. . . စက်တင်ဘာလ ၁၈ ရက်နေ့တုန်းက အမေရိကန်တရားရုံးချုပ် တရားသူကြီးတစ်ဦးဖြစ်တဲ့ Ruth Bader Ginsburg ကွယ်လွန်သွားလို့ သူ့နေရာမှာ အသစ်တစ်ဦးအစားထိုးခန့်ဖို့ သမ္မတထရမ့် က ပြင်ဆင်နေပါတယ်၊ တနင်္လာနေ့မှာ ဆီးနိတ်လွှတ်တော်ကို အမည်စာရင်း တင်သွင်းမယ်လို့ပြောပါတယ်၊ လောလောဆယ် သူလျာထားတာ အမျိုးသမီး နှစ်ယောက်ရှိပြီး တစ်ယောက်ကို အတည်ရွေးမယ့်သဘောရှိပါတယ်၊
.. . . အမေရိကန်အခြေခံဥပဒေ အရ တရားရုံးချုပ်မှာ တရားသူကြီးချုပ်တစ်ယောက်နဲ့ တရားသူကြီး ရှစ်ယောက်ရှိပြီး ရာသက်ပန်တာဝန်ထမ်းဆောင်ခွင့်ရှိပါတယ်။ တရားသူကြီးတွေရဲ့ အရည်အချင်းတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အခြေခံဥပဒေထဲ ဘာမှ ပြဌာန်းသတ်မှတ်ထားတာမရှိဘဲ အထက်လွှတ်တော်ဆီးနိတ်က သဘောတူရင် ခန့်အပ်ခွင့်ရှိပေမယ့် သမ္မတတွေက သူတို့သက်တမ်းမှာ တရားသူကြီးတွေထဲက ကွယ်လွန်လို့ဖြစ်ဖြစ်၊ အငြိမ်းစားယူသွားလို့ဖြစ်ဖြစ် နေရာလပ်ပေါ်မှသာ ခန့်အပ်ခွင့်ရတာပါ။ တရားရုံးချုပ်ထူထောင်ပြီး တရားသူကြီးတွေ စတင်ခန့်အပ်ခဲ့တဲ့ ၁၇၈၉ ခုနှစ်က နေ ၂၀၂၀ အထိ နှစ်ပေါင်း ၂၃၁ နှစ်အတွင်း တရားရုံးချုပ်တရားသူကြီးပေါင်း ၁၁၄ ယောက် ခန့်အပ်ခဲ့တဲ့အနက် လက်ရှိ တာဝန်ထမ်းဆောင်နေတဲ့ တရားသူကြီး ရှစ်ဦး၊ မကွယ်လွန်မီ ရာထူးက အနားယူသွားတဲ့ သက်ရှိထင်ရှား တရားသူကြီးအငြိမ်းစား ၃ ဦး ရှိပါတယ်။ လက်ရှိ တာဝန်ထမ်းဆောင်ဆဲ တရားသူကြီး ရှစ်ယောက်အနက် သမ္မတထရမ့်လက်ထက်မှာ ၂ ဦး၊ အိုဘားမားလက်ထက်မှာ ၂ ဦး၊ ဂျော့ဘုရှ် ဂျူနီယာလက်ထက်မှာ ၂ ဦး၊ ကလင်တန်လက်ထက်မှာ ၁ ဦး၊ ဂျော့ဘုရှ် စီနီယာ လက်ထက်မှာ ၁ ဦး အသီးသီးခန့်အပ်ထားတာဖြစ်ပြီး စီနီယာအကျဆုံးတရားသူကြီး ကလားရင့်စ်သောမတ်စ် ဆိုရင် ၁၉၉၁ ခုနှစ်ကတည်းက စတင်တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့တာဖြစ်တဲ့အတွက် တရားရုံးချုပ်တရားသူကြီးသက်တမ်း ၂၉ နှစ်နီးပါး ရှိပါပြီ။ တရားသူကြီးတစ်ယောက် တာဝန်ထမ်းဆောင်တဲ့ ပျမ်းမျှသက်တမ်းက အရင်တုန်းက ၁၅ အောက်ပဲ ရှိခဲ့ပေမယ့် ၁၉၇၀ နောက်ပိုင်းမှာ ၂၆ နှစ်ထိ ရှိလာပါတယ်၊ တစ်ခါခန့်အပ်လိုက်ရင် ရာသက်ပန် တာဝန်ထမ်းဆောင်လို့ ရတယ်ဆိုပေမယ့် တော်တော်များများကတော့ မကွယ်လွန်မီ ရာထူးက အနားယူလေ့ရှိကြပါသတဲ့
.
. . . တရားစီရင်ရေးမှာ အမြင့်ဆုံးအာဏာရှိတဲ့ တရားရုံးချုပ်တရားသူကြီးတွေကို အခုလို ရာသက်ပန် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခွင့်ပေးထားခြင်းဖြင့် သမ္မတ တစ်ယောက်တက်လာတိုင်း တရားသူကြီးတွေအားလုံးကို ပြန်ခန့်စရာမလိုတော့တာကြောင့် တရားသူကြီးတွေက သမ္မတရဲ့ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုကနေ ပိုမိုလွတ်လပ်မှုကို ရရှိပါတယ်၊ တရားစီရင်ရေးမဏ္ဍိုင်ရဲ့ သီးခြားလွတ်လပ်မှုကို တည်ဆောက်ထိန်းသိမ်းတဲ့ နည်းလမ်းတစ်ခုလည်း ဖြစ်ပါတယ်၊ မြန်မာနိုင်ငံမှာကတော့ တရားသူကြီးအဖြစ် အသက် ၅၀ ပြည့်မှ ခန့်အပ်ခွင့်ပြုထားပြီး အသက် ၇၀ အထိ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခွင့်ပြုထားပါတယ်
.
. . . မြန်မာနိုင်ငံမှာ တရားစီရင်ရေးအာဏာအမြင့်ဆုံးဖြစ်တဲ့ ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်ရဲ့ သီးခြားလွပ်လပ်မှုကို ရုပ်သိမ်းပြီး သမ္မတရဲ့ လက်အောက်ကိုထည့်ဖို့ ကြိုးပမ်းတဲ့ လုပ်ရပ်တစ်ခု ရှိခဲ့ဖူးပါတယ်။ ပထမအကြိမ်ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်မှာ ၂၀၁၅ ခုနှစ် ဩဂုတ်လက တင်သွင်းခဲ့တဲ့ အခြေခံဥပဒေပြင်ဆင်ရေး ဥပဒေကြမ်းမှာ ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ် တရားသူကြီးတွေရဲ့ သက်တမ်းကို သမ္မတသက်တမ်းနဲ့ အတူထားဖို့ ဆိုတဲ့ ပြင်ဆင်ချက်တစ်ခု ပါခဲ့ပါတယ်၊ ဘုရားသိကြားမလို့ အဲသည်ပြင်ဆင်ချက်က အတည်မဖြစ်ခဲ့တာပါ
.
ဗိုလ်ကောင်း
၂၁ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၀
.
Photo credit
https://myanmar.gov.mm/union-supreme-court
No comments:
Post a Comment