.
. . . ဆောင်းပါးလို့ နာမည်တပ်ထားတဲ့ ဒီမှတ်စုတွေထဲမှာ တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီ ပြီးခဲ့တဲ့ပါတီညီလာခံကြီးနဲ့ပတ်သက်တဲ့ မှတ်စုတစ်ခု၊ ဒီခေါင်းစဉ်ကတော့ ကိုယ့်ဘာသာစီကာစဉ်ကာ ရေးသားတာ ဆိုပေမယ့် ဒီအကြောင်းလေ့လာပြီး ရေးထားတဲ့ လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်တစ်ယောက်ရဲ့ မှတ်စုကို အများကြီး ကိုးကားထားပြီး သူ့နဲ့ Co-author အနေနဲ့ရေးတာ
.
. . . ကိုယ့် ညီငယ်ညီမငယ်တွေကို လက်တွဲခေါ်ပြီး ကိုယ်က ဦးဆောင်ရေးခဲ့တဲ့ ခေါင်းစဉ်တွေက Thycucydidas Trap လို့ခေါ်တဲ့ စစ်နွံထောက်ချောက်၊ Multipolar World Order လို့ လူပြောများနေကြတာပေမယ့် Multiplex World Order ဆိုတဲ့ ကဏ္ဍစုံကမ္ဘာဆိုတဲ့ အယူအဆတစ်ခုလည်း ခိုင်ခိုင်မာမာ ရှိနေသေးတဲ့အကြောင်း၊ အခုနှစ်ပိုင်း ပိုပြီးခြေစွာလာတဲ့ Global South ကမ္ဘာ့တောင်ခြမ်းနိုင်ငံများလို့ သညာပြုထားကြတဲ့ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများအစုအဖွဲ့၊ အရင်တုန်းက ပြောနေကြတဲ့ Soft Powe, Hard Power ကနေ အခု တရုတ်ကြီးကို သိက္ခာချဖို့သက်သက်သဘော ထွင်ထားတယ်ထင်ရတဲ့ Sharp Power ဆိုတဲ့သဘောသဘာဝ၊ Sovereignty ဆိုတဲ့ အချုပ်အခြာအာဏာ အယူဓလေ့တွေ ပြောင်းလဲလာတဲ့ ရေစီး၊ ကမ္ဘာ့ဘဏ္ဍာရေးနဲ့ ငွေကြေးရေစီးတွေ ပြောင်းလဲလာတဲ့အကြောင်း စတာတွေပေါ့။
.
. . . ကိုယ့်လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်တွေ အစအဆုံး လေ့လာရေးထားတာကို ကိုယ်က နှမ်းဖြူးပေးပြီး Co-author နာမည်ခံခဲ့တဲ့ အပုဒ်တွေက အိန္ဒိယယရဲ့ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာဆိုင်ရာ SAGAR Doctrine, အာဖရိကမှာ ခြေရှုပ်နေကြတဲ့ အင်အားကြီးနိုင်ငံတွေအကြောင်း၊ အမေရိကန်နဲ့ အိန္ဒိယတို့ အားပြိုင်မှုတွေကြားက အရှေ့တောင်အာရှ စသည်ဖြင့်ပေါ့လေ
.
. . . စာအုပ်ထုတ်ဖြစ်လို့ ထွက်လာရင် ပြောပါ့မယ်၊ စာအုပ်ရောင်းတာတော့ မလုပ်ပါဘူး၊ ရောင်းမယ့်သူက သပ်သပ်ရှိတယ် :P
.

ဗိုလ်ကောင်း
၈ ဇူလိုင် ၂၀၂၃

ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာကုန်သွယ်ရေးကို လိုအပ်နေဆဲလား

. . . ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ကုန်သွယ်ရေးနဲ့ပတ်သက်ပြီး ခုခေတ်အခါမှာ ဘာကြောင့် ဆက်လက်လိုအပ်နေသေးဆိုတာကို ဆွေးနွေးထားတဲ့ ဆောင်းပါးတစ်ပုဒ် Foreign Affiars ရဲ့ ဇူလိုင်-ဩဂုတ်လထုတ်မှာ ပါလာတယ်။ ရေးတဲ့သူက အရင်တုန်းက နိုင်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံမှာ ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးအဖြစ် ၂၀၁၁-၂၀၁၅ တာဝန်ယူခဲ့ဖူးတဲ့သူဖြစ်ပြီး အခုလက်ရှိ ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့က Director General တာဝန်ထမ်းဆောင်နေတဲ့သူ၊ Ngozi Okonjo-Iweala ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ကုန်သွယ်ရေးက မရှိမဖြစ် လိုအပ်နေသေးတဲ့အကြောင်းကို အဓိကဇောင်းပေးပြီး ရှင်းပြထားတာ
.
. . . ၁၉၄၅ ခုနှစ်၊ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီးပြီးတဲ့နောက်ပိုင်း နိုင်ငံတကာစီးပွားရေးအထိုင်ချဖို့ ကြိုးစားကြတဲ့နေရာမှာ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာငွေကြေးရံပုံငွေအဖွဲ့နဲ့ ကမ္ဘာ့ဘဏ်တို့အပြင် နောက်ပိုင်းမှာ ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့ဆိုတာပါ ပေါ်လာပြီး ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စီးပွားဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် လုပ်ဆောင်ခဲ့ရာမှာ အခုအချိန်အထိ ၇၅ နှစ်တာကာလအတွင်း တိုးတက်မှုတွေ အများကြီးရခဲ့တယ်လို့ ဆောင်းပါးအဖွင့်မှာ ပြောထားပါတယ်။ ဒီလိုတိုးတက်မှုတွေကြောင့် ဆင်းရဲမွဲတွေမှုတွေကိုလည်း အတိုင်းအတာကြီးကြီးမားမား လျှော့ချနိုင်ခဲ့တာ၊ ကုန်သွယ်ရေးတွေတိုးလာခဲ့တာ နဲ့ တစ်ဦးချင်းဝင်ငွေတွေ တိုးလာခဲ့တဲ့အကြောင်း ကိန်းဂဏန်းတွေနဲ့ ပြောထားပါတယ်။
.
. . . ဒီလိုတိုးတက်မှုတွေ ရှိလာခဲ့ပေမယ့် သိပ်မကြာခင်နှစ်တွေအတွင်းက ကမ္ဘာ့ဘဏ္ဍာရေးအကျပ်အတည်းကြုံရတာ၊ ကိုဗစ်ကပ်ဘေးဖြစ်တာ နဲ့ ရုရှား-ယူကရိန်းစစ်ရေးပဋိပက္ခတွေကြောင့် အရင်တုန်းက ယုံကြည်ခဲ့တာတွေကို စွန့်ပယ်လိုက်ရတော့မှာလားလို့ သံသယတွေတိုးပွားလာခဲ့တဲ့အကြောင်း၊ လက်ရှိ အမြင်သစ်တွေအရဆို အစဉ်အလာ လက်ခံလာခဲ့တဲ့ ဂလိုဘယ်လိုက်ဇေးရှင်း သဘောတရားတွေက နိုင်ငံတွေကို အင်အားသန်စွမ်းလာဖို့ နေနေသာသာ ပိုပြီးအန္တရာယ်ရှိတဲ့ အနေအထားကို တွန်းပို့နေသလို ဖြစ်နေကြောင်း၊ နိုင်ငံအချင်းချင်း အပြန်အလှန်မှီခိုနေရမှု သဘောတရားထက် မိမိဘာသာလွတ်လပ်စွာရှင်သန်ရပ်တည်ရေးအတွက် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတွေထက် ကိုယ့်နိုင်ငံနဲ့ပလဲပနံသင့်တဲ့ နိုင်ငံ လက်တစ်ဆုပ်စာလောက်နဲ့ပဲ စခန်းသွားကြမလားဆိုတာ တွေးလာကြတဲ့အကြောင်း ရေးထားပါတယ်။
.
. . . စာရေးသူကတော့ ဒီအတွေးတွေကို လက်မခံပါဘူး။ ကမ္ဘာကြီးမှာ အပြောင်းအလဲတွေ ဖြစ်နေတယ်ဆိုတာရယ်၊ အမယ်ဘုတ်ကဲ့ သူ့ချည်ခင်လို ရှုပ်ထွေးပွေလီနေတဲ့ ပြဿနာတွေနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရတယ်ဆိုတာ မှန်ပေမယ့် ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှု၊ တန်းတူညီမျှမှု မရှိခြင်းနဲ့ ကပ်ဘေးတွေ ကို တိုက်ဖျက်ပစ်ဖို့ဆိုရင် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ကုန်သွယ်ရေးအပါအဝင် နိုင်ငံတကာပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးတွေက အရင်ကထက်တောင် ပိုပြီး လိုအပ်နေသေးတာကြောင့်လို့ ဆိုပါတယ်။ သူ့စကားလုံးအရဆို ကမ္ဘာကြီးရဲ့ ဂလိုဘယ်လိုက်ဇေးရှင်းဖြစ်စဉ်ကြီးကို နောက်ပြန်ဆုတ်တဲ့ De-Globalization လုပ်ရမှာမဟုတ်ဘဲ ပြန်လည်သုံးသပ်ပြုပြင်မွမ်းမံပြင်ဆင်တဲ့ Re-Globalization လုပ်ရမှာဖြစ်တယ်လို့ ဆိုတာပါ။ လက်ရှိအားနည်းချက်တွေလို့ မြင်နေကြတဲ့ ဂလိုဘယ်လိုက်ဇေးရှင်းဖြစ်စဉ်ကြီးကို တစ်နည်းတစ်ဖုံပြန်လည်ပြင်ဆင်ပြီး ဆက်လက်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ကြရအုံးမယ်လို့ ဆိုလိုတာဖြစ်ပါတယ်။
.
. . . ပြောရမယ်ဆိုလို့ရှိရင် De-Globalization သဘောတရားဆိုတာ ကိုဗစ်ကပ်ဘေးမတိုင်ခင်ကတည်းက De-Coupling လို့ခေါ်တဲ့ ကမ္ဘာကြီးနှစ်ခြမ်းကွဲတဲ့ အခြေအနေနဲ့အတူ ဖြစ်နေခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ မဟာဗျူဟာမြောက်အရေးပါတယ်ဆိုတဲ့ ကုန်စည်နဲ့ ဝန်ဆောင်မှုတွေကို တင်ပို့တင်သွင်းမှုတွေ ကန့်သတ်ကြရင်း အမေရိကန်နဲ့ တရုတ်တို့ရဲ့ ပါးကိုက်ရင် နားပြန်ကိုက်မယ်ဆိုတဲ့ Tit for tat ဝါဒတွေနဲ့ အပြန်အလှန် တိုက်ခိုက်နေကြရင်းက ကိုဗစ်ကပ်ဘေး နဲ့ ယူကရိန်းစစ်ရေးပဋိပက္ခတွေက အဲသည်အကွဲအပြဲကို လောင်စာထည့်လိုက်သလိုဖြစ်ခဲ့ရတာ ဖြစ်ပါတယ်။
.
. . . အပြင်ပန်းအမြင်မှာတော့ ဆိုခဲ့ပါအတိုင်းဖြစ်နေပေမယ့် ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေး ကိန်းဂဏန်းတွေအရတော့ ၂၀၂၂ ဟာ စံချိန်တင်ကုန်သွယ်ရေးနှစ်ဖြစ်ခဲ့ပါသတဲ့။ အမေရိကန်ရဲ့ ကုန်သွယ်မှုတန်ဖိုးဟာလည်း ကိုဗစ်မတိုင်ခင် ၂၀၁၉ ခုနှစ်ထက် ၂၄ ရာခိုင်နှုန်းများတဲ့ ၆၉၁ ဘီလီယံဖိုးအထိ ရောက်ခဲ့ပြီး ကမ္ဘာ့ကုန်ထုတ်လုပ်ရေးအတွက် လိုအပ်တဲ့ ပစ္စည်းတွေ ကုန်သွယ်ရောင်းဝယ်ကြတဲ့ ထောက်ပံ့ရေးကွင်းဆက်ဟာလည်း အရင့်အရင်တုန်းကလိုပဲ မပြောင်းမလဲ ရှိနေသေးတာကို ပြသနေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဆိုလိုတာက စီးပွားရေးသမားတွေအနေနဲ့ ကုန်စည်နဲ့ ဝန်ဆောင်မှု ဈေးနှုန်းတွေ အရည်အသွေးတွေကိုသာ ထည့်သွင်းစဉ်းစားရောင်းဝယ်ခွင့် ရခဲ့ပြီး နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာသဘောတရားတွေကို သိပ်ထည့်တွက်စရာ မလိုခဲ့ဘူးဆိုတဲ့ သဘောပါပဲ။
.
. . . ကိုဗစ်ကပ်ဘေးကြီးအတွင်းမှာလည်း ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်မှာ ကုန်သွယ်မှုပမာဏ ရှစ်ရာခိုင်နှုန်း လျော့ကျခဲ့ပေမယ့် ဆေးနဲ့ ဆေးပစ္စည်းတွေ ကုန်သွယ်မှုတန်ဖိုးကတော့ ၁၆ ရာခိုင်နှုန်းအထိ တိုးတက်လာခဲ့ပါတယ်။ နာခေါင်းစည်းအထည်တွေ ရောင်းဝယ်မှုက ငါးဆ တိုးလာခဲ့ပြီး ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေးတွေလည်း အကြိမ်ရေဘီလီယံနဲ့ချီ ထုတ်လုပ်ရောင်းချနိုင်ခဲ့တာကြောင့်မို့လို့ ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးဆိုတာကြီးသာ မရှိခဲ့ရင် ကိုဗစ်ကနေ ပြန်ပြီးအခုလောက်မြန်မြန် နာလံထူနိုင်မှာမဟုတ်ဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။
.
. . . အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ကုန်သွယ်ရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး တစ်နိုင်ငံနဲ့တစ်နိုင်ငံ အပြန်အလှန် မှီခိုနေရတဲ့သဘောသဘာဝရှိတဲ့ ဂလိုဘယ်လိုက်ဇေးရှင်းသဘောတရားကို နောက်ပြန်ဆုတ်ပြီး ကိုယ့်နိုင်ငံကိုယ်ပဲအားကိုး၊ ကိုယ်နဲ့ မိတ်ဘက်လက်တစ်ဆုပ်စာကိုပဲ အားကိုးတဲ့ De-Globalization လမ်းကြောင်းကိုသွားမလား၊ ဒါမှမဟုတ် ဂလိုဘယ်လိုက်ဇေးရှင်းရဲ့ အားနည်းချက်နဲ့ လိုအပ်ချက်တွေကို ပြင်ဆင်မွမ်းမံဖြည့်စွက်ပြီး Re-Globalization သဘောတရားနဲ့ ဆက်သွားမလားဆိုတဲ့ မေးခွန်း ပေါ်လာပါတယ်။ ကမ္ဘာ့ဘဏ်ပညာရှင်တွေကတော့ တစ်နိုင်ငံနဲ့တစ်နိုင်ငံ အပြန်အလှန်မှီခိုရမှု သဘောတရားကို အလွန်အကျွံမဖြစ်စေဘဲ ကျင့်သုံးမယ်ဆိုရင် ဖြစ်ခဲ့တဲ့ ပြဿနာတွေကို အခွင့်အလမ်းတွေအဖြစ် ပြောင်းလဲနိုင်တဲ့အပြင် အရင်တုန်းက ကမ္ဘာ့ထုတ်လုပ်ရေးကွင်းဆက် အပြင်ဘက်ရောက်နေတဲ့ နိုင်ငံတွေကိုပါ ထုတ်လုပ်ရေးကွင်းဆက်ထဲ ရောက်လာအောင်လုပ်ပေးနိုင်လိမ့်မယ်လို့ ယုံကြည်ကြပါသတဲ့
.
. . . ဒီနေရာမှာ ရှင်းပြထားတဲ့ သဘောတရားတစ်ခုကတော့ Re-Shoring နဲ့ Near-Shoring ဆိုတဲ့ ကိစ္စတွေနဲ့ပတ်သက်ပါတယ်။ တရုတ်-အမေရိကန်ကုန်သွယ်ရေးစစ်ပွဲ ရလဒ်အဖြစ် အမေရိကန်က တရုတ်မှာ ထားရှိတဲ့ ကုန်ထုတ်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းတွေကို အမေရိကန်နိုင်ငံထဲ ပြန်လာအောင် လုပ်ဆောင်ခဲ့တာတွေကို ပြောတာပါ။ တချို့ကိစ္စတွေမှာ ဒီလိုလုပ်ဆောင်ချက်တွေကို မလွှဲမရှောင်သာ ကြုံရပေမယ့် အချို့ကဏ္ဍတွေမှာတော့ ဒီလိုလုပ်တာကြောင့် ကုန်ကျစရိတ်တွေ မတန်တဆ တက်လာစေပါတယ်တဲ့။ တကယ်လို့သာ ကမ္ဘာကြီး နှစ်ခြမ်းကွဲသွားခဲ့ရင် ရေရှည်မှာ အရည်အသွေးနဲ့ နည်းပညာအခြေပြု ကုန်ထုတ်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းတွေနဲ့ ဝင်ငွေနိမ့်နိုင်ငံတွေမှာ ဝင်ငွေလျော့ကျတာ၊ ဖွံ့ဖြိုးရေးရည်မှန်းချက်တွေ ထိခိုက်တာတွေ ဖြစ်လာနိုင်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
.
. . . ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းတွေ နေရာပြောင်းရွှေ့တာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး မိတ်ဖက်နိုင်ငံတွေဆီပြောင်းရွှေ့မယ်ဆိုလို့ရှိရင်လည်း မေးစရာရှိတာက မိတ်ဖက်နိုင်ငံဆိုတာဘာလဲ၊ ကုန်စည်ထုတ်လုပ်တင်ပို့ရောင်းချရေးနဲ့ ပတ်သက်လာရင် မိတ်ဖက်ဆိုတာ ရှိရောရှိရဲ့လားလို့ မေးစရာဖြစ်လာပါတယ်။ ကုန်သွယ်ရေးနဲ့ပတ်သက်ရင် အဖေအရင်းတောင် ဓားနဲ့လိုက်တယ်လို့ ဆိုရလောက်အောင် နိုင်ငံတွေက ဆတ်ဆတ်ထိမခံ ဖြစ်တတ်ကြလွန်းလို့ ကုန်သွယ်ရေးမှာ မိတ်ဖက်မရှိ ပြိုင်ဘက်သာရှိ၏လို့ ဆိုရမလိုတောင်ပါပဲ
.
. . . ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာကုန်သွယ်ရေး နဲ့ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကိစ္စအဆက်အစပ်ကို ပြောရမယ်ဆိုရင် ကုန်သွယ်ရေးဆိုတာ ရထားတတန်၊ ကားတတန်၊ သင်္ဘောတတန်၊ လေယာဉ်တတန်နဲ့ တစ်နေရာကနေတစ်နေရာ၊ တစ်နိုင်ငံကနေ တစ်နိုင်ငံ ရွှေ့ပြောင်းသယ်ယူကုန်စည်ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရတဲ့ကိစ္စမို့ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်ထုတ်လွှတ်မှု များပြားတဲ့ လုပ်ငန်းတစ်ရပ်ဖြစ်တာနဲ့အညီ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေးဆိုတာနဲ့ကျတော့ ပြဒါးတစ်လမ်း သံတစ်လမ်းလို့ ဆိုရမယ့်ကိစ္စပါ။ ဒါပေမယ့်
.
. . . ဒါပေမယ့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ကုန်သွယ်ရေးကဏ္ဍမပါဘဲနဲ့တော့ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ကာဗွန်ထုတ်လွှတ်မှုလျော့ချရေးကို လုပ်ဆောင်နိုင်ဖို့ လမ်းမမြင်ပါဘူး။ ကာဗွန်ကင်းစင်ရေးနည်းလမ်းတွေနဲ့ နည်းပညာတွေ ကုန်စည်တွေ တင်ပို့တင်သွင်းနိုင်ရေး အတွက် တစ်ခုတည်းသော နည်းလမ်းက ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးသာဖြစ်တာမို့ ဒီနည်းပညာတွေ အပြိုင်အဆိုင် တိုးတက်ကြံဆထုတ်လုပ်တင်ပို့ကြတာတွေကသာ ကာဗွန်ထုတ်လွှတ်မှု ကင်းစင်တဲ့ ကမ္ဘာကြီးကို ဖန်တီးနိုင်မှာဖြစ်တာမို့ ကုန်သွယ်ရေးကို ပစ်ပယ်လို့ မဖြစ်သေးပါဘူးတဲ့
.
. . . ကာဗွန်ထုတ်လွှတ်မှု လျှော့ချရေးကိစ္စတွေမှာ ကုန်သွယ်ရေးရဲ့ အဓိကအနှစ်သာရ သဘောတရားတစ်ခုဖြစ်တဲ့ အခွင့်အလမ်းစရိတ် (Opportunity Cost) နဲ့ နှိုင်းရအားသာချက် ( Comparative Advantage) ရှုထောင့်က ကြည့်မယ်ဆိုရင်လည်း သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကို ထိန်းသိမ်းဖို့ ကာဗွန်ထုတ်လွှတ်မှု လျှော့ချဖို့ဆိုရင် နိုင်ငံတွေအနေနဲ့ စရိတ်စက အသက်သာဆုံး၊ အကျိုးအမြတ်အများဆုံးကိစ္စတွေကို လုပ်ဆောင်တဲ့အခါ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ရှိရင်းစွဲ ပေးထားချက်တွေကို ထည့်သွင်းတွက်ဖို့ မဖြစ်မနေကို လိုအပ်လာပါတယ်။
.
. . . ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး အားနည်းချက်က ဘာလဲဆိုရင် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံချင်းစီက ကာဗွန်ထုတ်လွှတ်မှု လျှော့ချရေးဆိုင်ရာ မူဝါဒတွေကို သီးခြားစီ ချမှတ်ကြတဲ့အခါမှာ မူဝဒါတွေ အချင်းချင်း ထိပ်တိုက်တွေ့ကြပြီး နိုင်ငံတိုင်းက ကုန်သွယ်ရေးအတားအဆီးတွေ ပိုပြီး ချမှတ်လာကြရင် အထက်မှာတင်ပြခဲ့တဲ့ အခွင့်အလမ်းစရိတ်တွေတက်ကုန်တာ၊ နှိုင်းရအားသာချက်တွေ နည်းသွားတာတွေကြောင့် ရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုအပိုင်းကိုပါ ထိခိုက်လာနိုင်တာကြောင့်မို့လို့ ဒီလိုတွေမဖြစ်အောင် ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့လို နေရာမျိုးကနေ မူဝါဒပိုင်းဆိုင်ရာ ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းတာတွေ လုပ်ပေးသင့်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
.
. . . နောက်တစ်ချက်ပြောတာက သမိုင်းတစ်လျှောက် ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးက ဆင်းရဲမွဲတေမှုကို သိသိသာသာ လျှော့ချပေးနိုင်ခဲ့တယ်ဆိုပေမယ့် ကိုဗစ်ကပ်ဘေးနဲ့ ယူကရိန်းစစ်ရေးပဋိပက္ခတို့က ကမ္ဘာ့ပြည်သူ သန်းကိုးဆယ်ကို အလွန်အမင်း ဆင်းရဲမွဲတွေမှုဆိုတဲ့ နွံအတွင်း သက်ဆင်းစေခဲ့တဲ့အပြင် ချမ်းသာတဲ့နိုင်ငံတွေက ကာကွယ်ဆေးတွေ စောစောထိုး၊ ပိုက်ဆံတွေသုံးပြီး စီးပွားရေးနှိုးဆွမှု အစီအစဉ်တွေလုပ် နဲ့ လုပ်နိုင်ကြတာကြောင့် ဆင်းရဲ့ချမ်းသာကွာဟချက်ကလည်း ပြန်ပြီး ကြီးသွားတာကြောင့် ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးကို သုံးပြီးတော့ပဲ ဆင်းရဲတဲ့နိုင်ငံတွေကို ပြန်ပြီးချမ်းသာလာအောင် လုပ်နိုင်မယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
.
. . . ကုန်သွယ်ရေးနဲ့ ပြန်ပြီးကြီးပွားကြအောင် လုပ်မယ်ဆိုပေမယ့် အရင့်အရင်တုန်းက ကုန်သွယ်ရေးကြောင့် ချမ်းသာလာတဲ့ ပြည်တွင်းကုန်ထုတ်လုပ်မှု တိုးတက်အောင်လုပ်နိုင်ခဲ့တဲ့ နိုင်ငံတွေရဲ့ လမ်းစဉ်တွေအတိုင်း လိုက်ဖို့တော့ သိပ်ပြီး အလားအလာမရှိလှပါဘူး။ အခုခေတ်မှာ လုပ်ငန်းတော်တော်များများကို လူအစား စက်နဲ့ အစားထိုးလုပ်နိုင်ကြတာကြောင့် ကုန်စည်ထုတ်လုပ်မှုထက် ဝန်ဆောင်မှုကဏ္ဍမှာ ပိုပြီးတိုးတက်အောင်လုပ်ဆောင်ကြဖို့ အကြံပေးထားပါတယ်။ ဝန်ဆောင်မှုဆိုရာမှာ ဒီဂျစ်တယ်လုပ်ငန်းတွေ၊ အွန်လိုင်းပေါ်က ဆက်စပ်လုပ်ကိုင်ကြတဲ့ လုပ်ငန်းတွေလည်း ပါတာကြောင့် ဒီအပိုင်းမှာ ပိုပြီးလုပ်ဆောင်ကြဖို့ လိုတယ်လို့ ဆိုတာဖြစ်ပါတယ်။ ထုံးစံအတိုင်းပဲ ဒီဂျစ်တယ် ကုန်သွယ်ရေးနဲ့ပတ်သက်ရင်လည်း ထိရောက်တဲ့ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းတွေ လိုအပ်နေသေးတာကြောင့် တချို့ကလည်း ရရှိပြီး၊ တစ်ချို့နိုင်ငံတွေကလည်း ဆွေးနွေးနေကြဆဲ ဖြစ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
.
. . . ကုန်သွယ်ရေးက ကောင်းတယ်လို့ တစ်လျှောက်လုံး ပြောလာခဲ့ပေမယ့် အဖွင့်မှာ တင်ပြခဲ့သလိုပဲ ကုန်သွယ်ရေးကို လက်နက်သဖွယ်သုံးနေကြတာတွေလည်း ရှိနေပြန်ပါတယ်။ ဒီအခြေအနေကို ကျော်လွှားနိုင်ဖို့ဆိုရင် ကိုယ့်နိုင်ငံအတွက် လိုအပ်တဲ့ ကုန်ထုတ်လုပ်ရေးကွင်းဆက်က သွင်းအားစုတွေ ကို တစ်နေရာတည်းက ပုံအော အားကိုးတာထက်စာရင် နေရာများနိုင်သမျှ များများက ရယူနိုင်ဖို့လိုတယ်လို့ အကြံပြုထားပါတယ်။
.
. . . နိဂုံးချုပ်အနေနဲ့ ပြောထားတာက နိုင်ငံတကာကုန်သွယ်ရေးဆိုတာ ကမ္ဘာ့လုံခြုံရေးပြဿနာတွေအားလုံးကို ဖြေရှင်းနိုင်တဲ့ မှော်ဓာတ်လုံး မဟုတ်သလို လက်ရှိလုံခြုံရေးဆိုင်ရာ အခင်းအကျင်းရဲ့ ပျော့ကွက်အားနည်းချက်တစ်ခုလည်း မဟုတ်ပါဘူး။ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာကုန်သွယ်ရေးက ဆိုးကျိုးတွေရှိလို့ဆိုပြီး ပိတ်ပင်လိုက်မယ်ဆိုရင် ပိုပြီးဆိုးရွားတဲ့ အကျိုးဆက်တွေပဲ ရလာနိုင်စရာရှိပါတယ်။ နိုင်ငံတွေအနေနဲ့ တစ်နိုင်နဲ့တစ်နိုင်ငံ အကျိုးစီးပွားဆက်စပ်နေလို့သာ လက်တွဲပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရင်း နိုင်ငံအတွင်းပြည်သူတွေနဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေ အလုပ်ဖြစ်နေကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။
.
. . . အကြံပြုချက်အနေနဲ့ကတော့ ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့လို နိုင်ငံတကာကုန်သွယ်ရေးနဲ့ပတ်သက်ပြီး ကြိုးကိုင်စီမံနေတဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေအနေနဲ့ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းတွေ ပြဌာန်းရာမှာ ပိုပြီးတည်ငြိမ်တဲ့၊ ပိုပြီး ကြိုတင်တွက်ဆရလွယ်ကူတဲ့၊ ပိုပြီးပွင့်လင်းမြင်သာရှိတဲ့ အခြေအနေတွေဖြစ်အောင် စုပေါင်းလုပ်ဆောင်ကြဖို့ လိုတယ်လို့ အကြံပြုထားပါတယ်။
.
. . . ခြုံငုံပြီးပြောရရင် ဒီဆောင်းပါးမှာ တင်ပြထားတာက ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးကြောင့် ကမ္ဘာကြီးက အရင်ကထက် ပိုပြီးချမ်းသာကြွယ်ဝလာတယ်၊ အခုလက်ရှိ ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ ပြဿနာတွေကြောင့်တော့ ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးကို စွန့်ပစ်လိုက်စရာမလိုဘူး၊ အဲသည်အစား ပြန်လည်သုံးသပ်ပြင်ဆင်ကျင့်သုံးရမယ်၊ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းတွေကို ကောင်းကောင်းပြန်လည်ရေးဆွဲကြ၊ လိုက်လည်းလိုက်နာကြပေါ့
.
ဗိုလ်ကောင်း

၆ ဇူလိုင် ၂၀၂၃

တရုတ်ရဲ့ မဟာဗျူဟာမြောက်နည်းပညာ ၃ ရပ်

တရုတ်ရဲ့ မဟာဗျူဟာမြောက် နည်းပညာကြီး သုံးရပ် (၁)
.
. . . တရုတ်ဟာ နည်းပညာအရာမှာ အမေရိကန်ကို ယှဉ်ပြိုင်နိုင်ဖို့အတွက် နည်းပညာနယ်ပယ်ကြီးသုံးရပ်ကို မဟာဗျူဟာမြောက် ပြင်ဆင်နေပြီလို့ ဆိုပါတယ်။ ဒီနည်းပညာ နယ်ပယ်ကြီး သုံးရပ်ကတော့ အာကာသဆိုင်ရာနည်းပညာနယ်ပယ်၊ ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာနယ်ပယ် နဲ့ ကွမ်တမ်ဆက်သွယ်ရေးနည်းပညာနယ်ပယ်တို့ ဖြစ်ပါသတဲ့၊ ဒီနည်းပညာနယ်ပယ်သုံးခုမှာ တရုတ်က ဘယ်လောက်တောင် ခရီးရောက်နေပြီလဲ
.
. . . တရုတ်ဟာ မကြာသေးမီကပဲ သိပ္ပံနဲ့နည်းပညာဝန်ကြီးဌာနကို ပြန်လည်ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းလိုက်ပြီး သိပ္ပံနဲ့နည်းပညာဆိုင်ရာဗဟိုကော်မရှင်တစ်ရပ်ကို ဖွဲ့စည်းလိုက်ပါတယ်။ အာဏာစက်ပြင်းလှတဲ့ ဒီကော်မရှင်ကို ဖွဲ့စည်းလိုက်တာကတော့ သိပ္ပံနဲ့နည်းပညာဝန်ကြီးဌာနကို ကွန်မြူနစ်ပါတီကနေ တိုက်ရိုက်ကိုင်တွယ်ထိန်းချုပ်ဖို့ ပါပဲ။ တရုတ်နိုင်ငံတော်ကောင်စီရဲ့ အားပေးထောက်ခံမှုနဲ့ လုပ်ဆောင်လိုက်တဲ့ ဒီလုပ်ဆောင်ချက်ကို ကြည့်မယ်ဆိုရင် တရုတ်နိုင်ငံမှာ အမေရိကန်နဲ့ ပြိုင်ဆိုင်နေရတဲ့ နည်းပညာဆိုင်ရာပြိုင်ပွဲကို နိုင်ငံရဲ့ အဆင့်အမြင့်ဆုံးအဖွဲ့အစည်းက တိုက်ရိုက်ကိုင်တွယ်ဖို့ လိုအပ်တယ်ဆိုတာ အသိအမှတ်ပြုလိုက်ခြင်းလည်း ဖြစ်ပါတယ်။
.
. . . ဒီအပြောင်းအလဲကို နိုင်ငံရေးရှုထောင့်က ကြည့်မယ်ဆိုရင် ပြီးခဲ့တဲ့ မတ်လမှာ ကျင်းပခဲ့တဲ့ တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီညီလာခံရဲ့ နှစ်စဉ်အစည်းအဝေးတွေနဲ့ နိုင်ငံရေးအကြံပေးကွန်ဖရင့် (CPPCC) တို့က ဒီအပြောင်းအလဲကို ဆောင်ကျဉ်းပေးခဲ့တယ်လို့ ဆိုရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအစည်းအဝေးတွေကနေ လိုအပ်တဲ့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး အတည်ပြုဖို့၊ လိုအပ်တဲ့ ဘဏ္ဍာငွေသုံးစွဲပိုင်ခွင့်တွေပေးဖို့တွေ ခွင့်ပြုပေးခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။
.
. . . တရုတ်သမ္မတရှီကျင့်ဖျင်က ဒီအစည်းအဝေးတွေမှာ ပြောကြားခဲ့တာက တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ အမျိုးသားမဟာဗျူဟာတွေကို မဟာဗျူဟာစွမ်းဆောင်နိုင်မှုတွေနဲ့ ပေါင်းစပ်လိုက်မယ်ဆိုရင် တရုတ်တို့ ရည်မှန်းထားတဲ့ ကမ္ဘာ့အင်အားကြီးနိုင်ငံအဆင့်ကိုတက်လှမ်းနိုင်မယ်ဆိုတဲ့ ဩဝါဒစကားနဲ့ အခုလို အပြောင်းအလဲတွေကို လုပ်ဆောင်နိုင်ခဲ့တာလို့ ဆိုပါတယ်။
.
. . . တရုတ်နိုင်ငံဟာ ၂၀၄၉ ခုနှစ်ရောက်တဲ့အခါ အထက်မှာ တင်ပြခဲ့တဲ့ မဟာဗျူဟာနည်းပညာကြီးသုံးရပ်မှာ ကမ္ဘာ့ဦးဆောင်နိုင်ငံအဖြစ် ရည်မှန်းထားတယ်လို့ တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင် သတ်မှတ်ထားပါတယ်။ တရုတ်နိုင်ငံတော်ကောင်စီက ၂၀၁၉ ခုနှစ်မှာ နိုင်ငံတော်ကောင်စီက ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ “တရုတ်နိုင်ငံ၏ ခေတ်သစ်အမျိုးသားကာကွယ်ရေး” စက္ကူဖြူစာတမ်းမှာ အင်အားကြီးနိုင်ငံအဖြစ်ရောက်ရှိရေးအတွက် အဓိကကျတဲ့ နည်းပညာရပ်တွေမှာပြိုင်ဆိုင်နိုင်ရေးကိစ္စကို အလေးပေးဖော်ပြခဲ့တဲ့အပြင် ဒီနည်းပညာရပ်တွေဟာ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ အလွန်ကိုအရေးပါတဲ့အခြေခံအဆောက်အအုံများအဖြစ် ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။
.
. . . သမိုင်းကြောင်းကို ပြန်ကြည့်မယ်ဆိုရင် ၁၉၈၀ ပြည့်လွန်နှစ်တွေတုန်းက တရုတ်ခေါင်းဆောင်ကြီး တိန့်ရှောင်ဖိန်ကလည်း သိပ္ပံနဲ့နည်းပညာတိုးတက်မှု (Comprehensive National Power – CNP) က တရုတ်နိုင်ငံကို အင်အားကြီးနိုင်ငံအဖြစ် ရောက်ရှိစေဖို့ အရေးကြီးတယ်ဆိုတဲ့ အမြင်သဘောထားမျိုး ရှိနှင့်ခဲ့ပြီးဖြစ်ပါတယ်။ နိုင်ငံအတွင်း ကဏ္ဍပေါင်းစုံမှာ အင်အားကောင်းဖို့ လိုတယ်ဆိုတာအထဲမှာ သိပ္ပံနဲ့နည်းပညာက ရှေ့တန်းက အရေးကြီးတယ်ဆိုတာ ညွှန်းဆိုခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။
.
. . . အထက်က ဆိုခဲ့တဲ့ မဟာဗျူဟာမြောက် နည်းပညာကြီးတွေတစ်ခုချင်းဆီမှာ တရုတ်ရဲ့ စွမ်းဆောင်နိုင်မှုတွေကို ကြည့်ကြရအောင်
.
အာကာသနည်းပညာ
.
. . . တရုတ်ရဲ့ အာကာသနည်းပညာနဲ့ပတ်သက်ရင် အစိုးရမဟုတ်တဲ့ ပုဂ္ဂလိက အစီအစဉ်တွေနဲ့တင် လုံလောက်နေပြီလို့ ဆိုရမှာဖြစ်ပါတယ်။ တရုတ်ရဲ့ အာကာသနည်းပညာဆိုင်ရာ ရည်မှန်းချက်တွေကို ကြည့်မယ်ဆိုရင် ၂၀၃၆ ခုနှစ်မှာ လကမ္ဘာမှာ အမြဲတမ်းအခြေစိုက်စခန်းတစ်ခု တည်ဆောက်နိုင်ရေး၊ ၂၀၅၀ ပြည့်နှစ်မှာ ဂစ်ဂါဝပ်ပမာဏ ထုတ်လုပ်နိုင်မယ့် အာကာသအခြေပြု နေရောင်ခြည်စွမ်းအင်ထုတ်စီမံကိန်း၊ ၂၀၃၃ နဲ့ ၂၀၄၉ ကြားမှာ အင်္ဂါဂြိုဟ်ကို လူအရောက်စေလွှတ်နိုင်ရေး နဲ့ ၂၀၂၅ ခုနှစ် ကြယ်ကြွေမှုများလေ့လာရေး (အာကာသအတွင်းလွင့်မျောအပိုင်းအစများ လေ့လာရေး) တို့ ဖြစ်ပါတယ်။
.
. . . အာကာသအတွင်း တရုတ်ရဲ့ စွမ်းဆောင်ရည်တွေ ကြည့်မယ်ဆိုရင် ဂြိုဟ်ပတ်လမ်းနိမ့် နိုင်ငံပိုင်အာကာသစခန်း Tiangong ပိုင်ဆိုင်ထားတဲ့ တစ်ခုတည်းသော နိုင်ငံဖြစ်ပါတယ်။ မကြာခင်ကပဲ အဲသည် အာကာသစခန်းမှာ အောက်ဆီဂျင်ကို ရာနှုန်းပြည့် ထုတ်လုပ်သုံးစွဲနိုင်ဖို့ စမ်းသပ်ပြီးဖြစ်ကြောင်း ကြေညာထားခဲ့ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် အာကာသစခန်းမှာ အသုံးပြုနေတဲ့ ရေ ရဲ့ ၉၅ ရာခိုင်နှုန်းကို ပြန်လည်အသုံးပြုနိုင်အောင် လုပ်ဆောင်နိုင်ခဲ့ပြီးဖြစ်လို့ အာကာသလွန်းပျံယာဉ်အနေနဲ့ တစ်နှစ်ကို ရေပမာဏ ခြောက်တန်လောက်သာ ပေးပို့ဖို လိုအပ်တော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။
.
. . . ဒီလို နည်းပညာတိုးတက်မှုတွေဟာ လကမ္ဘာပေါ်မှာ တရုတ်တို့အနေနဲ့ အရင်းအမြစ်တွေဘယ်လိုဖန်တီးပြီး နေနိုင်မလဲဆိုတာအတွက် အများကြီး အထောက်အကူဖြစ်တဲ့အပြင် ၂၀၃၆ ခုနှစ် လကမ္ဘာခရီးစဉ်အပြီးမှာ လပေါ်က ဟီလီယမ်-၃ နဲ့ ရေခဲတွေ ဘယ်လိုတူးဖော်အသုံးပြုနိုင်မလဲဆိုတာအတွက်ပါ အရေးပါလှပါတယ်။
.
. . . တရုတ်ရဲ့ အာကာသဆိုင်ရာ နောက်ထပ်နည်းပညာတစ်ခုကို ပြောရမယ်ဆိုရင် ဂြိုဟ်တု ၃၅ လုံးနဲ့ အလုပ်လုပ်နေတဲ့ BeiDou တည်နေရာရှာဖွေရေးစနစ်ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် စစ်ဘက်သုံး ထောက်လှမ်းရေးဂြိုဟ်တု ၂၅၀ နီးပါး ရဲ့ ကင်းထောက်ရေးနဲ့ ပစ်မှတ်ရှာဖွေညွှန်ပြရေးစွမ်းဆောင်ရည်တွေနဲ့ အာကာသအတွင်းက ဂြိုဟ်တုတွေကို ပစ်ချဖျက်ဆီးနိုင်တဲ့ စွမ်းဆောင်ရည်တွေပါ ပိုင်ဆိုင်ထားပြီလို့ ဆိုပါတယ်။
.
. . . တရုတ်နိုင်ငံက ၂၀၂၁ ခုနှစ်မှာ ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ အာကာသအစီအစဉ်များဆိုင်ရာ စက္ကူဖြူစာတမ်းမှာ ဖော်ပြထားချက်အရ ‘ကမ္ဘာမြေကာကွယ်ရေး’ က အဓိကရည်မှန်းချက်ဖြစ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ မြေကမ္ဘာကာကွယ်ရေးမှာ အာကာသအတွင်း လွင့်မျောပျံသန်းနေတဲ့ ဲ့ ဥက္ကာခဲများ ပျံသန်းနေခြင်းကို ခြေရာခံပြီး လမ်းကြောင်းပြောင်းဖို့လည်း ပါဝင်ပါတယ်။ တရုတ်တို့ရဲ့ အစီအစဉ်တစ်ခုမှာဆိုရင် 2019VL5 လို့အမည်ပေးထားတဲ့ အချင်း ၁၀၈ ပေလောက်ကြီးပြီး နေကို ၃၆၅ ရက်မှာ တစ်ကြိမ် ပတ်နေတဲ့ ဥက္ကာခဲကြီးကို အာကာသယာဉ် နှစ်စင်းစေလွှတ်ပြီး တစ်စင်းက ဥက္ကာခဲ့ကြီးကို လေ့လာကာ တစ်စင်းက ဥက္ကာခဲကြီးကို ဝင်တိုက်ပြီး လမ်းကြောင်းပြောင်းဖို့ စီစဉ်ထားပါတယ်။ တရုတ်ရဲ့ အာကာသယာဉ်က ဥက္ကာခဲကြီးကို ဝင်တိုက်လိုက်တဲ့အခါ ဥက္ကာခဲကြီးရဲ့ လမ်းကြောင်းဟာ တစ်လက်မ ကနေ နှစ်လက်မလောက်အထိ ပြောင်းသွားမှာဖြစ်ပြီး သုံးလအကြာမှာတော့ မိုင်ပေါင်း ၆၂၀ လောက် လမ်းကြောင်းပြောင်းသွားဖို့ ရည်မှန်းထားတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဒီနည်းပညာနဲ့ဆို အာကာသထဲက ဂြိုဟ်တုတွေကိုပါ လမ်းကြောင်းပြောင်းသွားအောင် လုပ်နိုင်စွမ်းရှိနေတယ်ဆိုတာ ထင်ရှားပါတယ်။
.
. . . တရုတ်တို့အနေနဲ့ အာကာသထဲကို နက်နက်ရှိုင်းရှိုင်းလေ့လာနိုင်ဖို့ Chogquing ဒေသမှာ ရေဒါ ၂၅ လုံးပါတဲ့ China Fuyan လို့ နာမည်ပေးထားတဲ့ လေ့လာရေးဌာကြီးတစ်ခု တည်ဆောက်ပြီး အကွာအဝေး ကီလိုမီတာ ဆယ်သန်းအကွာက ဥက္ကာခဲတွေကိုပါ လေ့လာဖို့လည်း ပြင်ဆင်နေပါတယ်။
ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာ
.
. . . တရုတ်နိုင်ငံ သတင်းနည်းပညာနဲ့ ဆက်သွယ်ရေးအကယ်ဒမီက ၂၀၂၁ ခုနှစ်မှာ “ယုံကြည်စိတ်ချရတဲ့ ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာ” အမည်ပေးထားတဲ့ စက္ကူဖြူစာတမ်းတစ်စောင် ထုတ်ပြန်ခဲ့ရာမှာ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် အရေးပါတဲ့ ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာနဲ့ပတ်သက်ပြီး အထူးပြု ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။ ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာထဲမှာဆိုရင် လူမှုရေးဆိုင်ရာစနစ်တွေ၊ မျက်နာမှတ်မိတဲ့စနစ်တွေ၊ မောင်းသူမဲ့ယာဉ်တွေ၊ ကိုယ်ပိုင်အစီအစဉ်နဲ့ ပျံသန်းနိုင်တဲ့ မောင်းသူမဲ့ယာဉ်ပျံတွေ နဲ့ လေယာဉ်တွေ၊ ရုပ်လုံးကြွပုံနှိပ်နည်းပညာတွေအပြင် အာကာသထဲမှာဆိုရင် ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာနဲ့ ထောက်လှမ်းရေးနည်းပညာ ပေါင်းစပ်အသုံးပြုထားပြီး ရန်သူကို ခွဲခြားသိမြင်နိုင်စွမ်းရှိတဲ့ ကမ္ဘာပတ်လမ်းကြောင်းထဲက စနစ်တွေ ပါဝင်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ အခု ၂၀၂၃ ခုနှစ်အတွင်းမှာ တရုတ်တို့ဟာ ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာနယ်ပယ်က စီမံချက်တွေအတွက် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၄.၇ ဘီလျံအသုံးပြုဖို့ ရည်မှန်းထားပြီး အဲသည်ပမာဏဟာ တစ်ကမ္ဘာလုံးအသုံးပြုနေတဲ့ ပမာဏရဲ့ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့် ရှိပါသတဲ့။ ၂၀၂၆ ခုနှစ်ကို ရောက်ရင်တော့ သုံးစွဲမှုပမာဏကို ၂၆ ဘီလျံအထိ တိုးမြှင့်သွားမှာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။
.
. . . ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာကို စစ်ဘက်နည်းပညာတွေနဲ့ ပေါင်းစပ်လိုက်တဲ့အခါ စစ်မြေပြင်သုံးလက်နက်တွေအတွက် နည်းပညာတွေပိုမိုအစွမ်းထက်လာနိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး ထူးထူးခြားခြား ထွက်ပေါ်လာတဲ့ နည်းပညာနှစ်ရပ်ကတော့ အာကာသနည်းပညာနဲ့ ပင်လယ်ရေအောက်နည်းပညာတို့ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
.
. . . မကြာသေးခင်ကပဲ တရုတ်တို့ ကြေညာထားတာက သူတို့ဟာ အာကာသထဲ လွင့်မျောနေတဲ့ အပျက်အစီးအလေအလွင့်တွေနဲ့ မတိုးတိုက်မိအောင် ရှောင်နိုင်တိမ်းနိုင်တဲ့ ဂြိုဟ်တုနည်းပညာကို ရရှိထားပြီဆိုတာ ဖြစ်ပါတယ်။ အာကာသအတွင်း ဂြိုဟ်တုလမ်းကြောင်းများစီမံခန့်ခွဲရေးလို့ ဆိုနိုင်တဲ့ space traffic management ဆိုတာ အာကာသကို စီးမိုးကြည့်နိုင်လောက်တဲ့ အမြင်နဲ့ ကြည့်ရတာမျိုးလို့ ဆိုပါတယ်။
.
. . . နောက်ထပ်အာကာသဆိုင်ရာ ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာအသုံးချမှုတစ်ခုကတော့ အာကာသထဲမှာရှိတဲ့ တရုတ်ပိုင်လွှတ်တင်ထားမှုတွေကို တိုက်ခိုက်လာမှုကနေ ကာကွယ်နိုင်တဲ့ ကိုယ်ပိုင်ဆုံးဖြတ်လုပ်ကိုင်နိုင်စွမ်းတဲ့ နည်းပညာဆိုင်ရာ စီမံချက်တစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။ အဲသည်စနစ်ဟာ ဂြိုဟ်တုတွေ ကာကွယ်ရေးအပြင် အာကာသထဲမှာပဲ လောင်စာဆီပြန်လည်ဖြည့်တင်းပေးတာ၊ ပြင်ဆင်ပေးတာတွေကို လုပ်နိုင်မှာပါ။
.
. . . ၂၀၂၅ ခုနှစ်ကို ရောက်တဲ့အခါ Jilin-1 လို့ အမည်ပေးထားတဲ့ စီမံချက်ကို လုပ်ဆောင်တဲ့အခါ အမေရိကန်လက်ရှိပိုင်ဆိုင်ထားတဲ့ အာကာသအတွင်းဂြိုဟ်တုများ ဖျက်ဆီးနိုင်တဲ့ စွမ်းရည်ကိုပါ အလှည့်အပြောင်းဖြစ်သွားစေလိမ့်မယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ အဲသည် စီမံချက်မှာ ဂြိုဟ်တု ၁၃၈ လုံး ပါဝင်ပြီး အလုံး ၇၀ လွှတ်တင်ထားပြီးဖြစ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ တရုတ်ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်က မဟာဗျူဟာအထောက်အကူပြုတပ်ဖွဲ့ (PLASSF) ရဲ့ အကူအညီနဲ့ ဒီဂြိုဟ်တုတွေဟာ ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာသုံးပြီး မြေပြင်ပေါ်က လှုပ်ရှားနေတဲ့အရာတွေကို တိတိကျကျ ခြေရာခံ ထောက်လှမ်းနိုင်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
.
. . . ဉာဏ်ရည်တု နည်းပညာနဲ့ပတ်သက်ပြီး နောက်ထပ် ထူးထူးခြားခြား ထွက်ပေါ်လာတဲ့ နည်းပညာကတော့ ပင်လယ်ရေအောက်သွားလူမဲ့ရေငုပ်ယာဉ်များမှာ ရန်သူကိုထောက်လှမ်းပြီး အမျိုးအစားခွဲခြားသတ်မှတ်နိုင်တဲ့ နည်းပညာဖြစ်ပါတယ်။ ရေအောက် ပေ ၃၀ အနက်မှာ မောင်းနှင်နေတဲ့ လူမဲ့ရေငုပ်သင်္ဘောများဟာ ပုံစံတူပြုလုပ်ထားတဲ့ ရေငုပ်သင်္ဘောများကို တိုက်ခိုက်နိုင်ခဲ့တာကို ထိုင်ဝမ်ရေလက်ကြားမှာပြုလုပ်ခဲ့တဲ့ စစ်ရေးလေ့ကျင့်ခန်းမှာ ထည့်သွင်းလေ့ကျင့်ခဲ့ပါတယ်။ ထိုင်ဝမ်ရေလက်ကြားမှာ မြင့်တက်လာတဲ့ တင်းမာမှုများအကြား ဒီနည်းပညာကို မဟာဗျူဟာမြောက် အသုံးချလာနိုင်တာ တော်တော်ကိုအရေးကြီးတဲ့ အချက်တစ်ခု ဖြစ်လာပါတယ်။
.
. . . တရုတ်တို့ ရည်မှန်းထားတဲ့ “Made in China 2025” နဲ့ တီထွင်ဆန်းသစ်ရေးမဟာဗျူဟာမှာ ဆိုရင်လည်း ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာက အဓိကဖြစ်လာပါတယ်။ တရုတ်ဟာ ၂၀၃၀ ပြည့်နှစ်မှာ ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာဆိုင်ရာ ကမ္ဘာ့ဦးဆောင်နေရာကို ရရှိဖို့ ရည်မှန်းထားပါတယ်။ လက်ရှိမှာတော့ ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာဆိုင်ရာ အဆင့်အတန်းမြင့် ပညာရပ်ဆိုင်ရာစာတမ်းများ (Peer reviewed papers) တွေကို တရုတ်နိုင်ငံက အများဆုံး ထုတ်ဝေနေပြီး ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာဆိုင်ရာ မူပိုင်ခွင့်တွေကို ရယူထားတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
.
ကွမ်တမ်ဆက်သွယ်ရေး နှင့် ကွန်ပြူတာနည်းပညာ
.
. . . ကွမ်တမ်ဆက်သွယ်ရေးနည်းပညာနဲ့ ပတ်သက်ရင် တရုတ်တို့ဟာ ၂၀၁၆ ခုနှစ်က လွှတ်တင်ခဲ့တဲ့ Micius အမည်ရှိ ဂြိုဟ်တုကနေ ဖိုတွန်ရောင်ခြည်တန်းကို ၂၀၁၇ ခုနှစ်မှာ ပထမဆုံး ထုတ်လွှင့်ပြခြင်းဖြင့် ကမ္ဘာ့ဦးဆောင်အဆင့်ရှိတယ်ဆိုတာ ပြသခဲ့ပါတယ်။ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် ဇွန်လက ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ စာတမ်းတစ်စောင်မှာဆိုရင်လည်း Micius ဂြိုဟ်တုကနေ ကွမ်တန်နည်းပညာသုံး စာတိုပေးပို့စနစ်ကို လုံခြုံစွာအသုံးပြုနိုင်တဲ့ နည်းလမ်းကို ဖော်ပြခဲ့ပြီး အဲသည်နည်းပညာဟာဆိုရင် တရုတ်တို့ ရည်မှန်းထားတဲ့ ကြားဖြတ်ဖမ်းယူပုံဖျက်မရနိုင်တဲ့ ဆက်သွယ်ရေးစွမ်းရည်ကို ပိုင်ဆိုင်ဖို့ ပိုမိုနီးစပ်လာစေခဲ့ပါတယ်။ ဒီစာတမ်းကို ရေးသားခဲ့သူကတော့ တရုတ်သိပ္ပံနဲ့နည်းပညာတက္ကသိုလ် ဒုတိယဥက္ကဌလည်းဖြစ်၊ တရုတ်နိုင်ငံရေးအကြံပေးကွန်ဖရင့် (CPPCC) ရဲ့ အမျိုးသားကော်မတီဝင်လည်းဖြစ်တဲ့ Pan Jianwei ဖြစ်ပါတယ်။
.
. . . ဒီစာတမ်းထဲမှာ ကွမ်တမ်နည်းပညာသုံး ဆက်သွယ်ရေးကွန်ရက်တစ်ခု တည်ဆောက်နိုင်တဲ့အဆင့်အထိ အစီအစဉ်များကို ဖော်ပြထားပြီး မြေပြင်စခန်းတွေမှာ ကွမ်တမ်ကွန်ပြူတာနည်းပညာသုံး စကားဝှက်နည်းလမ်းကို အသုံးပြုမယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဒီနည်းပညာ နဲ့ပတ်သက်ပြီး အလယ်အလတ်ပတ်လမ်းမြင့် ဂြိုဟ်တုနည်းပညာ ဆက်လက်တိုးတက်ရေးအတွက် အမျိုးသားအာကာသသိပ္ပံစင်တာ နဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နေတာဖြစ်ပြီး ပတ်လမ်းမြင့် နဲ့ ပတ်လမ်းနိမ့်ဂြိုဟ်တုတွေပေါင်းစပ်ကာ ကျယ်ပျံ့တဲ့ ကွမ်တမ်ဆက်သွယ်ရေးကွန်ရက်ကို တည်ဆောက်သွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ကွမ်တမ်နည်းပညာဆိုင်ရာ ပထမဆုံးဂြိုဟ်တုကို ၂၀၁၆ ခုနှစ်က လွှတ်တင်ခဲ့တာဖြစ်ပြီး ဆယ့်ငါးနှစ်အကြာ ၂၀၃၈ ခုနှစ် ရောက်တဲ့အခါ ကွမ်တမ်ကွန်ပြူတာဆက်သွယ်ရေးဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းလည်ပတ်မှုကို နားလည်သဘောပေါက်ဖို့ လုပ်ဆောင်နေပါတယ်။ ကွမ်တမ်ဆက်သွယ်ရေးနဲ့ကွန်ပြူတာနည်းပညာက တရုတ်တို့အတွက် အလွန့်အလွန်ကို အရေးကြီးတဲ့ နည်းပညာအဖြစ် သတ်မှတ်ထားတာကြောင့် ဒီနည်းပညာကို ခြေခြေမြစ်မြစ် ပိုင်ဆိုင်သွားနိုင်ခြေကတော့ အလွန်ကို မြင့်မားပါတယ်။
.
. . . အာကာသနည်းပညာ၊ ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာ နဲ့ ကွမ်တမ်ဆက်သွယ်ရေးနည်းပညာတို့ ပေါင်းစပ်လိုက်မယ်ဆိုရင် တရုတ်နိုင်ငံအတွက် နည်းပညာဆိုင်ရာ ကြီးမားတဲ့ စွမ်းရည်ကို ပိုင်ဆိုင်လာနိုင်စေမှာဖြစ်ပါတယ်။ တရုတ်သမ္မတရှီကျင့်ဖျင်ကလည်း မဟာဗျူဟာနည်းပညာတွေ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဟာ ၂၁ ရာစုနိုင်ငံတကာ ဆက်ဆံရေးမှာ တရုတ်နိုင်ငံအနေနဲ့ ဦးဆောင်နိုင်ငံဖြစ်လာဖို့ နဲ့ ဖွံ့ဖြိုးရေးမောင်းနှင်အားကို ပိုမိုစွမ်းအားတက်စေဖို့အတွက် အထောက်အကူပြုမှာဖြစ်ကြောင်း ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀ ကြိမ်မြောက်ပါတီညီလာခံမှာ ပြောကြားခဲ့တာရှိပါတယ်။ ဒါဟာ အရင်က ခေါင်းဆောင်ကြီး တိန့်ရှောင်ဖိန် ရဲ့ အဂ္ဂမဟာဗျူဟာ အတွေးအခေါ်ကိုဆက်ခံထားတာဖြစ်ပြီး တရုတ်နိုင်ငံကို အင်အားကြီးနိုင်ငံဖြစ်စေဖို့နဲ့ ၂၀၂၀ ပြည့်လွန်နှစ်များမှာ အမေရိကန်နေရာကို အစားထိုးယူနိုင်ဖို့ သိပ္ပံနဲ့နည်းပညာဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဟာ အဓိကအချက်ဖြစ်တယ်ဆိုတာ ပြသနေတာဖြစ်ပါတယ်။
.
. . . လက်ရှိ အင်အားကြီးထွားလာတဲ့တရုတ်နဲ့ အင်အားကျဆင်းနေတဲ့ အမေရိကန်တို့ဟာ တစ်ယောက်ယောက် အပြတ်အသတ် အနိုင်ရစေမယ့် ပြိုင်ပွဲ မဟုတ်ဘူးဆိုရင်တောင် ဘယ်သူက ပိုသာမလဲဆိုတာကို ယှဉ်ပြိုင်နေကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအပေါ်မူတည်ပြီး ရေရှည်မှာ နိုင်ငံတကာအခင်းအကျင်းက ဘယ်လိုဖြစ်လာမလဲဆိုတာအပေါ် သက်ရောက်လာမှာဖြစ်ပါတယ်။ တရုတ်ရဲ့ အာကာသ၊ ဉာဏ်ရည်တုနဲ့ ကွမ်တန်ဆက်သွယ်ရေးနည်းပညာတွေမှာ တိုးတက်လာမှုတွေဟာ တရုတ်နိုင်ငံအနေနဲ့ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ကြီးစိုးသူနေရာကို ရောက်လာမှာ ထင်ရှားစေတဲ့အချက်တွေဖြစ်ပါတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
.
ဗိုလ်ကောင်း
၂၅ ဧပြီ ၂၀၂၃


https://thediplomat.com/2023/04/china-prioritizes-3-strategic-technologies-in-its-great-power-competition/?fbclid=IwAR03ANBJECtbl7C44mKRUSBq4Vu-idtmvByJUYjfATCBA6LmxcsG6NYIRNI

သစ်ပုဂံ

သစ်ပုဂံ

Millettia brandisiana
.
ဒီပန်းက သင်းဝင် နဲ့ တော်တော်ကို ဆင်ပါတယ်၊ အရွက်ပဲ နည်းနည်း မတူတာပါ၊ ဒီပန်းကို ကိုယ့်ပတ်ဝန်းကျင်မှာ အနည်းဆုံး ဆယ်ပင်လောက် တွေ့ထားပါတယ်

ဝက်လျှော်ပန်း

ဝက်လျှော်ပန်း
.
တစ်ပင်ပဲတွေ့သေးတယ်

စိန်ပန်း ၅ အဝင် ဘာဘက်တောအုပ်လေးထဲ လမ်းဘေးမှာ
အပင်ကမြင့်တော့ ဖုန်းကင်မရာ မီသလောက်ပဲ အပင်ကိုရိုက်ပြီး အပင်အောက်မှာ ကြွေနေတဲ့ပန်းလေးတွေကို ရိုက်ခဲ့ရတယ်
.
ဒီပန်းကို ဝတ်ရည်စုပ်ငှက်လေးတွေ တော်တော်ကြိုက်ပုံပဲ ကွန်းမင့်မှာ သူများရိုက်ထားတဲ့ ပုံတစ်ချို့ တင်ပေးပါမယ်
.
Sterculia colorata Roxb.
Syn. Firmiana colorata (Roxb.)
Sterculia colorata,
Family Malvaceae
English names: The scarlet sterculia
bonfire tree, colored sterculia and Indian almond, in Assamese ওদাল (odal) and in Marathi known as "कौशी" [kaushi]),

သပြေပန်းနဲ့ရေဖြန်း

ချွေးတွေသံတွေနဲ့မောနေကြသူတွေ
ရေလေးတစ်စက်နှစ်စက်ထိလည်း
အေးမြကြပါစေ ဆိုပြီး

အစ်ကိုကြီး

. . . ဦးစီးအရာရှိ အသစ်ကျပ်ချွတ်လေးအဖြစ်နဲ့ ရန်ကုန် ကုန်းမြင့်သာက စစ်ရုံးကို သတင်းပို့တော့ ပထမဆုံး ဆုံခဲ့ရတဲ့ အုပ်ချုပ်ရေးဌာနက အစ်ကိုကြီးဟာ ဘဝမှာ တန်ဖိုးမဖြတ်နိုင်တဲ့ သင်ခန်းစာတွေ ပေးသွားခဲ့တယ်။ တန်ဖိုးမဖြတ်နိုင်တဲ့ သင်ခန်းစာ ဆိုလို့ ဗိုလ်ကောင်းတစ်ယောက်တော့ ဘယ်လိုတောင် အဘေခံခဲ့ရလဲ တွေးမိကြမှာပဲ၊ မဟုတ်ပါဘူး၊ ဦးစီးအရာရှိတစ်ယောက်ဟာ ကိုယ့်ဆီရောက်လာတဲ့ စစ်သည်အသစ်တစ်ယောက် အရာရှိအသစ်တစ်ယောက်ကို ဘယ်လို ကြိုဆိုရမလဲ ဆိုတာကို ဘဝမှာ အကောင်းဆုံးကြုံဖူးတဲ့ အတွေ့အကြုံမို့ ပြန်ပြီး ပြောပြချင်ပါတယ်။
.
. . . ကိုယ်က စစ်ရုံးကိုရောက်တော့ သန္ဓေစစ်သည်အဖြစ် ရောက်တာမဟုတ်ဘဲ ကြေးနန်းနဲ့ ခေါ်တွဲတဲ့ တွဲဘက်ယောင်လေးမို့ စစ်ရုံးကို နေ့စဉ် အဝင်အထွက်လုပ်ခွင့်ရှိတဲ့ အထောက်အထား စာရွက်စာတမ်း ကိုယ့်မှာ မရှိပါဘူး၊ ဒါကြောင့် မို့လို့ ကိုယ်စစ သတင်းပို့ပို့ချင်းမှာ ကိုယ့်အတွက် အထောက်အထားပြုနိုင်မယ့် ကိုယ့်ဓာတ်ပုံကပ်ထားတဲ့ အထောက်အထား စာလေးတစ်စောင် ချက်ချင်းရိုက်ပေးပါတယ်။
.
. . . ပြီးတာနဲ့ နေရေးစားရေးအတွက် စီစဉ်ပါတယ်။ ရန်ကုန်မှာဆိုတော့ တစ်ချို့တွေက မြို့ထဲမှာ မိဘဆွေမျိုးတွေ ရှိကြတဲ့အခါ သူတို့အိမ်တွေကပဲ မနက်သွား ညပြန် ရုံးတက်ကြတာမို့ မြို့ထဲမှာ နေစရာအိမ်ရှိလား မေးပါတယ်။ မရှိပါဘူး ဆိုတာနဲ့ ရိပ်သာမှာ နေခွင့်ရအောင်ရယ် ရိပ်သာမှာ စားခွင့်ရအောင်ရယ် သက်ဆိုင်ရာ တာဝန်ရှိသူဆီကို ချက်ချင်း ဖုန်းဆက်ပေးပါတယ်။
.
. . . ပြီးတော့ လူကြီးကို သတင်းပို့ဖို့လိုအပ်တဲ့ ကိုယ်ရေးမှတ်တမ်းကို ပြင်ဆင်နေတဲ့အချိန်မှာ အစိုးရဝန်ထမ်းဘဝမှာ လိုက်နာဖို့ အရေးအကြီးဆုံးဖြစ်တဲ့ ၁၉၂၃ ခုနှစ် မြန်မာနိုင်ငံအစိုးရလျှို့ဝှက်ချက်အက်ဥပဒေ ကို ဖတ်ခိုင်းပါတယ်။ သေချာဖတ်၊ နားလည်အောင်ဖတ် ပြီးရင် ဖတ်ပြီးကြောင်း လိုက်နာရမယ့်ကိစ္စတွေကို သိရှိကြောင်း လက်မှတ်ထိုးဖို့ လိုတယ်လို့ပါပြောပြီး ချက်ချင်း လက်မှတ်ထိုးခိုင်းပါတယ်။
.
. . . ကိုယ်က ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်က ဆင်းလာကာစ ဗိုလ်ကြီးဘဝ တစ်ဝါတောင် မဆိုရသေးတဲ့သူမို့ တပ်ခွဲမှူးသင်တန်းတွေဘာတွေလည်း မတက်ရသေးတော့ အခုတက်လိုမတက်လို ကိုယ့်သဘောထားကို အရင်မေးပါတယ်။ လူကြီးကို တင်ပြတဲ့အခါ တစ်ပါတည်း တင်ပြလို့ရအောင် မေးတာပါ။
.
. . . အာ့တာတွေ ပြီးတဲ့အခါ စစ်ရုံးထဲမှာ၊ အဆောင်မှာ နေရေးထိုင်ရေး၊ စားရေးသောက်ရေး၊ ရုံးတက်ရုံးဆင်း နဲ့ ရုံးအကြီးအကဲတွေရဲ့ အလေ့အထကို အကြမ်းဖျင်း ရှင်းပြပြီးတဲ့အခါ လူကြီးထံ ရောက်ရှိကြောင်း သတင်းပို့ပါတယ်။ ပြောရရင် ကိုယ်တွေ ရုံးကို ရောက်ရောက်ချင်းနေ့မှာပဲ ကိုယ့်ရဲ့ နေရေး၊ စားရေး၊ သွားရေး၊ လာရေးတွေကို တစ်ထိုင်တည်းနဲ့ ဖြေရှင်းစီစဉ်ပေးတဲ့ ဦးစီးအရာရှိ စီနီယာတစ်ယောက်နဲ့ တွေ့ခွင့်ရလိုက်တာက ကိုယ့်ဘဝအတွက် တန်ဖိုးရှိမှန်း နောက်ပိုင်းမှာ ပိုပိုပြီး သိသိလာရပါတယ်
.
. . . ဘာလို့လဲ ဆိုတော့ ကိုယ့်နောက်ပိုင်း ရောက်လာတဲ့ အထူးသဖြင့် နေပြည်တော်ကို ပြောင်းပြီးနောက်ပိုင်း ရောက်လာတဲ့ ညီလေးတွေခမျာ ကိုယ်တွေ့ခဲ့တဲ့ စီနီယာလို စေ့စပ်သေချာသူနဲ့ တွေ့ခွင့်မရကြရှာပါဘူး၊ ဒါပေမယ့် ကျန်စစ်သားရိပ်သာမှာ အနေကြာဖြစ်နေတဲ့ ကိုယ့်မှာတော့ တရားဝင် တာဝန်မရှိသော်ငြား သူတို့ကို မျက်နာမလွှဲနိုင်ဘဲ လိုအပ်တဲ့ နေရေး၊ အထူးသဖြင့် ကျန်စစ်သားရိပ်သာမှာ အခန်းရရေး၊ အခန်းမရသေးရင်လည်း ဘယ်လိုအဆင်ပြေအောင် အရင်နေရမလဲ ဆိုတာမျိုးကို စီစဉ်ပေးတဲ့အလုပ်ကို လုပ်သလို အခန်းမှာ သပ်သပ်ရပ်ရပ်နေသလား၊ ညပိုင်း ဝိုင်းကြလို့လူကွဲရင် မြက်ခင်းပေါ်များ သွားမှောက်နေမလား၊ ပိတ်ရက် အပြင်တွေထွက်ကြပြီးရင် ညနေပြန်ရောက်ကြရဲ့လား၊ စသည်ဖြင့် လိုက်ပြီးပူပင်ကျပ်မတ်နေတဲ့ စီနီယာကြီးဘဝကို ရောက်ရတော့တာပါပဲ
.
. . . အလုပ်နဲ့ ပတ်သက်ရင်လည်း အလုပ်တစ်ခုကို လုပ်ကြုံမှ တတ်သွားတယ် ဆိုတာထက် တတ်ဖို့လိုတာတွေကို ကြိုတင်သင်ကြားလေ့ကျင့်ထားရမယ်လို့ ခံယူထားတဲ့အလျောက် အငယ်တွေကို ရုံးရောက်လာခါက ကိုယ့်လက်ထဲ ထည့်တဲ့အခါ အသားကုန် မောင်းပါတယ်။ ရုံးရောက်တဲ့ တစ်ပတ် နှစ်ပတ်အတွင်းမှာ သူတို့ကို အချိန်တစ်ခုပေးပြီး ကိုယ့်ရုံးနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ သိသင့်သိထိုက်တာတွေကို လက်တွေ့ကျကျ လိုက်ပြ သင်ပေးတယ်။ သက်ဆိုင်ရာ အမှုတွဲကိုင်တဲ့ စာရေးတွေနဲ့ စကားပြောခိုင်းပြီး သူတို့ကို ပုစ္ဆာတွေမေးတယ်၊ သူတို့ မဖြေနိုင်ရင် အဲသည် အမှုတွဲကိုင်ဆီမှာပဲ ထပ်ပြီး အမေးခိုင်းတယ်
.
. . . ကိုယ့်ခံယူချက်က ဦးစီးအရာရှိဆိုတာ ရုံးမှာရှိတဲ့ သုံးခွင့်ရှိတဲ့ ကိရိယာတန်ဆာပလာတွေကို ကျွမ်းကျွမ်းကျင်ကျင် သုံးတတ်နေရမယ်၊ မလိုအပ်လို့ ကိုယ်တိုင် ဝင်မလုပ်ခါမှသာနေ၊ လုပ်နည်းကို သေချာတတ်ကျွမ်းထားရမယ်လို့ ခံယူထားတဲ့အလျောက် ရုံးမှာရှိသမျှ လက်နှိပ်စက်ရိုက်နည်းကလွဲပြီး စာအုပ်ချုပ်တာ၊ ဖလက်ထိုးတာ၊ ပိုက်စာအုပ်ချုပ်တာ၊ မိတ္တူကူးတာ၊ စာကူးစက်သုံးတာ၊ ပလတ်စတစ်လောင်းတာ စတဲ့ အလုပ်တွေအားလုံးကို ကိုယ်တိုင်လည်း တတ်အောင်သင်ထားပြီး သူတို့ကိုလည်း ကိုယ်တိုင်ကိုယ်ကျ ပြန်သင်ပေးပါတယ်
.
. . . ဒီလိုတွေလုပ်လို့ ဒီမောင်တွေက မပျော်ဘူးခင်ဗျ၊ သူတို့ကို တစ်ခုခု သင်ပေးပြီးရင် အချိုးကျကျ တတ်သလား မတတ်သလားဆိုတာ ပြန်ပြန်စစ်ဆေး လုပ်ပြခိုင်းပြီး ဌာန်ကရိုဏ်းကျကျ မလုပ်ပြလို့ကတော့ ဆယ်ခါ ဆယ့်ငါးခါ လောက် အပိုလုပ်ခိုင်းတတ်တဲ့ သူကြီးကို စီနီယာတော်ထားရတာ ဘယ်ဂျူနီယာက ပျော်ပါ့မလဲခင်ဗျ
.
. . . တစ်ခါတစ်ခါ ရယ်ရယ်မောမော ပျော်ပျော်ရွှင်ရွှင် ဟေးလေးဝါးလား ပြောဟယ်ဆိုဟယ် လုပ်နေရင်းက စိတ်တိုင်းမကျတာ တစ်ခုလောက်များ တွေ့လိုက်ရရင် ချက်ချင်း ရာသီဥတုပြောင်းပြီး မျက်နာနဲ့အသံက မာမာတင်းတင်းနဲ့ ဆူတတ်ပူတတ်တဲ့ စီနီယာနဲ့ မလွှဲမရှောင်သာ ထွက်ပြေးလို့လည်း မရတဲ့ တစ်ရုံးခန်းထဲ အတူအလုပ်လုပ်ရတာ သူတို့ခမျာ စိတ်ပိန်ကြရှာပေမပေါ့ဗျာ၊ ညီလေးတွေမှာ သူတို့ကို ညီငယ်တွေလို ဂရုစိုက်ပေးလို့ ချစ်ရမှာလား၊ ဘက်ပေါင်းစုံက လိုက်ကျပ်နေလို့ မုန်းရမှာလား ဝေခွဲရခက်ကြမယ် ထင်ပါရဲ့
.
. . . ကိုယ် ဒီလိုတွေ လုပ်ခဲ့တာမှာ မျှော်လင့်ချက်မဲ့တော့ မဟုတ်ပါဘူး၊ မျှော်လင့်ချက်တစ်ခုကတော့ ခိုင်ခိုင်မာမာ ရှိနေခဲ့ပြီး အခုထိလည်း အဲသည်မျှော်လင့်ချက်က ထင်းထင်းကြီး ရှိနေပါသေးတယ်၊ ကိုယ့်ပုံစံနဲ့ ဂရုစိုက်ပေးခဲ့တဲ့ ညီလေးတွေ နောင်အခါမှာ တပ်မတော်မှာပဲ ဖြစ်ဖြစ် အခြားနေရာတွေမှာပဲ ဖြစ်ဖြစ် စီနီယာဖြစ်ကြတဲ့အခါ သူတို့အောက်ငယ်တဲ့ ဂျူနီယာတွေကို ကောင်းကောင်းဂရုစိုက်ကြပါစေ၊ ကောင်းကောင်း သင်ပေးပြုပေးနိုင်ကြပါစေ၊ အများကြီး မဟုတ်တောင် ကိုယ့်အမွေကို တစ်ယောက်လောက်ကပဲ ဆက်ခံခဲ့ရင်တောင် ကျနော် မျှော်လင့်ချက်ထားရကျိုး နပ်ပါတယ်ဆိုတဲ့ စိတ်ကူးမျိုးနဲ့ပေါ့
.
. . . အခုတော့ ညီလေးတွေလည်း တပ်ရင်းမှူးတွေ ဦးစီးအရာရှိကြီးတွေဖြစ်ကုန်ကြပြီ၊ ကိုယ်လည်း ကိုယ့်ဌာနက ရောက်လာသမျှ အကုန်လုံးကို မသွန်သင်နိုင်ပေမယ့် တတ်နိုင်သမျှတော့ မမောနိုင် မပန်းနိုင် သင်နေဆဲ၊ ညီလေးတွေထဲက ဘယ်နှယောက်တော့ ကိုယ့်နေရာရောက်နေကြပြီမသိ
.
ဗိုလ်ကောင်း
၂၇ မတ် ၂၀၂၃

Global Civilization Initiative - GCI

G C I
.
. . . ၂၀၂၁ ခုနှစ်မှာ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအဆိုပြုချက် (Global Development Initiative – GDI)၊ ၂၀၂၂ ခုနှစ်မှာ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာလုံခြုံရေးအဆိုပြုချက် (Global Security Initiative – GSI) တို့ကို ထုတ်ဖော်ခဲ့တဲ့ တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်ဟာ အခု ၂၀၂၃ ခုနှစ်မှာ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာယဉ်ကျေးမှုအဆင့်အတန်းမြင့်မားရေးအဆိုပြုချက် (Global Civilization Initiative – GCI) ကို ထပ်မံ ထုတ်ဖော်လိုက်ပြန်ပါတယ်။
.
. . . တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်ဟာ တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီ ဗဟိုကော်မတီ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး အနေနဲ့ မတ်လ ၁၅ ရက်နေ့က ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေးပါတီများ အဆင့်မြင့်အစည်းအဝေးမှာ ဗီဒီယိုကွန်ဖရင့်စနစ်နဲ့ တက်ရောက် မိန့်ခွန်းပြောကြားခဲ့ရာမှာ ခေတ်မီဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး နဲ့ ယဉ်ကျေးမှုအဆင့်အတန်းမြင့်မားရေးတို့ကို အဓိကထား ပြောသွားခဲ့တာကို တွေ့ရပါတယ်။ “ခေတ်မီဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးခရီးလမ်းတွင် နိုင်ငံရေးပါတီများ၏ အခန်းကဏ္ဍ” လို့ ခေါင်းစဉ်ပေးထားတဲ့ အဲသည် အစည်းအဝေးကို နိုင်ငံပေါင်း ၁၅၀ ကျော်က နိုင်ငံရေးပါတီနဲ့ အဖွဲ့အစည်းများက ကိုယ်စားလှယ် ၅၀၀ ကျော် တက်ရောက်ခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
.
. . . ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးက အားကောင်းမောင်းသန်ဆက်ပြီး တိုးတက်မှု မရှိသေးတာ၊ ဖွံ့ဖြိုးမှုကွာဟချက်တွေ ကြီးမားနေသေးတာ၊ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ယိုယွင်းပျက်စီးနေတာ နဲ့ စစ်အေးခေတ်အတွေးအခေါ်တွေ အယူသည်းနေကြတုန်း ဒီနေ့ခေတ်အခါမှာ လူသားထုရဲ့ ခေတ်မီဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးက လမ်းဆုံလမ်းခွရောက်နေတယ်လို့ နိဒါန်းချီပြီး ခေတ်မီဖွံ့ဖြိုးရေးနဲ့ ပတ်သက်လို့ အချက်ငါးချက်ကို တင်ပြခဲ့ပါတယ်၊ အဲဒါတွေကတော့
• ခေတ်မီဖွံ့ဖြိုးရေးလုပ်ဆောင်ရာမှာ ပြည်သူသာ အဓိကဖြစ်ရမယ်
• အမှီအခိုကင်းပြီး နည်းလမ်းပေါင်းစုံနဲ့ သွားရမယ်
• ခေတ်မီဖွံ့ဖြိုးရေးအခြေခံသဘောတရားတွေကို ဦးထိပ်ထားတဲ့ တစ်ချိန်တည်းမှာပဲ နည်းလမ်းသစ်တွေဖော်ထုတ်ရမယ်
• ကိုယ်တိုင်ရဲ့ ခေတ်မီတိုးတက်ရေးကို ကြိုးစားနေတဲ့ တစ်ပြိုင်တည်းမှာပဲ အခြားသူတွေလည်း တိုးတက်မှုအသီးအပွင့်ကို ခံစားနိုင်အောင် ကူညီရမယ်
• ခိုင်မာတဲ့ခေါင်းဆောင်မှုပေးရမယ်
.
. . . ယဉ်ကျေးမှုပေါင်းစံရောယှက်နေတဲ့ ရောင်စုံဥယျာဉ်ကြီးထဲမှာ ပန်းတွေပွင့်ဝေနိုင်ဖို့အတွက်ဆိုပြီး ကဗျာဆန်ဆန်စကားလုံးလေးနဲ့ နိဒါန်းပျိုးပြီးသကာလ “ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ယဉ်ကျေးမှုအဆင့်အတန်းမြင့်မားရေး အဆိုပြုချက်” (Global Civilization Initiative) ကို အချက် ၄ ချက်နဲ့ တင်ပြခဲ့ပါတယ်။ အဲဒါတွေကတော့
.
(က) မတူကွဲပြားတဲ့ ယဉ်ကျေးမှုတွေကို လေးစားအသိအမှတ်ပြုဖို့ အားပေးတယ်။ တန်းတူညီမျှခြင်း၊ အပြန်အလှန်သင်ယူခြင်း၊ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးကြခြင်း နဲ့ ယဉ်ကျေးမှုအသိုက်အဝန်းများ အားလုံးပါဝင်ခြင်း စတဲ့ အခြေခံမူတွေကို လက်ကိုင်ထားရမယ်။ ယဉ်ကျေးမှုမတူကွဲပြားတာတွေထက် အပြန်အလှန်ဖလှယ်မှုတွေ ပိုလုပ်ရမယ်၊ ပဋိပက္ခတွေထက် အပြန်အလှန်သင်ယူမှုတွေ ပိုများရမယ်၊ လွှမ်းမိုးတင်စီးလိုစိတ်တွေ ကျော်လွှားပြီး အတူယှဉ်တွဲနေကြရမယ်
.
(ခ) လူသားမျိုးနွယ်ထုရဲ့ ဘုံတန်ဖိုးသဘောထားတွေကို အားပေးထောက်ခံတယ်။ ငြိမ်းချမ်းရေး၊ ဖွံ့ဖြိုးရေး၊ တရားမျှတမှု၊ ဒီမိုကရေစီ နဲ့ လွတ်လပ်မှုတို့ဟာ လူသားထုအားလုံးရဲ့ ဘုံဆန္ဒဖြစ်တယ်။ နိုင်ငံအားလုံးဟာ မတူညီတဲ့ ယဉ်ကျေးမှု နဲ့ တန်ဖိုးတွေကို အသိအမှတ်ပြုကြရမှာ ပွင့်ပွင့်လင်းလင်းရှိဖို့ လိုအပ်တယ်။ ကိုယ့်ယုံကြည်ချက်စံနှုန်းတန်ဖိုးတွေကို တခြားသူတွေဆီမှာ သွားသွတ်သွင်းဖို့ ကြိုးစားတာမျိုးကို ရှောင်ကျဉ်ရမယ်။ အယူဝါဒရေးရာ ထိပ်တိုက်ရင်းဆိုင်ဖြစ်ခြင်းမျိုးကိုလည်း ရှောင်ကျဉ်ရမယ်။
.
(ဂ) ယဉ်ကျေးမှုအဆင့်အတန်းမြင့်မားခြင်းကို အမွေဆက်ခံခြင်းနဲ့ ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းမြှင့်တင်ခြင်းရဲ့ အရေးပါပုံကို အသိအမှတ်ပြုတယ်။ နိုင်ငံအားလုံးဟာ သက်ဆိုင်ရာ သမိုင်းကြောင်း နဲ့ ယဉ်ကျေးမှုများရဲ့ ဆက်စပ်မှုကို မျက်မှောက်ခေတ်အထိ အပြည့်အဝ လက်ဆင့်ကမ်းသယ်ဆောင်လာကြဖို့ လိုအပ်ပြီး တီထွင်ဆန်းသစ်ပြောင်းလဲ မြှင့်တင်ကြဖို့ လိုအပ်တယ်။
.
(ဃ) နိုင်ငံတကာက ပြည်သူတွေ အချင်းချင်း အားကြိုးမာန်တက်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ကြသင့်တယ်။ နိုင်ငံတွေအကြား အပြန်အလှန်နားလည်မှုနဲ့ ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှု မြှင့်တင်ဖို့နဲ့ လူသားယဉ်ကျေးမှု တိုးတက်ထွန်းကားလာစေဖို့အတွက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး လမ်းကြောင်းတွေ ချဲ့ထွင်ဖို့ နိုင်ငံတွေအကြား ယဉ်ကျေးမှု အပြန်အလှန် ဖလှယ်မှုတွေအတွက် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ကွန်ရက်တစ်ခု တည်ဆောက်ဖို့ လိုအပ်တယ်
.
. . . ဒီမိန့်ခွန်းရဲ့ တစ်နေရာမှာ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ ကတိကဝတ်နဲ့ အာမခံချက်လို့ ဆိုနိုင်တဲ့ စာပိုဒ်တစ်ပိုဒ်ကိုလည်းတွေ့ရတယ်၊ အနှစ်ချုပ်ပြီး ပြောရမယ်ဆိုရင် ကမ္ဘာကြီးရဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ တည်ငြိမ်ရေးကို ထိန်းသိမ်းမြှင့်တင်ဖို့အတွက် နိုင်ငံတကာ တရားမျှတမှုကို ဆက်လက်ကာကွယ်စောင့်ရှောက်သွားမယ်ဆိုတာ၊ တစ်ချို့နိုင်ငံတွေ အင်အားကြီးလာရင် လုပ်ကြသလို ကိုလိုနီနယ်ချဲ့လမ်းဟောင်းကို လိုက်မှာ မဟုတ်တဲ့အပြင် ဗိုလ်ကျလွှမ်းမိုးမှုကိုလည်း လုပ်မှာမဟုတ်ဘူးဆိုတာ၊ မတူကွဲပြားမှုတွေကိုလည်း ဆွေးနွေးညှိနှိုင်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်တဲ့နည်းနဲ့ အငြင်းပွားမှုတွေကို ဖြေရှင်းမယ်ဆိုတာ၊ ဗိုလ်ကျစိုးမိုးမှုနဲ့ အင်အားသာတာကို အသုံးချတဲ့ နိုင်ငံရေးကစားကွက်တွေ ဘယ်လိုပုံစံမျိုးနဲ့ကျင့်သုံးသည်ဖြစ်စေ အဲဒါတွေကို တရုတ်က ခိုင်ခိုင်မာမာ ဆန့်ကျင်တယ်ဆိုတာ၊ စည်းလုံးညီညွတ်မှုနဲ့ သူသာကိုယ်သာ အခြေအနေကို လက်ကိုင်ထားပြီး ရှုပ်ထွေးတဲ့ လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ စိန်ခေါ်မှုတွေကို ဖြေရှင်းရာမှာ မျှတသင့်တော်တဲ့ လုံခြုံရေးပုံစံမျိုးကို အားလုံးအတူတကွ မျှဝေပါဝင်အသုံးချနိုင်အောင် တည်ဆောက်သွားမည်ဆိုတာ၊ ကမ္ဘာကြီးဟာ စစ်အေးတိုက်ပွဲအသစ်တစ်ဖန်ပြန်လည် စတင်ဖို့ မလိုအပ်ဘူး၊ ဒီမိုကရေစီကို ဗန်းပြပြီး ခွဲခြားခွဲခြားလုပ်တာ နဲ့ ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်တာတွေဟာ ဒီမိုကရေစီရဲ့ တန်ဖိုးကို တလွဲသုံးနေတာဖြစ်ပြီး အဲလိုလုပ်ခြင်းအားဖြင့် ထောက်ခံအားပေးမှုကို လက်လွတ်သွားမှာ သာမက အဆုံးအစမထင်တဲ့ အန္တရာယ်ကိုသာ ဖြစ်စေလိမ့်မယ်ဆိုတာ၊ တရုတ်ရဲ့ ခေတ်မီဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ခြင်းက ကမ္ဘာကြီးရဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေး နဲ့ နိုင်ငံတကာ တရားမျှတရေးကို အားပေးခိုင်ခံ့စေမယ်ဆိုတာ၊ တရုတ်ကြီး ဘယ်လောက်ပင် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်သွားပါစေ ဗိုလ်ကျစိုးမှုနဲ့ နယ်ပယ်ချဲ့ထွင်မှု မလုပ်ဘူးဆိုတာတွေကို ကတိကဝတ် အာမခံချက်များအဖြစ် ထည့်သွင်းပြောကြားသွားတာ တွေ့ရပါတယ်။
.
. . . ရှီကျင့်ဖျင်ရဲ့ မိန့်ခွန်းနဲ့ပတ်သက်ပြီး စကားလုံးအသုံးအနှုန်းရ ဆန်းစစ်ကြည့်မယ်ဆို တရားဝင်အင်္ဂလိပ်ဘာသာ ပြန်ဆိုချက်ထဲမှာ Civilization ဆိုတဲ့ စကားလုံး ၁၉ ခါပါဝင်ပြီး သူနဲ့ အဓိပ္ပာယ်တူအဖြစ် ယူလို့ရတဲ့ 文明 စကားလုံးက မူရင်းတရုတ်ဘာသာ ထုတ်ပြန်ချက်ထဲမှာ ၂၇ ခါတောင် ပါနေတာတွေ့ရပါတယ်၊ အလားတူ Modernization ဆိုတဲ့ စကားလုံးက အင်္ဂလိပ်ဘာသာပြန်ဆိုချက်ထဲမှာ ၃၃ လုံးနဲ့ မူရင်းတရုတ်ဘာသာ ထုတ်ပြန်ချက်ထဲမှာ 现代化 စကားလုံးက ၃၆ ကြိမ်ပါဝင်နေတာကို တွေ့ရှိရပါတယ်။
.
. . . အမေရိကန်ဦးဆောင်တဲ့ အနောက်အုပ်စုနဲ့ တရုတ်-ရုရှားတို့ ဦးဆောင်တဲ့ အရှေ့အုပ်စုအကြား အုပ်စုဖွဲ့မှုနဲ့ တင်းမာမှုတွေ မြင့်တက်နေချိန်၊ တရုတ်နိုင်ငံက အမေရိကန်ကို နောက်ကောက်ချပြီး ကမ္ဘာကြီးကို ဦးဆောင်မှု လွှဲပြောင်းယူဖို့ ကြိုးစားနေချိန်မှာ ထွက်ပေါ်လာတဲ့ ဒီအဆိုပြုချက်ဟာ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ ကမ္ဘာကြီးကို အနုနည်းဦးဆောင်ဖို့ ကြိုးစားမှု တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် မှတ်ယူနိုင်တဲ့အပြင် စစ်ရေး၊ စီးပွားရေး၊ နိုင်ငံရေးအင်အားကြီးတာကို အသုံးချပြီး ကမ္ဘာကိုပတ် ဒီမိုကရေစီနဲ့ လူ့အခွင့်အရေးဗန်းပြ ခြိမ်းခြောက်နေတဲ့ အမေရိကန်ရဲ့ ဦးဆောင်မှုကို စိတ်ကုန်နေကြတဲ့ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအများအတွက် တရုတ်ရဲ့ ယခုသဘောထားများဟာ မျှော်လင့်ချက်ရောင်ခြည်ဖြစ်လေမလားဆိုတာတော့ ကမ္ဘာ့ဇာတ်ခုံပေါ်မှာ ဆက်လက်စောင့်ကြည့်နေရမှာ ဖြစ်ပါကြောင်း
.
ဗိုလ်ကောင်း
၂၃ မတ် ၂၀၂၃

stress relief

 

ရာသီတွေအလီလီပြောင်း (၁)

. . . နွေမိုးဆောင်းရာသီတွေနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ဝေါဟာရတွေကို နိုင်ငံရေးသိပ္ပံနဲ့ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးပညာရပ်တွေမှာ သက်ဆိုင်ရာ နိုင်ငံရေးအခြေအနေတွေကို ဖော်ပြဖို့အတွက် ရူပကအလင်္ကာအနေနဲ့ တင်စားသုံးကြတာမျိုးတွေ ရှိပါတယ်။ သတိထားမိသလောက်လေး ပြန်ပြီး ဖောက်သည်ချချင်ပါတယ်။
.
. . . Winter – ဆောင်းရာသီလို့ အလွယ်ပြောလိုက်ကြပြီး မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ရာသီသုံးခုအကြောင်းပြောရင် ဆောင်းရာသီလို့ မှားပြီး သုံးလေ့ရှိကြတဲ့ စကားလုံးပဲ၊ တကယ်တော့ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ မြောက်ဘက်ပိုင်းကျတဲ့ တောင်ပေါ်ဒေသတွေကလွဲရင် Winter လို့ ခေါ်ရလောက်တဲ့ ဆောင်းရာသီဆိုတာ မရှိပါဘူး။ Winter ဆိုတာ နှင်းတွေထူတဲ့၊ အအေးသည်းတဲ့၊ အလုပ်အကိုင်မကောင်းလို့ အိမ်တွင်းအောင်းရတဲ့ ဆောင်းရာသီ၊ အထူးသဖြင့် ကမ္ဘာ့မြောက်ဘက်ခြမ်းမှာ နိုဝင်ဘာ၊ ဒီဇင်ဘာ၊ ဇန်နဝါရီ၊ ဖေဖော်ဝါရီ လောက်ကို ပြောတာဖြစ်ပါတယ်။ နိုင်ငံရေးမှတော့ နိုင်ငံရေးနဲ့ စီးပွားရေးဆိုင်ရာ တုန့်နှေးနေတာ၊ တင်းမာမှုတွေ ပဋိပက္ခတွေ ဖြစ်တာကို ဖော်ပြတဲ့အနေနဲ့ သုံးကြတယ်၊ ဥပမာအားဖြင့် “the Cold World was a long winter in international relations” ဆိုတာမျိုး
.
. . . Spring ဆိုတာက ပန်းတွေပွင့်တဲ့ရာသီ၊ အထူးသဖြင့် အထက်ကပြောခဲ့တဲ့ Winter ရာသီဥတုရှိတဲ့ နိုင်ငံတွေမှာ Spring ရဲ့ သဘောသဘာဝက ပိုပြီး ပေါ်လွင်တယ်၊ ဘာလို့လဲ ဆိုတော့ တစ်ဆောင်းလုံး နှင်းတွေပိတ်နေလို့၊ နှင်းမကျဘူးဆိုရင်လည်း အေးလွန်းလို့ သစ်ပင်အချို့ကလွဲရင် ရှိသမျှသစ်ပင် အကုန် အရွက်တွေစွန့်ထားရတဲ့ ဆောင်းရာသီကနေ ရာသီဥတု ပြန်လည်ပူနွေးလာပြီး သစ်ရွက်တွေပြန်ထွက်လာ၊ ပန်းတွေပွင့်လာ၊ နှင်းဖုန်းထားတဲ့ မြေကြီးထဲကနေ နှင်းတွေ မပျော့်တပျော်မှာ မြေကြီးထဲအောင်းနေတဲ့ အပင်တွေ ပန်းတွေ တိုးထွက်လာ၊ လူတွေကလည်း တစ်ဆောင်းလုံး အိမ်တွင်းအောင်းရာကနေ နွေးထွေးတဲ့ ရာသီဥတုနဲ့ နေရောင်ခြည်ကို ခံစားဖို့ အပြင်ထွက်ဖြစ်ကြတဲ့ အချိန်ကို ရည်ညွှန်းပါတယ်။ သူတို့ဆီမှာတော့ မတ်လ ဧပြီလတွေဆို အထက်က သဘောသဘာဝရှိတဲ့ Spring ရာသီပါပဲ၊ မြန်မာလိုတော့ နွေဦးလို့ ခေါ်ကြတာ
.
. . . မြန်မာနိုင်ငံမှာကျတော့ ဖေဖော်ဝါရီ လကုန်ပိုင်းကနေ မတ်လကုန်လောက်ထိက နွေဦးလို့ ဆိုနိုင်ပေမယ့် သဘောသဘာဝကျတော့ သူတို့နဲ့ မတူပြန်ဘူး၊ မြန်မာ့ရေမြေတောတောင် အထာမှာ မိုးကုန်တာကြာပြီးတဲ့နောက် သစ်ပင်တွေ မြေအောက်ရေဓာတ်ခမ်းတဲ့အခါ ဇန်နဝါရီ၊ ဖေဖော်ဝါရီလောက်ကစလို့ အရွက်တွေ ကြွေတယ်ဆိုပေမယ့် သူတို့ဆီမှာလို ကြွေနည်းကားနဲ့တော့ မတူဘူး၊ ဒါ့အပြင် မြန်မာ့တောတွေမှာ အရွက်ကြွေတယ်ဆိုရင်တောင် မကြာခင်မှာပဲ မိုးရွာသည်ဖြစ်စေ မရွာသည်ဖြစ်စေ ရွက်ညွန့်ရွက်ညှောက်တွေထွက်ပြီး ပြန်စိမ်းတာပဲ၊ အဲသည် ပုရစ်ဖူးလို့ ကဗျာတွေထဲ ရေးကြတဲ့ ရွက်ညှောက်လေးတွေ မလာခင် ပန်းပွင့်စရာရှိတဲ့အပင်တွေက ပန်းတွေပွင့်ကြတာ၊ အလယ်ပိုင်းအရပ်တွေမှာဆိုရင် လက်ပံတို့၊ ပေါက်တို့၊ ငုဝါတို့တို့က လူမြင်ထင်ရှားပြီး မြင်သာကြတာရှိသလို့ လူမြင်မထင်ရှားလို့ သိပ်မသိသာတဲ့ သစ်ပုဂံတို့၊ ရင်ခတ်တို့ စတဲ့ တောမှာပွင့်တဲ့ ပန်းတွေလည်း အများကြီး ရှိကြသေးတယ်၊ နောက်တစ်ခုက နွေဦးကံ့ကော်ပေါ့
.
. . . နိုင်ငံရေးတွေမှာကျ Spring ဆိုတဲ့ စကားလုံးကို အသစ်တစ်ဖန်ပြန်ဖြစ်ခြင်း၊ တော်လှန်ခြင်းဆိုတဲ့ စကားလုံးတွေနဲ့ တွဲပြီးသုံးကြတယ်၊ လူသိများကြတာက Arab Spring ဆိုတာရယ်၊ နောက်ပြီး သမ္မတကြီးဦးသိန်းစိန်တက်လာပြီးနောက် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးတွေကို “လူသာဓုခေါ် နတ်သာဓုခေါ်” လုပ်ခဲ့ကြတာတွေကြောင့် Myanmar Spring ဆိုပြီး ပြောကြတာလည်း ရှိတယ်၊ အခုလက်ရှိ ဖြစ်နေတဲ့ သူတို့ကိုယ်သူတို့ နွေဦးတော်လှန်ရေးလုပ်နေကြတယ်ဆိုတာတော့ ကိုယ့်အမြင်ပြောရရင် အသစ်တစ်ဖန်ပြန်လည်ဆန်းသစ်နေကြတာ မဟုတ်ဘဲ ရှိပြီးသား အမျိုးသားရေးနဲ့ လူမှုရေးစံနှုန်းတန်ဖိုးတွေကို ဖြိုချဖျက်ဆီးဖို့ ကြိုးပမ်းနေတဲ့ အစီအစဉ်အောက်က မှိုင်းမိနေတဲ့ ဇွန်ဘီတွေရဲ့ သွေးရူးသွေးတမ်းရမ်းကားမှုတွေလို့ပဲ မြင်တယ်
.
ဆက်ပါအုံးမယ်
.
ဗိုလ်ကောင်း
၁၉ မတ် ၂၀၂၃
.
The Photo was taken on 12 Feb 2023, beside the bridge near ဘောဂသီရိကားဝင်း

Survival of the Fittest

 နေပြည်တော် သူရဲကောင်းဗိမာန်နောက်က ရသေ့တောင် မုန်တိုင်ပင်

The Boat is Safe in Harbor

ရေဆင်း သစ်တောသုတေသန ဂေါက်ကွင်း ရေဆင်းဆည်အစပ်

ခံပန်း

ပန်းမြိုင်လယ်ဥယျဉ်

အဖေတို့ရွာ

. . . ရင်းနှီးနေတဲ့ ရနံ့လေးတစ်ခုရလို့ လမ်းဘေးကိုဆင်းပြီးကြည့်တော့ အခင်းထဲမှာ ပဲကြီးတွေ သီးနေကြပါပကော၊ ပဲကြီးနံ့ . . . ပိုပြီးတိတိကျကျ ပြောရရင် ပဲကြီးစိမ်းနံ့၊ အဖေတို့ရွာရဲ့ ရနံ့လေး
.
. . . ငယ်ငယ်တုန်းက စာမေးပွဲတွေပြီးပြီလားဆိုရင် ရေဆင်းအနောက်ဘက်က ကြို့ပင်ဆိပ်လို့ခေါ်တဲ့ အဖေ့တို့ရွာကို မောင်နှမတွေ သွားလည်ကြတယ်။ ရောက်ရင်လည်း တစ်ပတ် ဆယ်ရက် နေကြတာ၊ အဖေ့အစ်မ နှစ်ယောက် နဲ့အဖေ့ညီတစ်ယောက်က ရွာမှာ ဝိုင်းကြီးတိုက်လို့ခေါ်တဲ့ တစ်ဆက်တည်း ဝင်းအရှည်ကြီးထဲမှာ နေကြတော့ တစ်ဝမ်းကွဲ ညီကိုမောင်နှမတွေအပြင် နှစ်ဝမ်းကွဲ ညီကိုမောင်နှမတွေကလည်း အများသားဆိုတော့ ရွာကိုသွားရင် ပျော်စရာတော်တော်ကောင်းခဲ့တာ
.
. . . မနက်ပိုင်းဆို မောင်နှမတွေ အနောက်ဘက်က ဆင်သေချောင်းထဲက သောင်ခုံမှာတူးထားတဲ့ လက်ယက်တွင်းတွေကနေ သောက်ရေသွားခပ်ရတယ်။ အိမ်မှာ ရေမရှိလို့တော့ မဟုတ်ဘူး၊ အိမ်က ရေတွင်းကထွက်တဲ့ရေက ပေါ့လို့ဆိုလား ချောင်းထဲက လက်ယက်တွင်းက ရေက ပိုပြီးချိုတာဆိုလား၊ မောင်နှမတွေ ကိုယ်နိုင်ရာ ပလတ်စတစ်ပုံးလေးတွေ ကိုယ်စီနဲ့ ချောင်းထဲ ရေခပ်၊ အိမ်မှာ စဉ့်အိုးကြီးတွေတည်ပြီး ကြိုသောက်ကြတာ
.
. . . တစ်ခါတစ်လေဆို အစ်ကိုတွေက ချောင်းထဲမှာ ငါးဖမ်းပြီး အိမ်ကိုယူလာ ချက်စားကြသေးတာ၊ နေ့ခင်းပိုင်းဆိုရင်လည်း နွေနေပူပူမို့ ဘယ်မှ မလည်ဘဲ အိမ်မှာ အစ်မတွေ လုပ်ကျွေးတဲ့ မုန့်တွေစား၊ မောင်နှမတွေ တူရာတူရာစုပြီး စကားတွေဝိုင်းဖွဲ့၊ အိပ်ချင်လည်းအိပ်ကြ
.
. . . ညနေဆိုလည်း မပျင်းရဘူး၊ ညနေစောင်းပြီဆိုတာနဲ့ ချောင်းထဲဆင်း နောက်တစ်ခေါက် ရေခပ်ချင်ခပ်၊ ရေမခပ်ဘူးဆိုရင်လည်း သောင်ပြင်မှာ စိုက်ထားတဲ့ ဗူးပင်တွေ၊ ကြက်သွန်ခင်းတွေ ရေလောင်းကြ၊ အစ်ကိုတွေက ညာတာပါတေး ခေါ်ရင်လိုက်သွားပြီး ရေလောင်းကူကြ၊ ပျော်စရာကြီးပဲ
.
. . . စားခဲ့ရတာတွေထဲ အခုထိ သတိရမိနေတာက ပဲကြီးစိမ်းကို အခွံသင်ပြီး ဆီနဲ့ကြော်ထားတဲ့ ပဲကြီးကြော်၊ အခု နှစ်ပြန်ကြော်လို့ ခေါ်နေကြတဲ့ ပဲကြီးအစိမ်းရောင်အစေ့တွေပါတဲ့ အကြော်မျိုးဆိုတာ အပင်က ဆွတ်ပြီးကာစ အစိမ်းကို ဆီပူထဲနှစ်ကြော်ထားတဲ့ ပဲကြီးစိမ်းကြော်၊ လတ်လတ်ဆတ်ဆတ် ကြွပ်ကြွပ်ရွရွ နဲ့ ဘယ်လောက်တောင် စားကောင်းမလဲ မှန်းသာကြည့်ပေရော့
.
. . . နောက်တစ်ခုက ဘူးသီးကြော်၊ မုန့်နှစ်နဲ့ကြော်တဲ့ ဗူးသီးကြော်ရော၊ ဘူးသီးကို စိပ်ပြီး အစိမ်းကြော်တဲ့ ဗူးသီးကြော်ရော အတော်ကို စားကောင်းတာ ခုထိ မှတ်မိနေတယ်
.
. . . လျှပ်စစ်မီးမရှိတဲ့ ရွာမို့ ညပိုင်းဆို ရေနံဆီမီးခွက်နဲ့၊ ရေနံဆီမီးအိမ်နဲ့၊ မောင်နှမတွေ မီးဖိုချောင်အဆောင်ထဲမှာ ထမင်းစုစားကြ၊ ထမင်းစားပြီးရင် နေ့လည်ကလိုပဲ တူရာတူရာ စုပြီးအိပ်ကြ၊ မိန်းမတွေက အပေါ်ထပ် အိမ်ပေါ်မှာအိပ်ကြပြီး ညီကိုတွေက အောက်က အခန်းထဲ အိမ်ကြတာများတယ်၊ လသာတဲ့ ညများဆို သောင်ပြင်ကို ဆင်းသွားပြီး တောင်စဉ်ရေမရ စကားတွေ ပြောကြသေးတာ
.
. . . အဖေ့မောင်နှမ သုံးယောက်ရှိပေမယ့် ကိုယ်တွေက ကြီးမေလေးလို့ခေါ်တဲ့ အဖေ့အစ်မငယ်အိမ်မှာပဲ နေဖြစ်ကြတာ၊ ကြီးမေကြီးနဲ့ ဦးလေးမြင့်အိမ်ကိုတော့ ထမင်းစားလောက်ပဲ သွားဖြစ်ကြတာ
.
. . . အခုတော့ ကိုယ်နေတဲ့နေရာက အဖေတို့ရွာနဲ့ နီးနီးလေးပေမယ့် မရောက်ဖြစ်တော့ပါဘူးလေ၊ မရောက်ဖြစ်ဆို အခုရှိနေတဲ့ရွာက ကိုယ်တွေငယ်ငယ်က ကျင်လည်ခဲ့တဲ့ အဖေတို့ရွာမှ မဟုတ်တော့တာကိုး၊ ငယ်တုန်းကဆို အဖေတို့ရွာကို ရောက်ဖို့ လမ်းလျှောက်သွားခဲ့ရပေမယ့် အခုတော့ ကားနဲ့သွားလို့ ရနေပြီ၊ အရင်ကလို ရေနံဆီမီးခွက်နဲ့ မဟုတ်တော့ဘဲ လျှပ်စစ်မီးနဲ့ တီဗီနဲ့ စလောင်းနဲ့ ဖြစ်နေပြီ
.
. . . ဒါတွေထက် ပိုပြီးပြောင်းသွားတာက အရင်က ကိုယ်တို့သွားတဲ့အခါ တည်းနေကျ ကြီးမေလေးတို့အိမ်က အရင်နေရာမှာ မရှိတော့ဘူး၊ ကြီးမေလေးတို့အိမ်တင်မဟုတ်ဘူး ကိုယ်တွေ ငယ်ငယ်က သောက်ရေဆင်းခပ်တဲ့၊ ကြက်သွန်ခင်းရေလောင်းတဲ့၊ ငါးဖမ်းကြတဲ့၊ ဗူးသီးခူးကြတဲ့၊ ညီကိုတွေ လသာသာ ဆင်းထိုင်ကြတဲ့ သောင်ပြင်တွေရှိတဲ့ ဆင်သေချောင်းကြီးတောင် သူ့နေရာမှာ သူမရှိတော့ဘဲ အရှေ့ဘက်ကို တိုက်စားလာလို့ အရင်ကဆို ချောင်းထဲရောက်အောင် ရွာအနောက်ဘက် တာရိုးကြီးကိုကျော်၊ ယာခင်းတွေဖြတ်ပြီးသွားခဲ့ရတာကနေ တာရိုးကြီးလည်းပျက်၊ ရွာအနောက်ပိုင်းက ကြီးမေလေးတို့အိမ်နေရာလည်း ရေတိုက်စားတဲ့အထဲ ပါသွားလို့ အိမ်ကိုတောင် ရွာအရှေ့ပိုင်းပြောင်းဆောက်လိုက်ရသတဲ့
.
. . . တကယ်တော့ ကိုယ်တွေလွမ်းတယ်ဆိုတာ ငယ်ငယ်တုန်းက ကျင်လည်ခဲ့တဲ့ မောင်နှမတွေ စုစုရုံးရုံးနဲ့ ဘဝကို လွမ်းတာကိုးဆိုတာ တဖြည်းဖြည်း သဘောပေါက်လာတယ်၊ ခုများတော့ မောင်နှမတွေလည်း တစ်နေရာစီရောက်၊ ဆင်သေချောင်းကြီးလည်း နေရာပြောင်း၊ ရွာကိုရောက်တဲ့အခါ အရှေ့ပိုင်းကဝိုင်းမှာ ပြောင်းဆောက်ထားတဲ့ ကြီးမေလေးအိမ်ကြီးကြည့်ပြီး ငယ်ဘဝကို အောက်မေ့ရုံကလွဲလို့
.
မောင်လွမ်းဝေ
၅ မတ် ၂၀၂၃