ကမ္ဘာ့ကုန်ကျယ်သရွေ့

. . . တက္ကသိုလ်ဘုန်းနိုင်ရေးတဲ့ ကမ္ဘာ့ကုန်ကျယ်သရွေ့ဝယ် ဝတ္ထုကို သေချာမဖတ်ဖူးပေမယ့် အနောက်နန်းမတော် မမြကလေးရဲ့ ချစ်သမျှကို ပတ်ပျိုးကိုတော့ ဆယ်တန်းအောင်ပြီးအချိန်လောက်ကတည်းက ကောင်းကောင်း ရင်းနှီးနေခဲ့တာ။ ဆယ်တန်းအောင်ပြီးစမှာ ပျဉ်းမနားက အခု ဥပ္ပာတသန္တိဘုရားကြီး ခြေတော်ရင်းက တည်ဆောက်ရေး (၅) ဆည်မြောင်းဝင်းထဲ သွားနေတော့ ကိုယ့်ယောက္ဖတစ်ဝမ်းကွဲ အကိုလေးတို့ အိမ်မှာ ကက်ဆက်နဲ့ သီချင်းတွေဘာတွေ နားထောင်တဲ့အခါ အဆိုတော်ဝင်းဦးဆိုတဲ့ ချစ်သမျှကို ပတ်ပျိုးကို ပထမဆုံး နားထောင်ဖူးတာပါပဲ
.
. . . ချစ်သမျှကို ပတ်ပျိုးကို သီချင်းအနေနဲ့ နားမထောင်ဖူးပေမယ့် ကိုးတန်းလား ဆယ်တန်းလား မြန်မာစကားပြေ လက်ရွေးစင်ထဲက ပြဌာန်းစာအုပ်တစ်ပုဒ်အနေနဲ့ ကောင်းကောင်းရင်းနှီးနေတော့ သီချင်းနားထောင်တဲ့အခါ ချက်ချင်း ကြိုက်သွားတယ်လို့ ပြောလို့ရတယ်။ ပတ်ပျိုးသီချင်း ဆိုပေမယ့် ကိုယ်တွေလို ဆယ်တန်းအောင်ခါစ လူပျိုပေါက်လေးတစ်ယောက်အတွက် သိပ်ပြီး ပျင်းစရာကောင်းမနေဘဲ သီချင်းအကြောင်းနဲ့ နောက်ခံဇာတ်လမ်းကိုလည်း သိထားတော့ သီချင်းကို ခံစားနိုင်သွားတာ ထင်တယ်
.
. . . ကမ္ဘာ့ကုန်ကျယ်သရွေ့ဆိုတာ ချစ်သမျှကိုပတ်ပျိုး အဆုံးသတ်မှာပါတဲ့ သဖြန်ပိုဒ်ထဲက စကားလုံး
.
ယွန်းစေဝသုန် . . . ငွေဝန်းသော်တာယုန်သို့ . . . ကမ္ဘာ့ကုန်ကျယ်သရွေ့မှာ. . . ဘယ်မေ့လိမ့်လဲ. . တဲ့
.
ဝသုန်လို့ဆိုတဲ့ကမ္ဘာမြေကြီး ပျက်ယွင်းသွားစေတော့၊ လမင်းကြီးမျက်နှာပြင်မှာ ယုန်ရုပ်ထင်နေတာ ကမ္ဘာတည်အောင် ရှိနေမှာဆိုတဲ့သဘောလိုပဲ ကမ္ဘာကုန်ဘယ်လောက်ပဲ ကျယ်ကျယ် မင်းကိုတော့ ဘယ်တော့မှ မေ့နိုင်မှာ မဟုတ်ပါဘူး ဆိုတဲ့ သဖြန်ပုဒ်လေးနဲ့ ချစ်သမျှကို ပတ်ပျိုးကို ပိတ်ထားတာ ကိုယ်က သိပ်သဘောကျတယ်
.
. . . ကမ္ဘာကုန်ကျယ်သရွေ့ဝယ်ဆိုတဲ့ စာသဘောလေး စိတ်ထဲရောက်လာရင် စာရေးဆရာ ချစ်စံဝင်းရေးတဲ့ ယသော်ဓယာ့အလွမ်းဆိုတဲ့ စာအုပ်အကြောင်းကလည်း စိတ်ထဲ ရောက်ရောက်လာတယ်။ ဒီနှစ်ခုကို ဘယ်လိုဆက်စပ်မိနေတာလဲဆိုတာ မစဉ်းစားတတ်တော့ပေမယ့် ကမ္ဘာကုန်ကျယ်သရွေ့ဆိုတာနဲ့ ယသော်ဓယာ့အလွမ်းစာအုပ်ကို ဖတ်တုန်းက ခံစားချက်လေးတွေက ရင်ထဲကို ရောက်ရောက်လာတာ
.
ငယ်ကချစ်တော့ အနှစ်တစ်ရာ မမေ့သာ
ငယ်ကချစ်တော့ အနှစ်တစ်ထောင် မမေ့ပေါင်
ငယ်ကချစ်တော့ အနှစ်တစ်သောင်း မမေ့ကောင်း
ငယ်ကချစ်တော့ အနှစ်တစ်သိန်း မမေ့ကိန်း
ငယ်ကချစ်တော့ အနှစ်တစ်သန်း မမေ့တမ်း
ငယ်ကချစ်တော့ အနှစ်ကုဋေ မမေ့ပေ . . . တဲ့
ယသော်ဓရာ့အလွမ်း စာအုပ်ထဲမှာ စာရေးဆရာ ချစ်စံဝင်းက သူ့အဖေဆုံးသွားတဲ့အချိန်မှာ သူ့အမေက သွားလေသူကို လွမ်းပြီး မနေတတ်မထိုင်တတ် ဖြစ်နေတာကို ယသော်ဓရာရဲ့ ခံစားချက်နဲ့ ထပ်တူပြု ရေးဖွဲ့ထားတယ်လို့ မှတ်မိနေတယ်
.
. . . အဲသည်စာအုပ်ကို ဖတ်တဲ့အချိန်တုန်းက အဖေ ဆုံးကာစ၊ သားတွေသမီးတွေ တော်တော်များများကလည်း ရေကြည်ရာမြက်နုရာ ထွက်သွားကြလို့ အမေ့နားမှာ လူနည်းနေချိန်၊ ကိုယ့်မှာ ယသော်ဓရာ့အလွမ်းကို ဖတ်တော့ အမေ့ကို မြင်ယောင်မိပြီး ငိုလိုက်ရတာ၊ အဖေသေတုန်းက ကိုယ်က အနားမှာ မရှိဘဲ အဖေသေတာကိုလည်း အိမ်မပြန်လိုက်ရတော့ ကိုယ့်ဘဝမှာ အဖေသေတယ်ဆိုတာ နဖူးတွေ့ဒူးတွေ့ မတွေ့ဖူးဘဲ လူပြောသူပြောနဲ့ပဲ သိခဲ့ရတာမို့ အဖေသေတာကို ဝမ်းနည်းစရာလို့ မအောက်မေ့ခဲ့တဲ့သူ၊ ယသော်ဓယာ့အလွမ်း စာအုပ်ကို ဖတ်မှ သေသွားတဲ့ အဖေကို လွမ်းလို့ မဟုတ်ဘဲ ကျန်ခဲ့တဲ့ အမေ့ကို သနားလို့ ငိုလိုက်ရတာဆိုတာ
.
. . . အော် သမုဒယသစ္စာ အရင်းတည်တော့ ဒုက္ခသစ္စာကြွင်းလေသည်ဆိုလား ဟောသည် လောကကြီးထဲမှာ တစ်ချို့ အစွဲအလမ်းတွေကလည်း ကမ္ဘာကုန်ကျယ်သရွေ့အထိများ ကိုယ့်အနားကပ်ပါးနေအုံးမလား စဉ်းစားမိရင်း
.
မောင်လွမ်းဝေ
၂၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃

ယူကရိန်းအကျပ်အတည်းဆိုင်ရာ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ ရပ်တည်ချက်

. . . လက်ရှိဖြစ်ပွားနေတဲ့ ရုရှား-ယူကရိန်းစစ်ရေးပဋိပက္ခဆိုင်ရာ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ အချက် ၁၂ ရပ်ပါ ရပ်တည်ချက် သဘောထားတစ်ခုကို ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၄ ရက်စွဲနဲ့ ထုတ်ပြန်လိုက်တာကို တွေ့ရပြီး အဲသည်မှာ ဖော်ပြထားတဲ့ အချက် ၁၂ ချက်နဲ့ပတ်သက်လို့ အရင့်အရင်က တရုတ်တို့ ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ သဘောတရားတွေနဲ့ ပူးတွဲဖတ်ရှုမှသာ ပိုမိုနားလည်နိုင်လိမ့်မယ်ဆိုတာ တွေ့ရပါတယ်။
.
. . . တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ နိုင်ငံရေး၊ စစ်ရေး နဲ့ လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ရပ်တည်ချက် သဘောတရားတွေကို ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၂၂ ရက်နေ့က စတင်ပြောကြားခဲ့တာဖြစ်ပြီး အဓိအားဖြင့် အချက် ၆ ချက်ပါခဲ့တာနဲ့အခု ပြောတဲ့ ယူကရိန်းဆိုင်ရာ တရုတ်ရဲ့ ရပ်တည်ချက်မှာလည်း အရင်ပြောခဲ့တဲ့ အချက်တွေ သဘောတရားတွေ ထပ်တူနီးပါး ထင်ဟပ်နေတာကို တွေ့ရပါတယ်။ #Link1
.
. . . လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ သဘောတရားတွေနဲ့ ပတ်သက်ရင် အရင်တုန်းက စပြီး သုံးခဲ့တဲ့ “Indivisible Security” ဆိုတဲ့ စကားရပ်အစား “the vision of common, comprehensive, cooperative and sustainable security” ဆိုတာကို သုံးသွားတာကို တွေ့ရပါတယ်။ #Link2 #Link3
.
. . . အချက် ၁၂ ချက်က ဘာတွေလဲဆိုရင်
1. နိုင်ငံအားလုံး၏ အချုပ်အခြာအာဏာကို လေးစားရေး
2. စစ်အေးခေတ် အတွေးအခေါ်များကို စွန့်လွှတ်ရေး
3. ရန်လိုတိုက်ခိုက်မှုများ ရပ်ဆိုင်းရေး
4. ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးမှုများ ပြန်လည်စတင်ရေး
5. လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာအကျပ်အတည်းများ ဖြေရှင်းရေး
6. အရပ်သားပြည်သူများနှင့် စစ်သုံ့ပန်းများအား ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရေး
7. နျူကလီးယားဓာတ်အားပေးစက်ရုံများလုံခြုံရေး
8. နျူလက်နက်အသုံးမပြုရေး
9. ကောက်ပဲသီးနှံများတင်ပို့ရောင်းချနိုင်ရေး
10. တစ်ဘက်သတ် အရေးယူပိတ်ဆို့မှုများ ရပ်ဆိုင်းရေး
11. စက်မှုလုပ်ငန်းနှင့်ထောက်ပံ့ရေးကွင်းဆက်များ မပြတ်တောက်ရေး
12. ပဋိပက္ခအလွန်ကာလ ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေး တို့ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
.
. . . အမေရိကန်တို့ကတော့ ထုံးစံအတိုင်း တရုတ်ရဲ့ ရပ်တည်ချက်ကို လက်မခံတဲ့သဘော လေသံပစ်လာကြပါတယ်။ အဲသည်နေ့မှာပဲ လုပ်တဲ့ တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ သတင်းထောက်တွေအမေးကို ပြောခွင့်ရ ပုဂ္ဂိုလ် ပြန်ဖြေခဲ့တာက တရုတ်ကတော့ သူတို့ဟာ ဘယ်နိုင်ငံဘက်ကမှ ရပ်တည်နေတာ မဟုတ်ဘူး၊ ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် စေ့စပ်ဆွေးနွေးကြဖို့ရယ် သမိုင်းရဲ့မှန်ကန်တဲ့အပိုင်းမှာရယ် တရုတ်က ရပ်တည်နေတာလို့ ပြောပါတယ်။ #Link4
.
. . . Nord Stream ဓာတ်ငွေ့ပိုက်လိုင်းပေါက်ကွဲတဲ့ ကိစ္စနဲ့ပတ်သက်ပြီး တရုတ်ရဲ့ အမြင်ကို မေးရာမှာလည်း ဒီကိစ္စကို နေတိုးနိုင်ငံတွေက စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးလုပ်နေတယ်ဆိုတာ သူတို့အချင်းချင်းလက်ချက်တွေပဲမို့ ဘာမှ မထူးဘူး၊ တွေ့ရှိချက်တွေကိုလည်း ယုံကြည်နိုင်လောက်စရာ မရှိဘူးလို့ ပြောပြီး ကုလသမဂ္ဂက စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးလုပ်မယ်ဆိုရင်တော့ သူတို့ ထောက်ခံမယ်လို့ ပြောပါတယ်
.
. . . တရုတ်မိုးပျံပူပေါင်းကိစ္စကို ပြောရာမှာ သမ္မတဘိုင်ဒင်က ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ကတည်းက မိုးပျံပူပေါင်းကို ပစ်ချဖို့ အမိန့်ပေးထားပြီး ပျက်ကျလာတဲ့ အပိုင်းအစတွေကို စုစည်းလေ့လာစုံစမ်းနေတာ လေးပတ်ရှိသွားပြီ၊ အခုထိ ဘာတွေ့ရှိချက်ကိုမှ မထုတ်ပြန်နိုင်တာ အဲသည် စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုရဲ့ ပွင့်လင်းမြင်သာမှု ရိုးသားမှုကို မေးခွန်းထုတ်ရလိမ့်မယ်၊ ဘာမှ မတွေ့ရသေးဘဲ တရုတ်ကို နာမည်ဖျက်ချင်တာနဲ့ သူတို့ပြည်တွင်းနိုင်ငံရေး အမှတ်လိုချင်တာနဲ့ တရုတ်မိုးပျံပူပေါင်းကို ရမယ်ရှာတာလို့ ဆိုပါတယ်။
.
ဗိုလ်ကောင်း
၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃
.

REAIM 2023

. . . ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာကို စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်တွေမှာ တာဝန်သိသိသုံးကြဖို့ (Responsible Use of IA in Military Domain – REAIM 2023) ဖိုရမ်ကို ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် နယ်သာလန်နိုင်ငံ the Hague မြို့မှာ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၅-၁၆ နှစ်ရက် ကျင်းပခဲ့ရာမှာ တရုတ်နဲ့ အမေရိကန်အပါအဝင် နိုင်ငံပေါင်း တစ်ရာကျော်က အစိုးရအဖွဲ့ဝင်အကြီးအကဲ အယောက် ၈၀ အပါအဝင် အဖွဲ့အစည်းအသီးသီးက တက်ရောက်သူပေါင်း နှစ်ထောင်ကျော် ရှိခဲ့ပါတယ်။ ရုရှားကိုတော့ မဖိတ်ခဲ့ဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။ အဲသည်ထဲမှာ ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာကို တာဝန်သိသိ သုံးကြရေး တိုက်တွန်းချက် Call to Actionကို နိုင်ငံပေါင်း ၆၀ ကျော်က လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြပြီး အစ္စရေးကတော့ မထိုးခဲ့ဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။ #Link1
.
. . . Call to Action မှာ အချက် ၂၅ ချက်ပါဝင်ပြီး အနှစ်ချုပ်ကတော့ နိုင်ငံအားလုံးဝိုင်းဝန်းထိန်းသိမ်းဆောင်ရွက်ကြဖို့ ဖြစ်တယ်ဆိုတာကို တွေ့ရပါတယ်။ #Link2
.
. . . တစ်ဆက်တည်း ဆိုသလိုပဲ အမေရိကန်နိုင်ငံကလည်း ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး သူတို့နိုင်ငံရဲ့ သဘောထား ရပ်တည်ချက်ကို အချက် ၁၂ ချက် ပါဝင်တဲ့ နိုင်ငံရေးကြေငြာစာတမ်း (Political Declaration on Responsible Military Use of Artificial Intelligenc and Autonomy) အဖြစ် ထုတ်ပြန်လိုက်တာကို တွေ့ရပါတယ်။ စာတမ်းအနှစ်ချုပ်ကတော့ ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာကို အားသွန်ခွန်စိုက် လုပ်လာကြရာမှာ နိုင်ငံတကာလုံခြုံရေးအပေါ်မှာ ဂယက်ရိုက်လာတာ၊ ဉာဏ်ရည်တုကို စစ်ရေးမှာ သုံးမယ်ဆိုရင် နိုင်ငံတကာဥပဒေတွေ၊ အထူးသဖြင့် နိုင်ငံတကာ လူသားချင်းစာနာမှုဥပဒေတွေကို လိုက်နာဖို့ လိုတဲ့အပြင်၊ ဉာဏ်ရည်တုကို အသုံးပြုရာမှာ လူထိန်းချုပ်မှုစနစ်ကို မလွဲမသွေထားဖို့ လိုတယ်ဆိုတာ၊ ဒီကြေညာစာတမ်းက အမေရိကန်အစိုးရရဲ့ သဘောထားသာဖြစ်ပြီး နိုင်ငံတွေအနေနဲ့ မဖြစ်မနေလိုက်နာဖို့တော့ မလိုပါဘူး ဆိုတာကို ထည့်သွင်းရေးသားထားတာကို တွေ့ရပါတယ်။ #Link3
.
. . . အထက်မှာပြောခဲ့တဲ့ Call to Action နဲ့ အမေရိကန်အစိုးရကြေညာစာတမ်း တို့က မဖြစ်မနေ လိုက်နာစရာ မလိုတဲ့အပေါ်မှာ ဒါဟာ လျော့ရဲလွန်းတယ်ဆိုပြီး ဝေဖန်နေကြတာတွေ ရှိပေမယ့် နောက်ပိုင်းမှာတော့ မဖြစ်မနေ လိုက်နာရမယ့် နိုင်ငံတကာဥပဒေဆန်တဲ့ ကန့်သတ်ချက်တွေ စည်းမျဉ်းတွေ ထွက်လာမယ်လို့ မျှော်လင့်ရပါတယ်။ ဉာဏ်ရည်တုဆိုင်ရာကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာကော်မရှင်တစ်ရပ်ကိုလည်း ဖွဲ့စည်းကြဖို့ ပြောနေကြတော့ ဒါကပဲ ဆက်ပြီး ထိန်းသိမ်းကြပ်မတ်သွားမယ် ထင်ပါတယ် #Link4
.
. . . REAIM 2023 ဟာ နယ်သာလန်နဲ့ တောင်ကိုရီးယားတို့ ပူးပေါင်းပြီး ပထမဆုံးအကြိမ် ကျင်းပတဲ့ ဖိုရမ်ဖြစ်ပြီးတော့ လာမယ့်နှစ်မှာလည်း အလားတူ နှစ်နိုင်ငံပေါင်းပြီး တောင်ကိုရီးယားမှာ ကျင်းပမယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
.
. . . ChatGPT လောက်နဲ့ ရပ်မနေဘဲ နိုင်ငံရေး၊ စစ်ရေး၊ ကာကွယ်ရေး၊ လုံခြုံရေး နဲ့ ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးတွေအပေါ်မှာ ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာ ဘယ်လိုတွေ သက်ရောက်မလဲ ဆိုတာကို သတိကြီးကြီးထား စောင့်ကြည့်နေရဖို့
.
ဗိုလ်ကောင်း
၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃

All In

နေပြည်တော် ဥတ္တရသီရိ Ocean အနီး 

NDS 21 သူငယ်ချင်းများ နုတ်ဆက်ပွဲ

The Pattern

 

စက်ပစ်ကွင်း

 

စက်ပစ်ကွင်းက တောပန်းလေးများ

 

Illusion

 Intake Day 

သစ်ရွက်ခြောက်တို့ကြွေ

 

နွေကျောင်းပိတ်ရက်အတွက်

 NISA စာအုပ်ဈေးပွဲတော်မှ ဝယ်လာသောစာအုပ်များ

ပန်းပွင့်သေးသေးလေး

 

အင်ကြင်း

 ပန်းမြိုင်လယ်ဥယျာဉ်

ပန်းခရမ်းပြာ

 ဆီဆိုင်အနီး စမ်းချောင်းဘေး